cL
NIEUWS
Correspondentie Friese journalist en politicus Hendrik Algra
overgedragen aan Rijksarchief in Noord-Brabant
Start fusieproces tussen Streekarchieven
Krimpenerwaard en Hollands Midden
KVAN Studiedagen
nieuws uit het veld
F.J. Duparcprijs 2003 voor Tamara Groot
nieuws uit het veld
Theater Instituut Nederland maakt brieven
van bekende theaterartiesten toegankelijk
Op 25 november 2003 heeft Hetty
Runia-Algra, dochter van de Friese jour
nalist en Anti-Revolutionair politicus
Hendrik Algra, de correspondentie van
haar vader officieel overgedragen aan de
collectie van de Stichting Oud-Gijzelaars.
Deze collectie berust in het Rijksarchief
in Noord-Brabant in 's-Hertogenbosch.
Het gaat om brieven (zo'n 250 stuks) die
Hendrik Algra tijdens zijn gijzeling in het
kamp Beekvliet (1942-1943) te Sint-
Michielsgestel stuurde aan zijn vrouw en
kinderen. De familie Algra heeft besloten
de correspondentie te schenken aan de
Stichting Oud-Gijzelaars, omdat de brie
ven inzicht geven in het leven van gijze
laars in Beekvliet en Haaren en van hun
achtergebleven families tijdens de
Tweede Wereldoorlog.
In de brieven die Algra tussen mei 1942
en december 1943 heeft geschreven,
wordt het beeld opgeroepen van het
leven in een kamp uitsluitend bevolkt
door mannen. Algra dichtte zichzelf een
missie toe bij kampbewoners uit alle
lagen van de bevolking. Zo richtte hij
samen met medekampbewoners een
soort volksuniversiteit op, gaf er cursus
sen vaderlandse geschiedenis en partici
peerde in debatten en discussies. De brie
ven roepen ook een ander beeld op,
namelijk dat van de persoon Hendrik
Algra die een prototype lijkt van het
hoofd van een gereformeerd gezin in de
jaren veertig. Op afstand dirigeerde hij
zijn kinderen, maar ook zijn vrouw. Hij
maakte zich grote zorgen als iemand van
het gezin ziek was of problemen had.
Maar hij bewaakte evengoed het gerefor
meerde geloofsleven van zijn gezin. De
brieven zijn spontaan en openhartig. Hij
schrijft wat zijn hart hem op dat
moment ingeeft. Er spreekt een grote
bezorgdheid en liefde uit voor zijn vrouw
en kinderen. Verder speelt in deze brief
wisseling tussen beide partners telkens de
vraag of de onderbroken relatie de weken
en maanden van gevangen zitten tot ver
loren tijd maakte. Een vraag die veel gij
zelaars zich gesteld zullen hebben.
Gijzelaars Beekvliet/Haaren
In mei en juli 1942 werden door de
bezetters ruim 1200 mannen als gijzelaar
opgepakt en gevangen gezet in de gebou
wen van de seminaries Beekvliet (bij Sint-
Michielsgestel) en Haaren. De opgepakte
mannen kwamen uit alle lagen van de
bevolking. De bedoeling van de bezetters
met deze gijzelingen was, door te dreigen
met het ter dood brengen van gijzelaars,
Nederlanders te weerhouden van het ple
gen van verzets- en sabotagedaden.
Tweemaal hebben de bezetters deze drei
ging uitgevoerd en zijn er gijzelaars
gefusilleerd. Waarschijnlijk omdat de
Nederlandse bevolking verontwaardigd
reageerde op
deze execu
ties, zijn ver-
det geen gijze- Een tekening van Hendrik Algra.
laars om het Deze tekening is gemaakt in het
leven gijzelaarskamp,
gebracht. De
gijzeling in Beekvliet heeft een bredere
betekenis gekregen, doordat groepen gij
zelaars daar besprekingen hebben
gevoerd over een beëindiging van de ver
zuiling (de zogenoemde 'doorbraak') en
een vernieuwing van de naoorlogse poli
tieke en maatschappelijke verhouding in
Nederland.
Nalatenschap gijzelaars van Beekvliet/
Haaren
De Stichting Oud-Gijzelaars Beek
vliet en Haaren is verantwoordelijk voor
een goed beheer van de 'nalatenschap'
van de gijzelaars, die onder meer bestaat
uit brieven, andere schriftelijke getuige
nissen, beeldmateriaal en voorwerpen in
verband met de gijzelingen.
Het beheer van de nalatenschap is feite
lijk in hoofdzaak toevertrouwd aan het
Rijksarchief in de provincie Noord-
Brabant in 's-Hertogenbosch en daar
naast aan de Heemkundekring 'De Vyer
Heertganghen' te Goirle. De Stichting
geeft steun aan wetenschappelijk onder
zoek naar de gijzelingen in Beekvliet en
Haaren.
De Streekarchieven Hollands
Midden en Krimpenerwaard hebben het
voornemen uitgesproken om met elkaar
te gaan fuseren. Beide instellingen staan
voor de opgave om te voldoen aan toene
mende wettelijke eisen, veranderende
maatschappelijke wensen en eisen die
voortvloeien uit diverse ontwikkelingen
op het vakgebied. Dit alles gekoppeld aan
de ambitie om de taken zo goed mogelijk
uit te (blijven) voeren, vormde aanlei
ding tot de wens bij beide instellingen
om de al bestaande samenwerking verder
te verdiepen en te versterken in de vorm
van een fusie tussen beide organisaties.
De provincie Zuid-Holland is veel gele
gen aan een goede kwaliteit van de
archiefdiensten en ondersteunt dit fusie
proces. Ook worden de mogelijkheden
onderzocht van een verdere doorontwik
keling in de richting van een structurele
samenwerking en vorming van een
Regionaal Historisch Centrum in het
Groene Hart.
De F.J. Duparcprijs 2003 is toegekend aan Tamara Groot voor haar inzending
Naar een digitale zoektocht. De prijs, een geldbedrag van 2000 euro, wordt uitge
reikt op de KVAN-studiedagen op 11 en 12 mei 2004.
De F.J. Duparcprijs wordt eens in de drie jaar ter beschikking gesteld voor de
meest waardevolle studie op het gebied van de archiefwetenschap of het
archiefrecht die in die periode vervaardigd is. De prijs werd ingesteld in 1972
naar aanleiding van het afscheid van dr.mr. F.J. Duparc van het toenmalige
Ministerie van CRM. Duparc had grote verdiensten voor het archiefwezen. In
1973 werd de prijs voor het eerst toegekend. De jury, onder voorzitterschap van
drs. F.J. Duparc, directeur van het Mauritshuis en zoon van de naamgever, heeft
vier inzendingen ontvangen.
10
archievenblad
februari 2004
Eigentijds Verzamelen: archieven en migratie
geschiedenis
DIVA organiseert samen met de
Nederlandse Museumvereniging (NMV)
een aantal studiedagen over de verwerving
van cultureel erfgoed van migranten.
Migrantengeschiedenis maakt al sinds
mensenheugenis deel uit van het
Nederlands cultureel erfgoed, maar er is
nog weinig ervaring met het beheren en
ontsluiten van cultureel erfgoed van
migranten. Het doel van deze cursus is dan
ook expertisebevordering op dit terrein.
Naast het verwerven van theoretische ach
tergrondkennis, bijvoorbeeld over migran
tenorganisaties en migratiegeschiedenis,
staan de dagen vooral in het teken van de
praktijk. De cursisten gaan aan de slag met
het opstellen van collectie- en acquisitie
plannen. Ook wordt er gekeken naar
instellingen die al wel ervaring hebben met
het verwerven en beheren van archieven
of objecten van migranten. De data voor
deze studiedagen zijn vastgesteld op don
derdag 18 maart, 15 april en 13 mei.
Inschrijven kan nog tot en met de eerste
week van februari, dus wees er snel bij!
Neem hiertoe contact op met nrw. E.
Tromp van de NMV, tel. (020) 551 29 00.
Stichting Blue Shield Nederland
De Stichting Blue Shield Nederland is
opgericht om snel en effectief hulp te kun
nen bieden aan culturele instellingen in
geval van gewapende conflicten of
(natuur)rampen. Eén van de eerste stappen
van het Blue Shield Comité Nederland zal
bestaan uit het inrichten en onderhouden
van een database waarin de namen van
personen en instellingen met specifieke
expertise op het gebied van cultureel
behoudswerk en/of calamiteitenplannen
zullen worden opgenomen. Yvonne Bos-
Rops heeft namens DIVA plaats genomen
in het bestuur van de stichting. DIVA is in
samenwerking met het Instituut Collectie
Nederland en de Nederlandse Museum
vereniging bezig met het formuleren van
een registratieplan voor gestolen objecten.
Met eventuele vragen kunt terecht bij mw.
Bos, via DIVA, tel. (020) 462 77 22.
Update Landelijke Archievendag 2 oktober
2004
Het aantal inschrijvingen voor de
Archievendag groeit nog steeds, en ook uw
instelling kan zich nog aanmelden om mee
te doen aan deze landelijke dag. Archieven
laten zich op deze dag van hun beste kant
zien! Het thema is 'Archiefschatten: Dit
thema laat de instelling veel ruimte om zelf
invulling te geven aan bijvoorbeeld actuele
of lokale onderwerpen. Kijk voor de aller
laatste nieuwtjes en wetenswaardigheden
over de Archievendag op de website van
DIVA www.divakoepel.nl. U kunt uw
instelling dan direct aanmelden als deelne
mer aan de Archievendag.
- .-O-?? Jwfcdiv
tuitouw C"^aU
Theater Instituut Nederland heeft zijn
collectie van bijna 10.000 brieven beschre
ven, digitaal ontsloten en geconserveerd.
Het gaat om brieven van en aan bekende
acteurs, schrijvers, dramaturgen en regis
seurs, zoals Annie M.G. Schmidt, Louis
Bouwmeester, Ko van Dijk, Mary Dressel-
huys, Fie Carelsen, Wim Sonneveld en Jean-
Louis Pisuisse. Het grootste gedeelte van de
brieven dateert van 1850 tot 1950, een klein
deel is van oudere of recentere datum.
Zo schreef Herman Heijermans, directeur
van de Tooneelvereeniging en schrijver van
het stuk 'Op Hoop van Zegen', in 1915 een
boze brief aan Esther de Boer-van Rijk, de
actrice die jaar in jaar uit de rol van Kniertje
speelde en die kennelijk niet meer de moeite
genomen had om op een repetitie te ver
schijnen: 'Ik begrijp volkomen, dat het repe-
teeren in dit stuk voor u geen aangename
taak is, maar dat is het voor niemand die in
dit stuk reeds zooveel keer is opgetreden.' En
hij besluit de brief met 'Ik mag, - met hoeveel
hoogachting en sympathie tegenover u
staande, - moeilijk de anarchie toelaten, die
het gevolg is van een dergelijk optreden.'
In 1921 stuurt Heijermans haar een briefje
om haar te feliciteren met de 800ste opvoe-
fitannémr;
Z£w~ i/o
Jeu Je nwv/t* «ir A K-e Ah**—.
Zt Tt 2»»
U fi- -2~
rsw, 2a>iw zi -"jvr
v*"*? Kut-r at- S t
mL üj
ztur- tut—4^ Jac-
ooe 4m tfny Wé-om-. ui» ÏJJ.-u.-
1TX1 ./J—i urter -C'j'. u-C t—T,
'^7^:
£0—--
.U s
ring van 'Op
Hoop van
Zegen':
'Vanavond, bij
de herdenking
van de 800ste
'Op Hoop van
Zegen', had ik u in de bloemetjes willen
zetten, maar de bloemist, wien ik per tele
foon een extra fraaie mand had besteld, ver
rast me met een mand Spaansche peper.
Omdat vrouwen tot op de dag van vandaag
een raadsel voor me zijn gebleven, kan ik
niet vermoeden welk effect deze gepeperde
dosis op u zal maken... Ik heb nog nooit -
aan welke vrouw ter wereld dan ook - derge
lijke niet riekende bloemen geschonken!'
Database
Alle 9779 brieven zijn op microfilm
gezet. De originele brieven zijn daarna in
zuurvrije mappen en dozen opgeborgen.
Elke brief is apart beschreven en ingevoerd
in de digitale database van het TIN, compleet
met de namen van auteur, geadresseerde,
instellingen en producenten. Deze database
is op internet via www.tin.nl te raadplegen.
Om redenen van privacy wordt de inhoud
van de brieven niet op internet weergegeven.
In de mediatheek van het TIN zijn wel
samenvattingen via computers te raadplegen
en zijn de brieven in hun geheel te lezen op
microfilm. De originele brieven worden niet
meer aan derden beschikbaar gesteld.
Het conserveringsproject van de brievencol
lectie is mogelijk gemaakt door een subsidie
van Metamorfoze, het nationaal conserve
ringsprogramma voor bibliotheekmateriaal.
Vergeet niet u op te geven voor de
KVAN Studiedagen 2004! De dagen vin
den plaats op 11 en 12 mei a.s. in het
prachtige Wijnfort bij Nijmegen. De
dagen staan in het teken van idealen en
realiteitszin in het archiefwezen en vor
men een perfecte gelegenheid bij te pra
ten met collega's uit het hele land!
Neemt u voor meer informatie contact
op met Betty Lutke Schipholt van het
Nationaal Archief, of kijk op de site van
de KVAN, www.kvan.nl of van DIVA,
www.divakoepel.nl.
februari 2004
archievenblad
11
