ARCHIEFONDERZOEK
Het gebruik van standaardnamen en -afkortingen in bronverreldingen bij
de praktijk
de praktijk
Voor veel publicaties wordt bronnen
onderzoek verricht. Dit kan onderzoek zijn
in andere publicaties (literatuur en gedruk
te bronnen), in archivalia of in elektroni
sche bestanden op cd-rom, een andere
informatiedrager of op internet.1 Deze
bronnen worden meestal vermeld aan het
eind van de publicatie in een apart hoofd
stuk met titels als '(archief-)bronnen',
'bronvermelding', 'noten', 'literatuurlijst',
'overzicht van de geraadpleegde werken' of
'lijst van archivalia'. Het nauwkeurig note
ren van de gebruikte bronnen is belangrijk
voor de kennisoverdracht en verantwoor
ding naar andere archiefonderzoekers of
de lezers van de publicatie.2
P. de Buck geeft in zijn in het onderwijs
veel gebruikte boek Zoeken en schrijven:
Handleiding bij het maken van een histo
risch werkstuk het advies om de hierna
vermelde volgorde aan te houden bij het
samenstellen van de bronvermeldingen-
lijst:3
1) de lijst van archivalia;
2) lijsten van andere niet-gedrukte bron
nen (b.v. websites, historische inter
views, periodieken etc.);
3) de literatuurlijst in alfabetische volgor
de.
We beginnen dus met een opsomming
van de archiefstukken die zijn geraad
pleegd. Dit artikel richt zich alleen op de
onder 1 genoemde lijst van archivalia.
Voor de methodiek van het noteren bij de
andere twee lijsten verwijs ik graag naar
het werk van De Buck en Termeer.
Bij het noteren van de gebruikte archief
bronnen in de lijst van archivalia kunnen
we het advies van De Buck deels blijven
volgen. Dat wil zeggen: eerst de afkorting
of verkorting van de naam van de archief
bewaarplaats, gevolgd - tussen haakjes bij
de eerste vermelding - de volledige naam
van de archiefbewaarplaats. Daarna de
naam van het archief dat is geraadpleegd
bij de betreffende archiefbewaarplaats,
inclusief eventuele jaartallen. Verder het
toegangsnummer van de inventaris en ten
slotte het inventarisnummer. Er kan voor
gekozen worden de volledige beschrijving
bij de inventarisnummers te vermelden. Ik
zou dit zeker doen als er meerdere inventa
risnummers worden aangehaald in één
beschrijving en bij voorlopige inventarisa
ties.
Voorbeelden:
1) NA (Nationaal Archief), Archief
Ministerie van Justitie (MvJ), Archief
Toelating van Vreemdelingen 1945-
1945, toegangsnummers 5023.5028,
inventarisnummer (inv.nr.) 60.
2) GAA (Gemeentearchief Amsterdam),
Archief gemeentepolitie 1814-1985,
toegangsnummer 5225, inv.nrs. 1039-
1062 Stukken betreffende de uitleiding
van vreemdelingen, 1913-1918.
Bij herhaling van een archiefbewaarplaats
in dezelfde lijst bronvermeldingen mag
men dus alleen de afkortingen noteren
van de archiefbewaarplaats, bijvoorbeeld:
3) GAA, Archief gemeentepolitie, 5225,
inv.nr. 1066.
Door het gebruik van de afkortingen wordt
de vermelding onder voorbeeld 3 korter.
Dit maakt over het algemeen de genoteer
de bronvermeldingen duidelijker leesbaar.
In Nederland zijn er nooit afspraken
gemaakt welke afkortingen voor de archief
instellingen en -bewaarplaatsen men
moest gebruiken. We zien dan ook in de
verschillende publicaties een weinig con
sistent gebruik van deze afkortingen. Het is
mede hierom dat ik pleit voor een stan
daardisatie. Voor zo'n standaardlijst heb
ben we uiteraard eerst consensus nodig
van de collegae binnen de archiefinstellin
gen. De eerste aanzet kunt u in de neven
staande lijst vinden, die uitgaat van de hui
dige situatie. De aldaar genoemde afkortin
gen - of verkortingen - zijn door de ver
schillende archiefinstellingen zelf aange
dragen na een oproep op de DIVA-discus-
sielijst. Deze lijst heeft dus niet de pretentie
nu al compleet, consistent of helemaal cor
rect te zijn. Daarnaast zijn nog niet opge
nomen de oude afkortingen en naamge-
vingen en de Information Standard
Identifier for Libraries and Related Orga
nisations, de zogenaamde ISIL-code.4 Om
eerlijk te zijn, denk ik overigens dat de ISIL-
code het niet gaat halen. Er zitten nog veel
haken en ogen aan dit systeem. Een archi
varis die al jaren met deze materie bezig is,
schreef mij dat de Nederlandse archiefwe
reld te anarchistisch is voor een dergelijke
codering. De ISIL-code is alleen haalbaar
als we overstappen op een ISO-norm voor
kwaliteit in de dienstverlening. Dan moe
ten we wel. Het lijkt erop of de
Nederlandse archiefwereld voor een derge
lijke kwaliteitsnorm nog niet rijp is, alle
inspanningen van het Handvest kwaliteit
van dienstverlening ten spijt.
Door de vele fusies en andere ontwik
kelingen bij de archiefstellingen, bijvoor
beeld de komst van de regionale histori
sche centra, zijn er de laatste jaren veel
naamswijzigingen geweest. Deze hebben
een verandering van de afkorting tot
gevolg. De bekendste is misschien wel het
gebruik van NA in plaats van ARA. De
oude namen en afkortingen willen we de
komende maanden gaan verzamelen,
zodat er ook een concordantielijst ont
staat. Mijn doelstelling is om op 1 januari
2005 zo'n lijst compleet te hebben, die ook
meer consistent is in de afkortingen.
Daarbij stel ik uw hulp erg op prijs. Zoals
aangegeven hebben veel archivarissen al
hun steentje bijgedragen na mijn oproep
op de DIVA-discussielijst. Ik ben hun daar
mijn dank voor verschuldigd.5
Nevenstaande conceptlijst staat momenteel
inclusief mutatieformulier op mijn website
www.hennekam.org (optie: afkortingen).6
Ook de internetadressen van de instellin
gen zijn daar te vinden. Als de website van
het Archievenblad gereed is, zal hij ook zeker
daarnaartoe verplaatst worden.
34
35
Door Eric Hennekam*
Archiefonderzoekers, zoals historici, gene
alogen en journalisten, missen een stan-
daardlijst met afkortingen en namen van
archiefinstellingen en -bewaarplaatsen. Dit
artikel geeft een eerste aanzet tot het reali
seren van zo'n lijst.
Consensus
Naamswijzigingen
Eric Hennekam is archivaris, docent archiefonder
zoek en redacteur van het Archievenblad.
Noten
1. Henk Termeer, Historische bibliografische gids
(Groningen, 2001).
2. Folder Hoe vermeld ik archiefbronnen. De archiefdien
sten in Limburg, zonder datum. Te bestellen bij het
Gemeentearchief Venlo. Een prima initiatief deze fol
der, die landelijke navolging verdient.
3. P. de Buck e.a., Zoeken en schrijven: Handleiding bij
het maken van een historisch werkstuk (Baarn, 2003).
4. Meer informatie over de ISIL-code (ISO/DIS norm
15511): http://lcweb.loc.gov/marc/organizations. Op
deze website kunt u ook een ISIL-code aanvragen.
5. Mijn speciale dank gaat uit naar Roelof Braad,
Stadshistoricus Heerlen, voor zijn vele suggesties,
aanvullingen en wijze raad.
6. Rechtstreeks te benaderen via URL: http://henne-
kam.opweb.nl/?page=afkortingen.php. g
afkorting
AAU
ABH
ABR
ABRD
ABSH
ADNP
AvK
BFA
BUIZA
BZK
CAS
CBG
CMC
CODA/AA
DA
DARIC
DNPP
EUR
EZ
FFA
FWA
GA Almelo
GA Axel
GA Barneveld
GA Bunschoten
GA Delft
GA Ede
GA Enschede
GA Gemert-Bakel
GA Goes
GA Haarlemmermeer
GA Hulst
GA Kampen
GA Kapelle
GA Kerkrade
GA Maastricht
GA Middelharnis
GA Nieuwegein
GA Noord-Beveland
GA Roermond
GA Roosendaal
GA Schiedam
GA Schouwen-Duiveland
GA Soest
GA Terneuzen
GA Tholen
GA Thorn
GAVeenendaal
GA Venlo
GA Ven ray
GA Vianen
GA Vlissingen
GA Voorst
GA Waalwijk
GA Wageningen
GA Weert
GA Weesp
GA Zaanstad
GA Zeist
GA Zoetermeer
GAA
GAD
GALV
GAR
GAVA
GHS 'gemeentenaam'
GldA
HA Bergh
HA Nijmegen e.o.
HA Twickel
HAW
HCO
HDC
HGA
HHA
HICH
HRA
HS Delfland
HS Rijnland
HSAGV
HSL
HUA
HUMARC
IIAV
IISG
IMG/KL
IMH
ING
JUS
KB
KDC
KHA
KIT
KUN
naam instelling of bewaarplaats
Archief Aartsbisdom Utrecht
Archief Bisdom Breda
Archief Bisdom Groningen
Archief Bisdom Haarlem
Archief Bisdom Roermond
Archief Bisdom Rotterdam
Archief Bisdom 's-Hertogenbosch
Archief en Documentatiecentrum Nederlandse Psychologie
Archiefdienst voor Kennemerland
Brabants Film Archief
Ministerie van Buitenlandse Zaken
Ministerie van Binnenlandse Zaken en Koninkrijksrelaties
Centrale Archief Selectiedienst
Centraal Bureau voor Genealogie
Orde van vrijmetselaren onder het Grootoosten der Nederlanden
Cultuur Onder Dak Apeldoorn/Apeldoorns Archief
Drents Archief
Dienst Archieven Registratie- en Informatiecentrum
Documentatiecentrum Nederlandse Politieke Partijen
Erasmus Universiteit Rotterdam
Ministerie van Economische Zaken
Fries Film Archief
Frans Walkate Archief
Gemeentearchief Almelo
Gemeentearchief Axel
Gemeentearchief Barneveld
Gemeentearchief Bunschoten
Gemeentearchief Delft
Gemeentearchief Ede
Gemeentearchief Enschede
Gemeentearchief Gemert-Bakel
Gemeentelijke Archiefdienst Goes
Gemeenterachief Haarlemmermeer
Gemeentearchief Hulst
Gemeentearchief Kampen
Gemeentearchief Kapelle
Gemeentearchief Kerkrade
Gemeentearchief Maastricht
Gemeentearchief Middelharnis
Gemeentearchief Nieuwegein
Gemeentearchief Noord-Beveland
Gemeentearchief Roermond
Gemeentearchief Roosendaal
Gemeentearchief Schiedam
Gemeentearchief Schouwen-Duiveland
Gemeentearchief Soest
Gemeentearchief Terneuzen
Gemeentearchief Tholen
Gemeentearchief Thorn
Gemeentearchief Veenendaal
Gemeentearchief Venlo
Gemeentearchief Venray
Gemeentearchief Vianen
Gemeentearchief Vlissingen
Gemeentearchief Voorst
Gemeentearchief Waalwijk
Gemeentearchief Wageningen
Gemeentearchief Weert
Gemeentearchief Weesp
Gemeentearchief Zaanstad
Gemeentearchief Zeist
Gemeentearchief Zoetermeer
Gemeentearchief Amsterdam
Gemeentelijke Archiefdienst Amersfoort
Gemeentearchief Leidschendam-Voorburg
Gemeentearchief Rotterdam
Gronings Audio Visueel Archief
Gemeentehuis 'naam gemeente'
Gelders Archief
Huisarchief Bergh
Het Archief. Centrum voor Stads- en Streekhistorie Nijmegen
Huisarchief Twickel
Historisch Archief Westland
Historisch Centrum Overijssel
Historisch Documentatiecentrum voor het Nederlands Protestantisme
Haags Gemeentearchief
Het Humanistisch Archief
Historisch Informatiecentrum Helmond
Het RedameArsenaal
Hoogheemraadschap van Delfland
Hoogheemraadschap van Rijnland
Hoogheemraadschap Amstel, Gooi en Vecht
Historisch Centrum Leeuwarden/Histoarysk Sintrum Ljouwert Leeuwarden
Het Utrechts Archief
Het Humanistisch Archief
Internationaal Informatiecentrum en Archief voor de Vrouwenbeweging
Internationaal Instituut voor Sociale Geschiedenis
Instituut voor Militaire Geschiedenis van de Koninklijke Landmacht
Instituut voor Maritieme Historie
Instituut voor Nederlandse Geschiedenis
Ministerie van Justitie
Koninklijke Bibliotheek
Katholiek Documentatie Centrum
Koninklijk Huisarchief
Koninklijk Instituut voor de Tropen
Katholieke Universiteit Nijmegen
NL-AmGA
NL-AmISG
NL-HaKB
NL-AmKIT
afkorting
naam instelling of bewaarplaats
LïFVA
Limburgs Film- en Videoarchief
LNV
Ministerie van Landbouw, Natuur en Voedselkwaliteit
Ml
Meertens Instituut
MINAZ
Ministerie van Algemene Zaken
NA
Nationaal Archief
NAGO
Nederlands Archief Grafisch Ontwerpers
NAi
Nederlands Architectuurinstituut
NEHA
Nederlandsch Economisch-Historisch Archief
NFM
Nederlands Fotomuseum
NHDA
Nederlands Historisch Data Archief
NIBG
Nederlands Instituut voor Beeld en Geluid
NIOD
Nederlands Instituut voor Oorlogsdocumentatie
NIWI
Nederlands Instituut voor Wetenschappelijke Informatiediensten
NJA
Nederlands Jazz Archief
NLE
Nieuw Land Erfgoedcentrum
NLMD
Nederlands Letterkundig Museum en Documentatiecentrum
NMI
Nederlands Muziek Instituut
NPM
Persmuseum
NRAC
Nederlands-Russisch Archief Centrum
NSA
Nederlands Scheepvaartmuseum Amsterdam
OCenW
Ministerie van Onderwijs, Cultuur en Wetenschap
OV Barrad eel
Oudheidkundige Vereniging Barradeel
RA Leiden
Regionaal Archief Leiden
RA Rivierenland
Regionaal Archief Rivierenland
RA West-Brabant
Regionaal Archief West-Brabant
RAA
Regionaal Archief Alkmaar
RALH
Rijksarchief Limburg Hasselt
RALM
Rijksarchief Limburg Maastricht
RANB
Rijksarchief in Noord-Brabant
RANH
Rijksarchief in Noord-Holland
RAT
Regionaal Archief Tilburg
RDMZ
Rijksdienst voor de Monumentenzorg
Reveilarch
Het Réveil-Archief
RHC Bergen op Zoom
Regionaal Historisch Centrum Bergen op Zoom
RHC Eindhoven
Regionaal Historisch Centrum Eindhoven
RHC Gr.A
Regionaal Historisch Centrum 'Groninger Archieven'
RKD
Rijksdienst voor Kunsthistorische Documentatie
RUG
Rijksuniversiteit Groningen
SA 's-Hertogenbosch
Stadsarchief 's Hertogenbosch
SA Almere
Stadsarchief Almere
SA Assen
Stadsarchief Assen
SA Bommelwaard
Streekarchief Bommelerwaard
SA Breda
Stadsarchief Breda
SA BrNO
Streekarchief Brabant-Noordoost
SA Dordrecht
Stadsarchief Dordrecht
SA Gorinchem
Stadsarchief Gorinchem
SA Heerlen
Stadsarchief Heerlen
SA Rijnstreek
Streekarchief Rijnstreek
SA Sittard-Geleen
Stadsarchief Sittard-Geleen
SA Vlaardingen
Stadsarchief Vlaardingen
SAB
Stadsarchief en Athenaeumbibliotheek Deventer
SAGV
Streekarchief voor het Gooi en de Vechtstreek
SAHM
Streekarchief Hollands Midden
SAK
Streekarchief Krimpenerwaard
SAKRUH
Streekarchivariaat Kromme Rijngebied-Utrechtse Heuvelrug
SAL
Samenwerking Archiefzorg Lopikerwaard
SALAD
Streekarchief Langs Aa en Dommel
SALD
Streekarchivariaat de Liemers en Doesburg
SALHA
Streekarchief Land van Heusden en Altena
SANG
Streekarchivariaat Noordoost Groningen
SANOF
Streekarchivariaat Noordoost-Friesland
SANV
Streekarchivariaat Noord-Veluwe
SANWV
Streekarchivariaat Noord West-Veluwe
SARA
Streekarchivariaat Regio Achterhoek
SARM
Streekarchief Rijnlands Midden
SAW
Streekarchivariaat Vecht en Venen
SAW
Streekarchief Waterland
SAWB
Streekarchivariaat West-Betuwe
SFA
Spaarnestad Fotoarchief
SIHLAA
St.lhlia-Homodok-Lesbisch Archief Amsterdam
SLH
Sectie Luchmachthistorie
SSAZ
Stads- en Streekarchief Zutphen
SteinmetzArch
Steinmetz-archief
SVPR
Streekarchief Voorne-Putten en Rozenburg
TIN
Theater Instituut Nederland
Tresoar
Tresoar
TU Delft
Technische Universiteit Delft
TUe
Technische Universiteit Eindhoven
TwtA
Twents Streekarchief
UHHA
Universial Hip-Hop Archive
UL
Universiteit Leiden
UM
Universiteit Maastricht
UT
Universiteit Twente
UU
Universiteit Utrecht
UvA
Universiteit van Amsterdam
UVT
Universiteit in Tilburg
V&W
Ministerie van Verkeer en Waterstaat
VROM
Ministerie van Volkshuisvesting, Ruimtelijke Ordening en Milieubeheer
VU
Vrije Universiteit Amsterdam
VWS
Ministerie van Volksgezondheid, Welzijn en Sport
WA
Waterlands Archief
WFA
Westfries Archief
WSA Friesland
Het Waterschapsstreekarchief (Friesland)
WU
Wageningen Universiteit
ZA
Zeeuws Archief
ISIL
NL-AeSa
NL-HeS
NL-DeTU
NL-EhTU
NL-UtRU
NL-AmU
archievenblad
mei 2004
mei 2004
archievenblad
