van
Niet van echt te
onderscheiden.
MicroFormat
Bert Looper
Pas op. Dit is niet het origineel.
Dit puntgave exemplaar komt uit
de Digitale Atlas.
Daaraan toegevoegd door Microformat.
Veilig. Betrouwbaar. Zorgvuldig.
En perfect toegankelijk.
Volgens de nauwgezette methode
waarop we alle archieven en collecties
veiligstellen voor de toekomst.
Dat doen we al jarenlang.
Zowel analoog als digitaal.
Ook voor u.
0252 - 43 21 00
de archiefschat
De diepere en verborgen betekenis
sen uit je archiefstukken halen, proberen
mensen er fris en vragend naar te laten
kijken... elk voorwerp heeft de potentie
om object van verwondering te zijn, het
hangt ervan af hoe je de mensen er naar
laat kijken. Deze boodschap geeft de
bekende Britse 'museumgoeroe' Julian
Spaulding mee aan archivarissen en
bibliothecarissen. In
onze presentaties -
boeken, tentoonstel
lingen, website - pro
beren we de rijkdom
men van de aan ons
toevertrouwde collec
ties te laten zien.
Maar, laten we eerlijk
zijn, archiefstukken
zijn niet altijd het
makkelijkste materi
aal. Sommige stukken
springen er evenwel
direct uit. De duizen
den kaarten en teke
ningen van Overijssel
se gebieden, steden en
dorpen spreken sterk
tot de verbeelding. Zij
geven veel informatie
over de gesteldheid
van het landschap in
voorbije eeuwen,
maar roepen, in hun
directe visuele con
frontatie, ook vaak
herinneringen op aan
het 'land van onze
jeugd'. Daarnaast zijn
de oude kaarten meestal bijzonder mooi:
de wijze van afbeelden, de kleuren, enz.
Eén van de mooiste handgetekende en
gekleurde kaarten in onze Overijsselse
archieven is een afbeelding van het
Zuiderzeegebied uit waarschijnlijk het
tweede kwart van de zeventiende eeuw
(Statenarchief inv. nr. 4812-4816). Prach
tige kleuren: het pastelblauw van de
Zuiderzee en het zachte geel van de
Veluwe. En ook nog eens heel oud. Mooi
en zeldzaam en boordevol informatie
over de toenmalige Zuiderzee en haar
kusten. De kaart diende in een groot en
langdurig conflict tussen de Staten van
Overijssel en de Hollandse steden over de
visserij op de Zuiderzee, in 1559 deed de
Grote Raad van Mechelen al eens uit
spraak over de rechten van de Hollan
ders, maar tot diep in de zeventiende
eeuw bleven er punten van geschil. In de
periode 1631-1637 werd er weer volop
onderhandeld, waarbij het Mechelse
oTTP
vonnis van bijna honderd jaar eerder als
uitgangspunt diende. De afgebeelde kaart
is (waarschijnlijk) een kopie van de kaart
uit de zestiende eeuw die als processtuk
in Mechelen had gediend.
Visueel genot, informatie: de kaart biedt
heel veel. Maar in de geest van de hierbo
ven genoemde Spaulding biedt de kaart
ook nog voor veel mensen een 'eye-ope-
ner'. Zwolle IJsselstad, hoe vaak wordt
deze uitdrukking niet gebruikt? Maar
onze kaart laat nog eens overduidelijk
zien hoezeer Zwolle in de Middeleeuwen
en in de Nieuwe Tijd, tot ver in de negen
tiende eeuw, niet een IJsselstad was maar
een Zwarte Waterstad. En in zekere zin
was Zwolle ook een Zuiderzeestad. Tot de
gereedkoming van de Afsluitdijk was in
Zwolle de werking van
het getij merkbaar. Via
het Zwarte Water was
er een directe verbin
ding met zee. Het is
dan eigenlijk ook niet
verrassend dat in 1874
de bekende Franse reis
boekenschrijver Henry
Havard in zijn serie 'La
Hollande pittoresque'
in het deel 'Voyage aux
villes mortes du Zui
derzee' ook een uitvoe
rige beschrijving wijdt
aan Zwolle. Zwolle als
Zuiderzeestad, maar dan
geen 'dooie'! Havard is
enthousiast over de
schoonheid en de le
vendigheid van onze
stad. Bijzonder verrukt
is hij van de mooie
omgeving.
'Elk voorwerp heeft de
potentie om object
van verwondering te
zijn.' Dat geldt zeer
zeker voor onze Zui
derzeekaart. Archieven en archivalia hel
pen ons vaak om op een nieuwe en frisse
wijze naar onze eigen wereld te kijken.
Archiefstukken, zoals de Zuiderzeekaart,
die dat kunnen bewerkstelligen zijn voor
mij de mooiste stukken.
Archiefdienst voor Kennemerland
Het Spaarne, Haarlem 1941
De Haagse kunstenaar Hendricus
Elias Roodenburg (1895-1987) is
vooral bekend geworden door zijn
aquatinten en kleurenetsen van
stadsgezichten. Op deze prent
beeldde hij het Spaarne in Haarlem
af bij de Damstraat met op de
hoek de Waag en op de achter
grond de Grote of Sint-Bavokerk.
De prent is aangekocht voor de
Kennemer Atlas, de beeldcollectie
van de Archiefdienst voor
Kennemerland. Een deel van de
ruim 200.000 kaarten, prenten,
tekeningen, foto's en prentbrief
kaarten uit deze collectie is
gedigitaliseerd en beschikbaar
via www.avk-haarlem.nl.
Voor meer informatie of het maken van een afspraak
voor een demonstratie www.microformat.nl
De archiefschat
,<is
Bert Looper is directeur van het Historisch Centrum
Overijssel te Zwolle.
maart 2004
archievenblad
