Erfgoededucatie en historische verenigingen
ete&n/fbtcröp xtc OvvVrenthe/
archief en educatie
archief en educatie
Door Tineke de Danschutter*
Verkeerspark Assen eind jaren vijftig.
Gewapend met een historische foto uit het digitale
fotoarchief van het Drents Archief gaan leerlingen
voortgezet onderwijs uit Assen en Norg op stap om
een stukje lokale geschiedenis te achterhalen. Ze
vergelijken het straatbeeld van toen met de huidige
situatie en krijgen via interviews, archiefbronnen en
literatuuronderzoek inzicht in de historische achter
gronden van de door hen gesignaleerde veranderin
gen. Leerlingen plaatsen hun uitkomsten op een
speciaal ontwikkelde website:
www.drentsarchief.nl/foto-op-stap.
Doel van dit project is na te gaan op welke
wijze het onderwijs in zijn lessen gebruik kan
maken van deskundigheid en diensten van vrij
willigers binnen plaatselijke historische vereni
gingen. De gedachte hierachter is dat binnen
deze verenigingen een enorm potentieel aanwe
zig is van vrijwilligers met een grote kennis van
de geschiedenis van de eigen plaats of streek, die
ook ingezet zou kunnen worden in het onder
wijs. Het proefproject moet duidelijk
maken wat de kansen, mogelijkhe
den en onmogelijkheden hiervan
zijn. De resultaten worden landelijk
overdraagbaar gemaakt.
Het project is geïnitieerd door
Bureau Erfgoed Actueel. Als project
bureau van het Ministerie van OCW
richt dit bureau zich op de imple
mentatie van cultureel erfgoed in het onderwijs.
Eén van de huidige speerpunten van dit bureau
is de verankering van erfgoededucatie in het
onderwijs. Het pilotproject Erfgoededucatie en
Historische verenigingen valt binnen dit beleid
omdat gezocht wordt naar een methodiek om
historische verenigingen structureel in het
onderwijs rond erfgoed in te zetten.
De projectaanvraag is ingediend door het
Nederlands Centrum voor Volkscultuur in
samenspraak met de werkgroep Regionale
Geschiedenis, de landelijke kaderwerkgroep van
het Nederlands Centrum voor Volkscultuur op
het terrein van de regionale geschiedenis, waar
in alle consulenten regionale geschiedenis zit
ting hebben.
In Drenthe berustte de projectleiding bij Drents
Plateau, het erfgoedhuis in deze provincie, als
participant in het landelijke project 'Vrijwilligers
en Erfgoededucatie'. Andere samenwerkings
partners in de pilot zijn het Dr. Nassaucollege
(locatie Norg), de scholengemeenschap Vincent
van Gogh in Assen, historische verenigingen in
Assen en Norg en het Drents Archief.
Aanpak
Het project is gestart in september 2002 met
een kennismakingsbijeenkomst voor alle samen
werkende organisaties. Vervolgens heeft de uit
voerend projectleider van het Drents Plateau
iedere projectpartner afzonderlijk gesproken om
een beeld te krijgen van kennis en mogelijkhe
den van de deelnemers. De volgende vragen
stonden hierbij centraal:
Wat weten de docenten van de historische
vereniging?
Wat weet de historische vereniging van het
onderwijs?
Wat verwachten ze van elkaar?
De samenwerkingspartners bleken over het alge
meen nog weinig van elkaar te weten. Daarom is
extra aandacht besteed aan wederzijdse uitwisse
ling en verdieping. De leden van de historische
vereniging bezochten de school en de docent
kreeg informatie over de lokale geschiedenis en
de werkzaamheden van de historische vereni
ging. Tijdens deze bijeenkomsten werden ook de
verwachtingen over en weer concreter. De wen
sen van de school ('het lesmateriaal moet leuk
en uitdagend zijn en daarnaast lesstofvervan-
gend') en de historische verenigingen ('wij wil
len de jeugd laten zien dat de eigen omgeving
erg inspirerend kan zijn') bleken goed op elkaar
aan te sluiten.
Gaandeweg het project werden de rollen van de
partners ingevuld. De taakverdeling liep langs
de scheidslijnen van eenieders expertise. Het
Drents Archief heeft een rondleiding verzorgd
en bij de door de docent gekozen onderwerpen
pakketjes gemaakt met krantenartikelen, secun
daire literatuur etc. Leerlingen konden deze op
de studiezaal bestuderen. De historische vereni
ging heeft daarnaast haar eigen archief en heeft
onder haar leden vrijwilligers gezocht die wel
geïnterviewd wilden worden. De docenten heb-
Garage en Bonds Hotel te Norg, ca. 1930.
ben tenslotte de onderwerpen bepaald en de les
opzet bedacht.
Het lesmateriaal
De leerlingen werken in groepjes van drie.
Elk groepje krijgt een ansichtkaart, zoals die van
een turfschip in het Noord-Willemskanaal. Op
school maken de leerlingen een aantal 'kijkvra-
gen' om de foto goed te bestuderen. Vervolgens
gaan ze een foto maken van dezelfde plek nu.
Het belangrijkste onderdeel van het project is
een onderzoekje in het archief. Lid van de Asser
Historische Vereniging Hiemink: "We bedenken
vragen en geven zonodig aan waar de bronnen
zijn. Neem het kanaal. Dat is in 1870 gegraven
Smederij in Norg.
om een verbinding te maken met Groningen.
Daardoor kwamen de ontginningen van de
venen bij Diever en Smilde op gang. Turfwin-
ning dus: een onderwerp waar in het archiefveel
over te vinden valt. De woningen langs de nieu
we vaart waren groot en kostbaar. Wie woonden
daar? Dat is ook iets wat je kunt uitzoeken, even
als de opkomst van de handel en de scheep
vaart." Uiteindelijk houden de leerlingen een
interview met een ooggetuige. Hiemink: "Bij
voorbeeld met een lid van onze vereniging die
vroeger nog als beurtschipper heeft gevaren."
Het materiaal is ontwikkeld voor een periode
van twee jaar. De helft van de foto's is tijdens de
proefperiode in 2002/2003 gebruikt. De andere
helft wordt in het schooljaar 2003/2004 ge
bruikt.
Samenwerking
Alle partners zijn het erover eens dat de
samenwerking de basis heeft gevormd voor het
welslagen van het project. Historische vereni
gingen weten vaak weinig van onderwijs en
docenten in het voortgezet onderwijs zijn lang
niet altijd op de hoogte van de omgevingsge
schiedenis. Het archief heeft veel bronnen in
huis, maar kan de kennis van Drents Plateau
gebruiken bij de selectie van geschikte bronnen
voor leerlingen. Door de wekelijkse brainstorm
is er veel van elkaar geleerd en - niet onbelang
rijk - alle partijen onderschrijven dat het belang
rijk is om leerlingen enthousiast te maken voor
hun eigen omgeving. Het project gaat dan ook
zeker door, scholen in Coevorden en Zuidlaren
hebben zich voor dit jaar aangemeld.
Met De Foto Op Stap
ASSEN DOCENT
Met De foto Op Stap
I nlfotoXZDopX2 Ds up
TIJ Adresboek
ASSEN DOCENT
otter dc pesccriedeflii
Reacties van leerlingen
"Juist deze nieuwe manier van werken vind ik
erg leuk. We moesten echt naar buiten, de
klas uit en op pad. Je praat, je ziet en je voelt.
We hebben veel plezier gehad, de samenwer
king in de werkgroepjes ging goed en was
gezellig. Soms hebben we ook dingen alleen
gedaan."
"We vonden het ook leuk omdat we dit nog
nooit hadden gedaan. Het is altijd beter dan
een GP (Gezamenlijk Proefwerk) maken.
Het interviewen van de mensen was wel las
tig. Dat was helemaal nieuw, zulke vragen
stellen aan iemand."
Meer informatie:
Esther Koops, Drents Plateau,
tel. (0592) 305 930
Janneke Kingma, Drents Archief,
tel. (0592) 313 523
Tineke de Danschutter is werkzaam op de afdeling
Communicatie en Educatie van het Drents Archief. Met dank aan
de redactie van Oud Nieuws en Marie-Jose Vervest, Civcq.
archievenblad
februari 2004
archievenblad
februari 2004
