audio-conserering bepaald door de klan
fi
HlWELZiENl
7
thema
Dit initiatief - uniek in de wereld -
ontsluit een groot gedeelte van de sinds
1945 opgebouwde muziekcollectie en
bereikt daarmee een door de platenmaat
schappijen genegeerde doelgroep: de
leeftijdsgroep van veertig jaar en ouder,
die muziek consumeerde voordat de cd
haar intrede deed. Praktisch alles wat in
Nederland vanaf 1960 is uitgebracht
heeft Fonos in haar collectie en kan dit,
volgend op een klantvraag, leveren op
cd. Zij doet dit met inachtneming van
het intellectueel copyright. Van elke cd
die verkocht wordt staat Fonos een vast
bedrag af aan de platenmaatschappijen
(verenigd in de NVPI) en de auteursrech
tenorganisatie Buma Stemra. Fonos.nl
digitaliseert - en restaureert - de oor
spronkelijke lp en brandt die op cd; de
voor- en achterkant van de hoes worden
digitaal gefotografeerd en naar cd-for-
maat verkleind. De prijs van een Fonos
cd is 19,95. De klant betaalt met een
acceptgirokaart die met het pakketje
wordt meegestuurd.
Sinds de lancering in november van
vorig jaar heeft Fonos al meer dan 4.000
cd's verkocht en op dit moment kan zij
de vraag nauwelijks aan. Fonos is mede
mogelijk gemaakt door bijdragen van de
Mondriaan Stichting en het ministerie
van OC&W.
Fonos verkoopt, zoals gezegd, alleen
(nationale) muziek die niet meer in de
platenwinkel te verkrijgen is. Dat bete
kent dan ook dat bij iedere klantvraag
wordt nagegaan of de betreffende drager
nog in de winkel ligt. Zo ja, dan verwijst
Fonos de klant door naar de geëigende
kanalen. Is dit niet het geval, dan mag
Fonos de lp/cd leveren. Fonos.nl ver
koopt op dit moment nog geen losse
tracks of zelf samengestelde verzamel-
cd's, maar alleen originele albums.
Het is opmerkelijk dat van de vijftig best
verkochte póp- en rock- lp's meer dan 90
procent uit de periode 1976-1980 stamt,
kopers dus uit de veertigplus-doelgroep.
Behalve pop en rock verkoopt Fonos ook
veel kleinkunst, cabaret en musical van
artiesten als Jasperina de Jong, Henk
Elsink, Conny Stuart en Wirn Kan.
Ondanks dit succes is het beheren van de
Fonos-site niet een activiteit die Beeld en
Geluid de eerste jaren geld zal gaan ople
veren; het digitaliseren en restaureren
van lp's blijft een dure aangelegenheid
en de inkomsten die daar per verkochte
cd tegenoverstaan kunnen
deze kosten nauwelijks com
penseren. De site zal pas ren
dabel worden nadat het over
grote gedeelte van de collec
tie gedigitaliseerd is en er
alleen reeds gedigitaliseerd
materiaal verkocht wordt.
Een lp speelt bij de vijfde ver
koop break-even. Op dit
moment ligt het aantal lp's
dat vijfmaal of minder ver
kocht is op 80 procent; 20
procent van de bestelde lp's
levert dus maar geld op.
Fonos heeft grote ambi
ties daar waar het gaat om de
beschrijvingen die ze lp's
meegeeft. In principe neemt
ze alle gegevens over die op de oorspron
kelijke lp staan: uitvoerenden, sessie
muzikanten, producers, engineers, foto
grafen en designers; tracks en tijden;
componisten en tekstdichters; labels,
bestelnummers en oorspronkelijk jaar
van uitgave. Ook wordt er gelinkt met de
discografische informatie die het
Nationaal Pop Instituut (NPI) biedt op
zijn website www.popinstituut.nl.
Na het beschrijven van de lp (en de cor
rectieronde) worden de voor- en achter
zijde van de lp-hoes digitaal gefotogra
feerd en in het Mid Office geplaatst.
Hierna gaat de lp naar de tweede schakel
in het proces, Tree-Top Services in
Harderwijk.
Tree-Top digitaliseert en restaureert de lp,
produceert de cd en stuurt die naar de
klant. Verder is ze verantwoordelijk voor
de verkoopadministratie en incasso. Al
met al duurt het gehele proces van
beschrijven, restaureren en fulfillment
op dit moment zo'n vier weken. Anders is
het met lp's die al gedigitaliseerd zijn:
deze kunnen direct vanuit de server gele
verd worden en zijn binnen twee tot drie
dagen bij de klant.
Er is een aantal interessante aspecten aan
het businessmodel van Fonos.nl. LP's
worden on-demand gedigitaliseerd: de
klantvraag is dus bepalend voor wat er
van de Beeld en Geluid-collectie gecon
serveerd wordt. In tegenstelling tot de
manier waarop de platenindustrie op dit
moment werkt, kent Fonos geen voor-
raadrisico en kampt ze niet met fysieke
opslag in een magazijn. Dragers worden
opgeslagen op een server en kunnen
direct op aanvraag geleverd worden.
De leden van de NVPI kunnen beschik
ken over de marketinginformatie die
Fonos.nl genereert. Het is zeer wel denk
baar dat op basis van die inzichten maat
schappijen besluiten bepaalde artiesten
of albums opnieuw uit te brengen;
Fonos.nl stopt in zo'n geval dan met het
exploiteren van de betreffende geluids
drager. Op die manier helpt Fonos aan
een nog bredere verspreiding van het
nationaal cultureel erfgoed.
Wil Fonos op termijn uit de kosten
komen, dan zal het percentage 'eentjes'
(lp's die maar eenmaal besteld worden en
dus een verliespost opleveren) aanmerke
lijk omlaag moeten. Er zal actief redactie
gevoerd moeten worden op reeds gedigi
taliseerde lp's. Op korte termijn komt
Fonos met een 'chart', een top 30 van
TOPS
best verkopende lp's. Een tweede stap zal
zijn om hier een geannoteerde chart van te
maken: fanclubs, bezoekers, genoot
schappen leveren per plaat gerichte
informatie aan. Hier
mee voldoen we ook
aan een van de oor
spronkelijke doelstel
lingen van Fonos: het
actief betrekken van
'communities' die voor
gratis redactionele in
formatie gaan zorgen.
De respons op Fonos is
heel goed te noemen.
Het initiatief wordt
geprezen en men is blij
dat die lang gezochte lp
eindelijke weer te ver
krijgen is. Bovendien is
men is zeer te spreken
over de geluidskwaliteit
en de lay-out van de
cd. Ook wordt Fonos
voor complexe zoekop
drachten gebruikt,
wijst men op fouten in de catalogus en
biedt men ontbrekende lp's op Fonos uit
de eigen collectie aan. Ook het Forum
van Fonos wordt goed bezocht en dient
als platform voor onderlinge communi
catie over muziek.
Al met al heeft Fonos een zeer goede start
gehad en zal ze in 2004 haar positie moe
ten gaan uitbouwen door het creëren van
strategische allianties met print- en
mediapartners, het ontwikkelen van
nieuwe features op de site en het aanbie
den van nieuwe diensten voor haar
bezoekers.
Er valt bij het laatste te denken aan:
Verkoop van singles. De NVPI-collectie
bevat meer dan 15.000 singles van
nationale makelij. Vooral de vaak
obscure B-kantjes zijn zeer in trek bij
de liefhebbers. Het probleem is niet de
ontsluiting - alle records staan keurig
in een (voor de klant niet zichtbare)
database - maar eerder de prijsstelling.
Wat vraag je voor een singletje met
slechts twee tracks, als een volledige cd
19,95 kost?
Zelfsamengestelde verzamel-cd's. Alle
tracks van reeds gedigitaliseerde lp's
staan opgeslagen op de server. Op dit
moment beschikt Fonos over zo'n
16.000 losse tracks; te weinig om de
klant zelf selecties te laten maken.
Maar over een jaar is het niet ondenk
baar dat Fonos het 'jukebox-idee'
gestalte gaat geven.
Het Fonos-model kan ook verruimd wor
den door het bieden van een platform
voor de verkoop van nieuwe muziek. De
artiest produceert zijn/haar cd, levert
deze met artwork aan en kan de gewenste
informatie en annotatie zelf in het Mid
Office aanmaken. Fonos draagt zorg voor
de distributie, rechtenafdracht, facture
ring en incasso.
Er bestaan vergevorderde plannen om
meer Beeld en Geluid-producten via
Fonos.nl te gaan verkopen. Te denken
valt aan een serie oude hoorspelen (De
familie Doorsnee, Paul van Vlaanderen)
en documentaires.
Fonos is al door diverse platenzaken
benaderd met de vraag of Fonos-cd's niet
ook via de retail verkocht kunnen wor
den. Op dit moment staat het NVPI-con-
tract dit niet toe, maar het is een zeer
interessante optie voor de verdere groei
van Fonos.
21
Fonos.nl:
Door Machgiel Bakker*
Tot voor kort fungeerde de muziekcollectie
van het Nederlands Instituut voor Beeld en
Geluid slechts als bedrijfsarchief van de
publieke omroep. Sinds november vorig jaar
is daar een consumententoepassing aan
toegevoegd: Fonos.nl. Dit on-linemuziekar-
chief verkoopt muziek van nationale makelij
die niet meer in de platenzaak te verkrijgen
is. De consument heeft de keuze uit zo'n
17.000 in Nederland geproduceerde muziek-
titels die 'on-demand' worden geprodu
ceerd.
Uitgebreide beschrijvingen
JOHNNY HOES PRESENTttRT:
BUS VOL VROLIJKE MEEZINGERS!
FESTIVAL
JELLE ZAL WEL ZIEN DE TAPKASTWALS DE 8RANDWEER.POIKA
JA MET JOU ZOU IK WEL WILLEN' TIETIEDELIE) DE KANARIE-WALS
JA ZO'NOAG' TRALALALALA! BLAAS EENS IN T ZAKJE! DE KANARIE-POLKA
TFI STAR NA REGEN KOMT WEER ZONNESCHIJN, ZO WAS OME ARIE
rrCTlVAl DÊ BROMSNOR POLKA WE MAKEN ER N FEESSIE VAN.' -
De toekomst van Fonos
ril follow you
_-A
Machgiel Bakker is sectormanager RTVM van het
Nederlands Instituut voor Beeld en Geluid.
20
archievenblad
september 2004
september 2004
archievenblad
