Het grootste poparchiefyan Nederland
I is voor iedereentoegankelijk
NATIONAAL
POP INSTITUUT
thema
Het heeft enige jaren geduurd voordat het
grootste poparchief van Nederland toegankelijk
werd voor publiek. Al sinds de oprichting van
het popinstituut in 1975 (van wat toen nog
Stichting Popmuziek Nederland heette) worden
albums van Nederlandse bands en popbladen
opgeslagen. Maar vanaf 1990 is er pas daadwer-
kelijk sprake van het systematisch archiveren
van de Nederlandse popmuziek. Het budget was
beperkt, maar door giften en legaten kon een
indrukwekkende collectie worden opgebouwd.
Dankzij verzamelaars (onder anderen George
Evers), popjournalisten (onder anderen Peter
van Brummelen), samenstellers van discogra
fieën (Jos Stikvoort van Popzamelwerk), popor
ganisaties (onder andere Stichting Program,
Grote Prijs van Nederland), podia (onder andere
Paradiso, Melkweg en De Kade) en andere bron
nen, groeide de collectie gestaag.
Het ging zo hard dat de toenmalige huisvesting
aan de Amsterdamse Wibautstraat uit haar voe
gen begon te barsten en een groot deel van de
collectie op diverse locaties in de stad moest
worden ondergebracht. Natuurlijk was alles
gecatalogiseerd, maar met een zo versnipperde
collectie was het moeilijk publieksvriendelijk te
zijn. Na de verhuizing van het popinstituut naar
de Prins Hendrikkade in 1997 werd het mogelijk
de Mediatheek te openen, met als doel de drem
pel voor bezoekers zo laag mogelijk te maken.
Een poparchief moet geen stof verzamelen, maar
een bron van informatie zijn voor journalisten,
studenten, muzikanten en andere muzieklief
hebbers.
De zeer veelzijdige collectie van de
Mediatheek van het popinstituut bestaat uit een
aantal grote deelcollecties die samen de kern
vormen van de informatievoorziening.
Tijdschriften
In de Mediatheek staan volledige jaargangen
van de belangrijkste muziektijdschriften die
sinds 1945 in Nederland zijn verschenen. Vanaf
het bevrijdingsnummer van Tuney Tunes tot de
meest recente Oor en alles wat daar tussen zit:
Muziek Expres, Hitweek, Aloha, Vinyl en Opscene.
Daarnaast beschikt de Mediatheek over specifie
ke genrebladen (zoals iO Pages, Aardschok en New
Folk Sounds), muzikantenbladen Music Maker,
Slagwerkkranten een grote collectie buitenland
se muziektijdschriften BillboardRiftaf, New
Musical Express, Q en The Wire). Complete jaar
gangen belanden uiteindelijk ingebonden in de
boekenkast, zodat ze niet alleen heel blijven
maar ook makkelijk te raadplegen zijn.
Artikelen uit dag- en weekbladen
Er is veel vraag naar artikelen over allerhande
onderwerpen in de popmuziek. Om aan die
vraag te kunnen voldoen is het knipselarchief
van de Mediatheek OCR gescand zodat op elk
woord uit een artikel kan worden gezocht.
Inmiddels bestaat de snel groeiende collectie uit
ruim 100.000 artikelen uit dag- en weekbladen
van eind jaren zestig tot nu. Op de computers in
de Mediatheek is natuurlijk ook de digitale
Encyclopedie van de Nederlandse Popmuziek te
raadplegen, waarin de biografieën en discogra
fieën van ruim vijftienhonderd Nederlandse acts
kunnen worden geraadpleegd.
Boeken
In de boekenkasten staat een uitgebreide
popbibliotheek. Die varieert van naslag
werken en encyclopedieën (zowel alge
meen als per muziekgenre) tot adressen-
gidsen, discografieën, biografieën, boe-
ken over de muziekindustrie, muziekstij
len, platenhoezen, muziekinstrumenten,
popjournalistiek, vrouwen in de popmu
ziek en Nederlandse liedteksten. Veel stu
denten uit verschillende disciplines heb
ben al hun weg naar de Mediatheek
weten te vinden en daar hun scripties en
onderzoeken achtergelaten, die op hun
beurt weer worden geraadpleegd door
een nieuwe generatie studenten.
Foto's
De fotocollectie bestaat uit ruim 10.000
stuks. Naast de gebruikelijke promotie
foto's omvat de collectie ook veel con
certfoto's en foto's die in opdracht van
het - door het NPI uitgegeven - blad Fret
zijn gemaakt. Ook bevat de collectie veel
foto's die door artiesten zelf zijn gemaakt
tijdens bijvoorbeeld internationale tours.
In het kader van het project Het
Geheugen van Nederland van de
Koninklijke Bibliotheek zijn de rechten
vrije publiciteitsfoto's gedigitaliseerd. In
navolging daarvan is ook het overige
deel van de fotocollectie gedigitaliseerd.
Hierdoor kunnen de originelen ontzien
worden.
Bijzondere deelcollecties
Bepaalde delen van de collectie zijn
alleen op afspraak in te zien. Deels door
ruimtegebrek in de Mediatheek en deels
vanwege de bijzondere aard van het
materiaal. Zo zijn de ruim 25.000 demo's,
cd's, lp's en singles in een ander deel van
het pand opgeslagen. Een recente demo
beluisteren bijvoorbeeld, kan alleen op
afspraak zodat de medewerkers van de
Mediatheek het gevraagde materiaal kun
nen klaarleggen.
Ook enigszins afgeschermd zijn bijzon
dere verzamelingen, zoals de privé-col-
lectie van wijlen Jim van Alphen waarin
een goed beeld gegeven wordt van de
Nederlandse popjournalistiek in de jaren
zeventig in het algemeen en die van pop
journalist Van Alphen in het bijzonder.
Of de collectie van popjournalisten
Barneveld/Stoffer die in de jaren zestig,
zeventig en tachtig een grote verzame
ling popbladen bijeen hebben gebracht,
zowel nationaal als internationaal.
Dankzij Oscar Smit (Vinyl, VPRO) bezit
het popinstituut dozen vol eigenbeheer-
cassettes uit de productieve home-tape-
scene van begin jaren tachtig. Bijzonder
is ook de fanmail van grote Nederlandse
bands als Doe Maar en 2 Unlimited.
Vanwege het unieke karakter zijn ze niet
zomaar in te zien, maar voor een onder
zoek of scriptie zijn deze collecties op
afspraak beschikbaar.
Het is niet mogelijk om te lenen,
maar de goede faciliteiten maken de
Mediatheek uitermate geschikt als studie-
en werkplek. Er zijn luister- en kopieerfa
ciliteiten en ruime werkplekken voorzien
van computers en een grote leestafel. Dit
alles met de collectie binnen handbereik.
Kortom, de Mediatheek van het NPI
heeft zowel de onderzoeker, de journalist
als de gewone muziekliefhebber veel te
bieden.
36
37
Door Walter de Korver*
Aan de Prins Hendrikkade te Amsterdam, vlakbij het
Centraal Station, huist sinds 1997 het Nationaal Pop
Instituut (NPI). Op de begane grond bevindt zich de
Mediatheek: een publieksruimte met een kast vol
recente muziektijdschriften, ingebonden popbladen,
naslagwerken, biografieën, duizenden geluidsdra
gers, een werkruimte en luisterfaciliteiten.
De collectie
Het Nationaal Pop Instituut
Het Nationaal Pop Instituut is een orga
nisatie die zich inzet voor de ontwikke
ling en kwaliteit van de Nederlandse
popmuziek en popmuziekcultuur.
Muzikanten kunnen er voor allerhande
praktische vragen terecht, zoals voor
beeldcontracten, adreslijsten van
podia, platenmaatschappijen en in
entertainment gespecialiseerde advoca
ten. Ook informatie over het uitbrengen
van cd's in eigen beheer, optreden in
het buitenland, belastingen en andere
muzikantenvraagstukken is beschik
baar, veelal in handige brochures. Een
andere belangrijke functie van het NPI
is de uitvoering van verschillende sub
sidieregelingen waarmee via een groot
aantal podia en festivals de
Nederlandse popmuzikant wordt
gesteund.
Het tijdschrift FRET - dat uitsluitend
over Nederlandse popmuziek schrijft -
is inmiddels niet meer weg te denken
uit de vaderlandse muziekwereld.
Behalve de vele interviews en achter
grondartikelen zijn ook de Demorubriek
en de drie keer per jaar bijgeleverde
Demontage-cd een belangrijke stimu
lans voor beginnend talent.
Daarnaast verzorgt het NPI verschillen
de projecten. Zo worden er elk jaar ver
schillende verzamel-cd's uitgebracht
met gevestigde namen die gericht zijn
op buitenlandse media (en daardoor
niet in platenwinkel de te koop zijn) en
verzamel-cd's met nieuw talent die wel
verkrijgbaar zijn. Ook publiceert het
NPI regelmatig boeken over de geschie
denis van de Nederpop.
De openingstijden van de Mediatheek
van het NPI zijn maandag t/m vrijdag
van 10.00 tot 17.00 uur.
Adres: Prins Hendrikkade 142 te
Amsterdam
Telefoon: (020) 428 42 88
e-mail: mediatheek@npi.nl
internet: www.popinstituut.nl
De Mediatheek als werkplek
Walter de Kover is hoofd Mediatheek van het
Nationaal Pop Instituut.
Popinstituut zoekt popfoto's
De fotocollectie van het NPI is met
ruim 10.000 stuks indrukwekkend,
maar compleet is deze natuurlijk nooit.
Vandaar dat het popinstituut blijft zoe
ken naar popfoto's uit heden en verle
den. Promotiefoto's, portret- en livefo
tografie, maar ook backstage- en tour
foto's gemaakt door bandleden en aan
hang zelf, het is allemaal interessant.
Wie popfoto's wil afstaan aan het
Popinstituut, kan contact opnemen met
één van de medewerkers van de
mediatheek, tel. (020) 428 42 88 of
e-mail: mediatheek@npi.nl.
archievenblad
september 2004
september 2004
archievenblad
