[De ©aak]
«te
«te
Almanak voor het Nederlands Archiefwezen 2004
36 I
TOE
GANG
CON
TEXT
PARA
DIG
KVAN nieuws
Koninklijke Vereniging van Archivarissen in Nederland
KVAN Nieuws
Bureau KVAN
Redactie Archievenblad
Over verzamelen en integriteit
Koninklijke Vereniging van Archivarissen in Nederland
KVAN nieuws
Voorjaars-prijzenactie Stichting Archiefpublicaties
Archief
Bureau Koninklijke Vereniging
van Archivarissen in
Nederland.
Voor informatie over de KVAN,
bestelling van publicaties, aanmel
ding voor activiteiten en wijzigin
gen in de ledenadministratie kunt
u contact opnemen met het
bureau. Kopij voor het
Archievenblad, berichten voor deze
rubriek en mutaties in de Almanak
van het Nederlands Archiefwezen
kunt aan het bureau van de KVAN
doorgeven.
Cruquiusweg 31
I0I9AT Amsterdam
Tel. (020) 462 77 27
Fax: (020) 462 77 28
E-mail: bureau@kvan.nl
Internet: www.kvan.nl
Postbank Bureaurekening:84767
Deze maand een Zaak uit het 'back-office', over
acquisitie om precies te zijn. Een collega worstelt
met de volgende vraag: kan iemand die voor een
archiefdienst de acquisitie van prenten of foto's
doet, tevens voor zichzelf acquireren, ook al betreft
dit een ander acquisitiegebied?
Een lastige vraag. Op het eerste gezicht zou je zeg
gen dat er niets op tegen is, zolang het maar om dui
delijk verschillende verzamelgebieden gaat. Maar bij
even doordenken wordt dat al minder vanzelfspre
kend. Want hoe gaat dat in de praktijk. De handel in
kaarten, prenten, oude boeken, en in mindere mate
ook in foto's en authentieke documenten, is in han
den van een beperkt aantal veilinghuizen en verko
pers. En regelmatige klanten en hun verzamelgebie
den zijn snel bekend. Het komt voor dat een verko
per voor zijn kopende relatie wel wat extra's wil
doen: iets van de prijs afhalen bijvoorbeeld, of een
extra plaatje meegeven, of op zijn minst een tip
geven als er interessant materiaal binnengekomen
is. En ook de koper kan vragen om korting of een
aardigheidje. Blijven de verzamelgebieden in derge
lijke situaties ook zo mooi gescheiden?
In de museumwereld komt het probleem van verza
melen en handelen vaker voor dan bij archieven.
Alle aanleiding dus om eens in de 'gedragslijn voor
museale beroepsethiek' te kijken. Over handelen is
die glashelder: museummedewerkers mogen niet
handelen in voorwerpen gelijk aan, of gelijkend op,
de voorwerpen die verzameld worden door het
museum waarin zij werken (8.3 b). Over verzamelen
is die genuanceerder: op zichzelf is verwerven, ver
zamelen en bezitten voor privé-doeleinden niet
onethisch, maar de gedragslijn waarschuwt sterk
voor problemen van concurrentie en belangencon
flicten. En voegt eraan toe dat de regels van musea
die medewerkers niet toestaan een privécollectie te
hebben, gerespecteerd behoren te worden.
De beroepscode voor archivarissen is eenduidiger.
Archivarissen wogen zelf geen originele documenten ver
zamelen, noch voor zichzelf deel hebben aan handel in
archiefbescheiden. Zij zullen activiteiten vermijden die
bij het publiek een vermoeden van belangenverstrenge
ling zouden kunnen wekken (art. 8). En, ten overvloe
de, meldt de code ook nog dat archivarissen noch
financieel, noch anderszins persoonlijk voordeel [mogen]
behalen ten koste van instellingen, gebruikers of colle
ga's. De bovenvermelde collega vindt in de archief
code een helder antwoord op zijn vraag. Acquisitie
voor de dienst en zelf verzamelen gaan niet samen.
Tot slot nog even dit: het is gemakkelijk, en verlei
delijk, om een discussie over verzamelaars uit te
breiden tot het voorkomen van diefstal en ont
vreemding. In de zin van 'de kat niet op het spek
binden'. Niet doen! Het zijn twee verschillende
zaken. Ook de code doet dit niet: de context daar is
de integriteit van de archivaris, het niet beschamen
van het speciale vertrouwen dat archivarissen gege
ven is. Hoe weinig stelen en verzamelen vaak met
elkaar te maken hebben, werd onlangs nog eens
zichtbaar bij de diefstal van schilderijen, boeken en
prenten uit het Legermuseum in Delft. De dader, de
'aardige kundige conservator', was helemaal geen
verzamelaar. Hem ging het vooral om de centen,
om daarmee een auto te kopen en zo de buurman te
laten zien dat hij meetelde in de wereld. Bij diefstal
gaat het nog altijd om de drie klassieke motieven:
pret, prestige en poen. Hoewel je om die redenen
natuurlijk ook kunt verzamelen.
Yvonne Bos-Rops
De vernieuwde en geactualiseerde papieren
versie Almanak van het Nederlands Archief
wezen is verschenen. De Almanak is een
handzaam overzicht van het archiefwezen.
Per categorie vindt u op alfabetische volgorde
de archief- en archiefgerelateerde instellingen
met hun adres- en bezoekersinformatie en in
de meeste gevallen ook de namen van hun
medewerkers.
De Almanak is een praktisch hulpmiddel voor
iedereen die archieven raadpleegt, zoals
archivarissen, genealogen, historici en ande
re archiefvorsers. Daarom verdient de nieuwe
Almanak een plaats in elk archief en elke stu
diezaal, bibliotheek of informatiebalie.
De Almanak is een uitgave van de Koninklijke
Vereniging van Archivarissen in Nederland
(KVAN). Leden van de KVAN hebben inmid
dels een exemplaar van de Almanak koste
loos toegezonden gekregen.
De Almanak voor het Nederlands Archiefwezen
2004 is voor andere geïnteresseerden los te
bestellen voor 29,50 (excl. 3,50 verzend
kosten).
Daarnaast bestaat de mogelijkheid een abon
nement op de Almanak voor het Nederlands
Archiefwezen te nemen. De Almanak wordt
dan na verschijnen jaarlijks automatisch toe
gezonden. De abonnementsprijs bedraagt
25,00 per jaar voor Nederland en 35,00
voor het buitenland.
De Almanak is te bestellen via:
Bureau KVAN, Cruquiusweg 31, 1019 AT
Amsterdam, tel. (020) 462 77 27, fax (020)
462 77 28, e-mail bureau@kvan.nl.
archievenblad februari 2004
HP
De Stichting Archiefpublicaties (S@P) is in
1999 gestart met de uitgave van een serie
jaarboeken die zowel voor archivarissen als
informatiemanagers interessant is. De jaar
boeken hebben tot doel artikelen te publi
ceren die een beeld geven van de
(inter)nationale wetenschappelijke revolu
tie die op de vakgebieden archivistiek en
informatiemanagement aan de gang is.
Kenmerk van deze omwenteling is overi
gens, dat beide vakgebieden elkaar steeds
dichter naderen.
Met ingang van 1 november 2003 zijn S@P-
publicaties verkrijgbaar bij het Nationaal
Archief. De fondscatalogus bestaat uit de
volgende publicaties:
Archiefterminologie voor
Nederland en Vlaanderen
Prijs: 20,45
1
terminologie
voor Nederland en Vlaanderen
'De nieuwe Ar
chiefterminologie is een
belangrijke stap vooruit
in de ontwikkeling van de
archivistiek. Iedere archi
varis zal baat hebben bij het gebruik ervan.'
(Hennie van Schie in het Archievenblad sep
tember 2003).
Twintig jaar geleden verscheen het Lexicon
van Nederlandse archieftermen. Van dit stan
daardwerk verscheen in april 2003 de
opvolger: de Archiefterminologie voor
Nederland en Vlaanderen. Hierin worden
ruim 180 archieftermen gedefinieerd en
toegelicht. De opgenomen termen bestrij
ken alle aspecten van de archivistiek: basis
begrippen, intellectueel beheer, materieel
beheer, openbaarheid en archiefwezen. De
termen zijn systematisch voorzien van
kruisverwijzingen. De Archiefterminologie
voor Nederland en Vlaanderen is van belang
voor iedereen die zich op enigerlei wijze
bezighoudt met archivistiek. Dat kan zijn
een vrijwilliger die archieven van een nade
re toegang voorziet, een registratuurmede
werker of bedrijfsarchivaris die post
inboekt, dossiers vormt en zich bezint op
digitale archiefvorming, een informatie
manager, een inventarisator, een inspecteur
die toetst op de uitvoering van de wetge
ving, betrokkenen bij opleidingen op mid
delbaar, hoger en wetenschappelijk niveau
en de wetenschapsbeoefening zelf. De
Archiefterminologie voor Nederland en
Vlaanderen is geschreven door A.J.M. den
Teuling.
Jaarboek 2001: Toegang.
Ontwikkelingen in de archivis
tiek
Prijs: 24,00
Ontwikkelingen in
de ontsluiting van
archieven
Toegankelijkheid. Dit
aloude kernbegrip uit de
archivistiek heeft een
nieuwe, actuele betekenis
gekregen, nu steeds meer gebruikers virtueel
of in levenden lijve de weg naar het archief
weten te vinden. Voor vele nieuwe gebrui
kers is de klassieke inventaris geen vanzelf
sprekend instrument meer: de radicale een
voud van de zoekmachines op internet
drukt een stempel op hun verwachtingspa
troon. Maar de archieven en hun structuren
zijn niet radicaal vereenvoudigd. Zo is een
dynamisch spanningsveld ontstaan tussen
de kennis van de archivaris en de wensen
van de klant.
Het Jaarboek 2001, onder redactie van Jaap
Kloosterman, Bert Looper en Theo
Thomassen, laat archivaris en klant beiden
aan het woord. In beschouwingen van Eric
Ketelaar, Theo Thomassen en de Leuvense
historicus Jo Tollebeek komt de achtergrond
van de toegankelijkheidsvraag aan de orde.
Peter Horsman bespreekt de pogingen om
een Nederlands archievenoverzicht tot
stand te brengen. Lex Heerma van Voss en
Hans de Valk toetsen de eerste PIVOT-resul-
taten op hun bruikbaarheid voor historisch
onderzoek. Andere auteurs (onder wie
Luciana Duranti, Rudi van Maanen en
Chris Hurley) behandelen zowel de theorie
als de praktijk van verschillende vormen
van toegankelijkheid in binnen- en buiten
land. Tezamen bieden de veertien artikelen
een actueel overzicht van een boeiend ter
rein. Traditiegetrouw is ook in dit Jaarboek
weer een Nederlandse vertaling (door Peter
Horsman) opgenomen van gebruikte
Engelse archieftermen.
Jaarboek 2000: Context. Interpretatiekaders in de
archivistiek
Prijs: 24,00
Onder context verstaat de archiefwe
tenschap de omgevingselementen die bepa
len hoe en waar het archief wordt gevormd,
Interpretatiekaders
in de archivistiek
gestructureerd en be
vraagd. Kennis van de
context stelt de beheer
der en de gebruiker van
archiefbescheiden in
staat deze te interprete
ren, ook als (en dat geldt
voor papieren en digitale
archieven) de oorspron
kelijke omgeving waarin ze zijn ontstaan en
een rol hebben vervuld, niet meer bestaat.
In het jaarboek 2000 (onder redactie van
Peter Horsman, Eric Ketelaar en Theo
Thomassen) wordt context vanuit verschil
lende gezichtspunten behandeld. Een aan
tal artikelen behandelt het context-begrip,
andere gaan in op theorie en praktijk van
functioneel institutioneel onderzoek en op
de waarde van context voor de gebruiker.
Het tiental bijdragen is van de hand van
Nederlandse, Vlaamse en Amerikaanse
auteurs. Voor het eerst worden ook produc
ten van studenten in de archiefwetenschap
aan de Hogeschool van Amsterdam en
Universiteit van Amsterdam gepresenteerd:
de vrucht van een doctoraalwerkcollege
over 'Besturen door registratuur'.
Jaarboek 1999: Paradigma.
Naar een nieuw paradigma in
de archivistiek
Prijs: 17,10
Naar
een nieuw
paradig MAI
in de archivistiek
Het S@p Jaarboek 1999
had als thema 'Het nieu
we paradigma in de
archivistiek'. Het bevat
artikelen van de Canadese school, onder
wie Terry Cooks 'What is past is prologue',
Australische collega's Adrian Cunningham
en Sue McKemmish, van wie het funda
mentele artikel over het records continuum
is opgenomen, en een aantal Nederlandse
auteurs onder wie Jan van den Broek, Hans
Hofman, Peter Horsman, Eric Ketelaar en
Theo Thomassen.
In het kader van de samenwerking met de
Vlaamse Vereniging voor Bibliotheek-,
Archief- en Documentatiewezen (VVBAD)
distribueert de S@P via het Nationaal
Archief tevens de volgende publicatie:
Archiefselectie in Vlaanderen: de proef op de som?
Huldeboek Griet Maréchal
Prijs: 23,00
Lees verder op pagina 38
februari 2004
archievenblad