ONDERBEZET OP DIV-GEBIED?
Spitten in archieven
Consult
Compacte Archief-Systemen
Kardex Systemen B.V.
Barwoutswaarder 13a, 3449 HE Woerden
Postbus 250, 3440 AG Woerden
Telefoon (0348) 49 40 40, Telefax (0348) 49 40 60
E-mail: info@kardex.nl, Website: www.kardex.nl
Het vervullen van (tijdelijke) vacatures op
het gebied van DIV is een arbeidsintensieve
en prijzige aangelegenheid. DisConsult
neemt deze zorg van u over. Wij hebben ja
renlange ervaring in het detacheren, werven
en selecteren van gekwalificeerd en gemo
tiveerd DIV-personeel.
Detachering
DisConsult heeft personeel in dienst - uitvoerend, staf
en management - waarover u voor kortere of langere
tijd kunt beschikken.
Werving en selectie
DisConsult beschikt over specialistische
kennis voor werving en selectie en beschikt
over een uitgebreid netwerk. Hierdoor kun
nen wij snel en doeltreffend een kandidaat
selecteren die past in het door u geschetste
profiel.
Meer weten?
Als u meer wilt weten over onze diensten, belt u dan
met DisConsult, telefoon 079 - 342 95 09. Wij kun
nen u dan van alle informatie voorzien.
DOCUMENT MANAGEMENT KENNIS MANAGEMENT WORKFLOW MANAGEMENT DIOR-OPLEIDINGEN
Cityhouse, tngelandlaan 174, 2711 DW ZOETERMEER,
telefoon 079 - 342 95 09, fax 079 - 342 59 46, www.disconsult.nl, e-mail: info@disconsult.nl
A member of the KARDEX Group Industrieholding Cham AG
de praktijk
JOURNALISTIEK EN ARCHIEFONDERZOEK
In de statuten van de WOJ staat de
doelstelling van de vereniging als volgt
omschreven: 'Het doel van de vereniging
is het bevorderen van onderzoeksjourna
listiek in het Nederlands taalgebied.
Onder onderzoeksjournalistiek wordt
verstaan: kritische en diepgravende jour
nalistiek.
Om het doel te verwezenlijken kan de
vereniging onder meer de volgende acti
viteiten organiseren of doen organiseren:
a. uitwisseling van kennis en ervaring
tussen onderzoeksjournalisten;
b. opleiding en training van (aanko
mend) journalisten in onderzoeks
vaardigheden;
c. toekenning van prijzen voor onder-
zoeks j ournalistiek;
d. discussie over journalistieke ethiek;
e. bevordering van openbaarheid van
bestuur'.
Een workshop 'Archiefonderzoek' past
dus uitstekend in de doelstellingen van
deze vereniging. De belangstelling van de
VVOJ-leden voor de workshop was groot.
Binnen één dag was het maximaal aantal
inschrijvingen van dertig bereikt.
De workshop begon met een introductie
door Eric Hennekam, zelf ook VVOJ-iid,
met de titel 'Spitten in archieven'. Aan de
hand van diverse soorten archieven
(papier, beeld, geluid, digitaal) legde hij
uit hoe te werk te gaan bij archiefonder
zoek en welke stappen daarbij genomen
moeten worden: afbakenen onderwerp,
literatuuronderzo'ek, archievenoverzicht
en gebruik inventarissen. Daarnaast gaf
hij suggesties voor online-onderzoek,
zoals de database bewindslieden, de
online-toegangen van het Instituut voor
Beeld en Geluid en IISG en enkele regio
nale historische centra. Ook stipte hij het
belang aan van goed archiefonderzoek
bij de journalistieke werkzaamheden.
Hierna sprak Maarten van Boven, direc
teur van het Nationaal Archief, over de
mogelijkheden van archiefonderzoek
binnen het NA en de rol en hulp die het
NA de onderzoeksjournalisten kan bie
den. Van Boven nam als voorbeeld recent
openbaar gemaakte aanwinsten als het
archief van het Kabinet van de Minister-
President, 1942-1979. De aankondiging
dat het archief van Menten en oud-min
ster Pronk binnenkort deels te raadple
gen zijn bij het NA was een nieuwsfeit
dat de journalisten naar het puntje van
hun stoei deed schuiven.
Na dit plenaire deel werden de deel
nemers verdeeld in twee groepen. De
helft van de deelnemers kreeg een korte
rondleiding in de studiezaal van het NA.
Daarna ging deze groep aan de slag om
praktijkopdrachten uit te voeren in het
privé-archief Wiegel, het archief van de
Koninklijke Nederlandse Voetbal Bond
en de archieven met betrekking tot de
Molukkers in Nederland. Onder leiding
van archivaris Agathe Fris kon men
onder andere kennis maken met het
gebruik van de inventaris en in de prak
tijk ervaren welke beperkingen er kun
nen liggen op de inzage van archiefstuk
ken. De andere groep deelnemers kreeg
van archivaris Nico van Egmond een
overview van mogelijkheden en onmo
gelijkheden van de Archiefwet. Hij deed
dit aan de hand van het archief van het
Kabinet van de Minister President
(KMP).1 Zo hield hij de toehoorders voor
dat de Archiefwet en de WOB niet de
enige wetten zijn waarmee zij te maken
hebben. Er is ook nog de Wet Bescher
ming Persoonsgegevens (WBP). De WBP
legt het Nationaal Archief allerlei ver
plichtingen op. Archivarissen moeten
steeds weer een afweging maken tussen
het belang van de onderzoeker en het
belang van degene wiens privacy wordt
beschermd. Het is belangrijk dat zij daar
bij zorgvuldig te werk gaan.
Die zorgvuldigheid betekent onder meer
dat ze in veel gevallen, en dan met name
waar het 'bijzondere persoonsgegevens'
betreft, van de onderzoeker eisen dat die
een brief schrijft aan de directeur van het
NA waarin de archiefonderzoeker toe
stemming vraagt om die gegevens te
mogen inzien. In deze brief moet de
onderzoeker inlichtingen verschaffen
over de aard, opzet en achtergrond van
zijn onderzoek. Bijzondere persoonsgege
vens zijn gegevens betreffende ras,
geloof, seksuele geaardheid, politieke
richting en justitieel verleden. Daarnaast
moet de onderzoeker aangeven hoe hij
de privacy van de betreffende personen
denkt te gaan beschermen. In geval van
onderzoek naar een individuele persoon,
moet de onderzoeker aantonen dat die
persoon is overleden, dan wel dat hij toe
stemming heeft van de te onderzoeken
persoon om diens dossier te mogen
inzien. En als de directeur van het NA
dan toestemming tot inzage verleent,
moet ook nog eens het 'formulier inzage
beperkt openbare archieven' worden
ondertekend. Daarmee belooft de onder
zoeker dat hij zich zal houden aan de in
dat formulier genoemde voorwaarden.
Die belofte houdt in dat hij vertrouwelij
ke gegevens niet zomaar naar buiten zal
brengen en dat hij publicaties vooraf ter
goedkeuring aan de directeur van het NA
en soms - bij voorbeeld in het geval van
het KMP - aan de oorspronkelijke archief
vormer zal voorleggen.
Verder beschreef Van Egmond in zijn
voordracht in het kort wat er voor de
journalisten allemaal te vinden is in het
KMP-archief.
Uit het groot aantal positieve reacties van
de deelnemers in de dagen na de work
shop kan worden opgemaakt dat deze in
goede aarde is gevallen en zeker in het
najaar herhaald gaat worden voor een
nieuwe groep VVOJ-leden.
27
r
KARDEX
Door Eric Hennekam en Suzanne Barbier*
De Vereniging voor Onderzoeksjournalisten
(WOJ), het Nationaal Archief (NA) en Eric
Hennekam Agora (EHA) hebben op 3 febru
ari jl. voor de leden van de WOJ een
workshop 'Archiefonderzoek' gehouden.
Gastheer Nationaal Archief had een door
wrocht en mooi programma opgesteld,
zodat de verschillende disciplines binnen
de journalistiek kennis konden maken met
de mogelijkheden die er zijn binnen de
Nederlandse archiefwereld.
Beperkingen
Eric Hennekam is archivaris, gastdocent archiefonder
zoek aan opleidingen journalistiek en redacteur van
het Archievenblad. Suzanne Barbier is medewerker
communicatie en publiciteit bij het Nationaal Archief.
Met dank aan Nico van Egmond, Nationaal Archief.
Noot
1. Zie ook 'Mijlpaal en leermiddel. Overbrenging
archief van Het Kabinet van de Minister-President
(1942-1979)1, door Hein Jongbloed, Archievenblad,
juni 2003, pag. 14-18.
mei 2004
archievenblad
