wol
Van Bilsen Consultancy
Dé specialist voor document- en
workflowmanagement
- Archiefbewerking
- Advisering
- Interim- en Project management
- Detachering
- Opleiding
Buggenum - Brunssum
Rotterdam
tel: 045-5691584
fax: 045-5331995
e-mail: info@vanbilsenconsultancy.nl
internet: www.vanbilsenconsultancy.nl
...ALS HET ECHT OM KWALITEIT GAAT
Zj Boekverfilming
Zi Boekscanning
Zi Fotoscanning kleur/zwart-wit
Zi Negatiefscanning
Zi Diascanning
Zi Documentverfilming
Zi Documentscanning
Zi Groot formaat verfilming
Zi Groot formaat scanning
Zi Microfilmscanning
Zi Microfichescanning
Zi Microfilmafdrukken
Zi Plotten CAD-bestanden op microfilm
Voor inlichtingen over tarieven en
plaatsing van zowel product- als
personeelsadvertenties kunt u
contact opnemen met:
Sales Services
Contact persoon Gerrit Kulsdom
Postbus 2317, 1620 EH Hoorn
Tel. 0229-211 211
Fax 0229 - 270 404
E-mail: snsdtp@planet.nl
sns@wxs.nl
column
Een ieder - zo neem ik maar aan - zal zo
nu en dan wel ervaren hoe dichtbij in
onze geregelde leventjes toch telkens
weer de gekte is. Niet alleen als je in je
directe omgeving om je heen kijkt, maar
ook als je naar binnen kijkt, als je eens
alle hoeken en gaten van je hersenpan
verkent. Zo schrok ik laatst van mezelf
toen daar bovenin het plan bleek te lig
gen om op zoek te gaan naar Bach in
Zwolle. Wat is het geval? Vooral door het
nagenoeg ontbreken van ego-documen
ten zijn we over Bachs leven lang zo goed
niet ingelicht als over dat van bijvoor
beeld Mozart of Beethoven. Er
is zelfs een zwart gat in Bachs
biografie. Wat deed de zeven
tienjarige in die lange zomer,
herfst, winter en lente van
1702-1703 toen hij te voet
Lüneburg had verlaten maar
nog niet in Weimar was aan
gekomen? Waarom - zo
dacht ik - niet een uitstapje
naar Zwolle? De stad bloeide
cultureel als nooit tevoren,
maar door het instorten van
de toren van de Grote of St.-
Michaëlskerk in 1682 moest
de stad ook zijn orgel missen.
Een gevestigde naam of een
aanstormend talent? Zwolle
koos voor het laatste en
nodigde de jonge Bach uit om
als adviseur - en later mis
schien zelfs als stadsorganist -
het ontwerp en de bouw van
een nieuw en schitterend
orgel te begeleiden. Bach was
nog maar net gearriveerd, of
het eervolle verzoek van her
tog Johann Ernst van Saksen-
Weimar doorkruiste alle plannen van de
Zwolse magistraat. Bach gaf de voorkeur
aan Weimar. In 1719 zou Zwolle eindelijk
een contract tekenen met de beroemde
Hamburg;e orgelbouwer Arp Schnitger,
de naam die Bach in 1702 al had laten
vallen.
Op basis van deze hypothese zou ik dus
op zoek gaan naar bewijzen voor de aan
wezigheid van Bach in Zwolle in 1702-
1703. Waarschijnlijk een weken-, zo niet
maandenlange speurtocht in de rijke
archieven van stad en kerk. Een speur
tocht die obsessieve trekken zou hebben
aangenomen, die me zou hebben verwij
derd van werk en familie, die gemakkelijk
tot maatschappelijke en geestelijke
ondergang had kunnen leiden. Maar wat
als ik die ene passage had aangetroffen:
'heden voor ons burgermeisteren der
stadt Swolle erscheenen Johan Sebastian
Bach en gaf ons te kennen het versouck
tot beschouwinge van de wedertimmerin-
ge van torgel in de Groote Kerk in over-
weghinge te sullen nemen'? Natuurlijk
zou deze vondst de wereldpers hebben
gehaald, maar bovenal zou er voor mijzelf
de verpletterende ontroering zijn geweest
van een direct contact in mijn eigen
woon- en werkplaats met de man wiens
muziek zoveel voor mij betekent. Zou
deze ontroering alles waard zijn geweest?
Iets in mij heeft me er van weerhouden
dit plan uit te voeren. Maar ik realiseer
me eens te meer dat archieven die gewel
dige kracht hebben om mensen tot volle
dige overgave te verleiden. Niet een over
gave aan het vinden van feiten en infor
matie 'an sich', maar een overgave aan
een overweldigend en misschien zelfs
verslavend gevoel dat een directe con
frontatie met een betekenisvol iets of
iemand uit het verleden teweeg kan
brengen? Beetje overdreven? Knoop toch
eens vaker een gesprekje aan met uw
bezoekers en u zult merken dat minstens
één op de zes onderzoekers door deze
overgave wordt gedreven. Niks geen
wetenschappelijk verantwoorde vraag
stellingen, leemtelijsten en onderzoeks
programma's, maar zuiver het volgen van
een hartstocht die, zoals we weten, tot
krankzinnige plannen kan leiden.
Archieven zijn oceanen van gevoel. Ook
al zou mijn plan me hoogstwaarschijn
lijk geen Bach in Zwolle heb
ben opgeleverd, dan toch in
ieder geval veel muziek. In
ons streven naar het ontslui
ten van veelal ambtelijke
informatie, beseffen we te
weinig hoeveel gevoel er in de
vorm van muziek in onze
archieven opgeborgen ligt.
Opgeborgen, maar klaar om
elk moment weer te laten
klinken. Vanaf het derde
kwart van de achttiende eeuw
wemelt het in de archieven
van de verwijzingen naar
muziek - en soms van de par
tituren zelf - die door de
opeenvolgende stedelijke mu
ziekcolleges en gezelschappen
is uitgevoerd. Muziek die we
kennen omdat het nu een
maal om beroemde werken
gaat van de grote componis
ten. Maar ook zoveel onbe
kende muziek van lokale
grootheden. Herdenkings
cantates, feestelijke galoppes,
opera's... allemaal (Zwolse)
muziek die we in 2004 thuis op onze
eigen instrumenten kunnen spelen en
die ons zo direct bij het gevoelsleven van
onze voorouders brengt. Een rechtst
reeks, bijna intiem contact met een ande
re tijd. Archieven stellen ons, meer dan
alle andere vormen van cultureel erf
goed, in staat om in bijna optimale per
soonlijke interactie met het verleden te
geraken. Het mag best vaker worden
gezegd: In de archieven zingt de tijd!
33
Edisonweg 50D, 2952 AD Alblasserdam Tel.: 078-6931300 Fax: 078-6931123
E-mail: gms@gmsnl.nl Website: gmsnl.nl
-
Mie s&s
Sgs «■maan
in adae-itóiüty eutd fndtlicittf
Het volgende nummer van het
verschijnt in de eerste week
van oktober 2004.
Archievenblad
ac
a in
e
Door Bert Looper
b.looper@hcoy.nl
Tekening: Peter Vlot
september 2004
archievenblad
