MAIS
lm
^qPCU
van
BuroDenBoer
ame
m
een krachtig i nSTRUm eNT van DE REE archiefsystemen
Resultaat van daadkrachtvisie en innovatie
Bert Willemen*
Li
N/OO*"
ÓO
e\^
\)\N
rtroovJde Paa"ch»^
ass^s
,ten^e
op
Archiefbewerking en DIV-diensten
Ook uw archief ontsluiten met onze sleutels?
DE REE O archiefsystemen
de archiefervaring
Een bijzondere ontdekking kan het begin
zijn van een hobby. Zo zocht ik in het
kader van stamboomonderzoek naar ge
gevens van mijn overgrootvader Adriaan
Willemen uit Gilze. Uit verhalen van
diverse inwoners uit de gemeente Gilze
en Rijen was ik te weten gekomen dat hij
een bijzondere man moest zijn geweest.
Hij werd op 17 september 1861 te Gilze
geboren en overleed op 1 november 1932
eveneens in Gilze. Hij oefende diverse
beroepen uit. Zo was hij landbouwer,
opperman, geitenfokker, imker en bijen
waskaarsenmaker. Daarnaast ventte hij
dagelijks met een hondenkar petroleum
uit bij een vaste klantenkring. Voor de
wagen stond een grote bouvier, die naar
de naam Bruto luisterde. Voor mij was dit
gegeven aanleiding me verder in de
geschiedenis van de hondenkar te verdie
pen.
De hondenkar werd tussen 1850 en 1962
door verschillende beroepsgroepen als
transportmiddel gebruikt. In 1910 kwam
er zelfs een speciale Trekhondenwet.
Voortaan had men een vergunning no
dig voor het gebruik van een hondenkar.
Het toezicht op de naleving van de wet
was een taak van de politie en inspec
teurs met opsporingsbevoegdheid. In
1961 werd de trekhond wettelijk verbo
den. Op de laatste dag van dat jaar wer
den de laatste 32 dieren voorgoed uitge
spannen. Tegelijk met de opheffing van
de Trekhondenwet trad in 1962 de Wet
op de Dierenbescherming in werking.
Verschillende hondenrassen en bastaar
den hebben voor of onder de hondenkar
gelopen. Berner Sennehonden, Bouviers,
Deense doggen, Duitse herders, Groene-
dalers, Hollandse herders, Mechelse her
ders enz., maar ook het verdwenen ras
Matin Beige.
Tot ver in de jaren twintig van de vorige
eeuw kwam de hondenkar vrij algemeen
voor. De trekkracht van de hond bleek de
mens goed van dienst te kunnen zijn.
Allerlei lasten en vrachten werden per
hondenkar vervoerd. Hondenkarren wa
ren populair bij bakkers, boeren, groente
boeren, kruideniers, looiers, marskra
mers, melkventers, petroleumventers,
schoenhandelaren, slagers, visventers
enz. Vanaf de jaren dertig verdwijnt de
hondenkar meer en meer uit het straat
beeld. Andere vervoersmiddelen kwamen
in zwang.
Ook door de Nederlandse posterijen wer
den trekhonden ingezet. Officieel voerde
de PTT de hondenkar in 1912 in. Bekend
is echter dat in ieder geval al in 1850
honden werden gebruikt voor het ver
voer van allerlei vrachten voor tante Pos.
In het kader van de oorlogvoering wer
den de hond eind negentiende/begin
twintigste eeuw verschillende functies
toebedacht, zoals koerier, bevoorrader en
verkenner. Door de leiding van het toen
malige Nederlandse leger zijn allerlei
plannen en studies gemaakt om de hond
en de hondenkar te kunnen gaan gebrui
ken. Tijdens de jaren 1914-1918 vervul
den ruim 1200 trekhonden hun militaire
dienst in Nederland, soms onder de
meest moeilijke omstandigheden. Bij de
demobilisatie van het veldleger in de
periode 1918-1919 werden ze uitgespan
nen en verder afgedankt, en de trouwe
'oudgedienden' trokken de burgermaat
schappij in. Veel informatie hierover heb
ik gevonden in de Sectie Militaire
Geschiedenis van het Nationaal Archief
in Den Haag. Ook in particuliere archie
ven zijn gegevens over de hondenkar te
vinden. Hierbij denk ik onder andere aan
het archief van de Dierenbescherming,
van de Bond van Bescherming van Hon
den en van de Sophiavereniging. Het is
voor mij als hondenkaronderzoeker
helaas onmogelijk om in alle gemeente
archieven te gaan zoeken naar informatie
over de hondenkar.
Via een Amerikaanse kennis, met wie ik
al jaren correspondeer en nu mail, ben ik
het hierbij afgebeelde affiche op het
spoor gekomen. Ik ben in Nederland
gaan zoeken naar nadere gegevens over
de genoemde 'Bond ter Bescherming van
den Trekhond in Nederland'. Tot op
heden heeft men mij nog niet verder
kunnen helpen.
Inmiddels ben ik begonnen met een spe
ciale website rond de hondenkar
(www.hondmethondenkar.nl). Aan de
hand van reacties blijkt dat de hond en
de hondenkar nog bij veel mensen in
Nederland en België leven. De laatste tijd
komt het ook steeds vaker voor dat men
de hond en de hondenkar bij evenemen
ten kan bewonderen. Een aantal Bel
gische hondenkarliefhebbers heeft de
'Vlaamse Trekhonden Vereniging met
hond en kar' opgericht. Ook in Neder
land is er een soortgelijke vereniging,
namelijk het 'Berner Wagli-team'.
Onze medewerker die verspreid over heel het land wonen en
werken, hebben jarenlange ervaring op het vakgebied van
documentaire informatievoorziening, en een gedegen
vakopleiding (minimaal SOD-2). Ze zijn daardoor direct op
iedere plaats binnen de informatievoorziening inzetbaar.
Ons dienstenpakket omvat ondermeer:
detachering van dossiervormers
inventarisatie
inhaaloperaties
Invallen tijden ziekte- of vacatureperioden
advisering
interim-management - consultancy
Jan van Renesseweg 4
Postbus 37, 4325 ZG Renesse
tel. 01 11 - 46 20 24 fax. 01 11 - 46 35 50
www.burodenboer.nl
E-mail: info@bdb.nl
Van document tot digitaal image
Wij bieden u de volgende dienstverlening:
y Beschrijven, waarderen en inventariseren van archiefbescheiden
Materiële verzorging van bestanden en documenten
y Traditionele ontsluiting middels het opstellen van een inventaris op
maat
y Analoge en/of digitale ontsluiting middels microverfilmen en
scannen/indexeren
Postbus 9577
9703 LN Groningen
Tel. 050-5446000
lnfo@Zodiarch.nl
flexis
Voor meer informatie of een
vrijblijvende demonstratie
van MAIS-Flexis
kunt u contact met ons opnemen
Lijnbaanstraat 2 9711 RV Groningen
0503112600 ederee@de-ree.nl
MAIS-Flexis is een krachtige applicatie waarmee archieven en andere
collecties, zoals foto-, geluid- en filmarchieven, effectief beschreven en
ontsloten kunnen worden.
Flexibiliteit, een gebruiksvriendelijke interface, exports naar onder
meer Word en internet, dat is de kracht van MAIS-Flexis!
Door onze expertise op het gebied van conversies van bestanden kan
de overgang van uw huidige systeem naar MAIS-Flexis eenvoudig, snel
en adequaat verlopen.
Bond tot Bescherming van den
Trekhond in Nederland.
Bert Willemen (b.willemen@home.nl) is werkzaam
als medewerker documentaire informatievoorziening
bij de gemeente Oosterhout en doet onderzoek naar
hondenkargegevens.
augustus 2004
archievenblad
