PreservationTechnologies
«te
memorix, dé webdatabase voor beheren en raadplegen
memorix beeld
nieuw! gelanceerd bij RHC Tilburg
memorix archief
archievenoverzicht beheren en raadplegen
probeer het zelf: www.pictura-dp.nl memorix
LOEK NIJHOLT
ARCHIEFSERVICE B.V
tt.
A WORLD LEADER IN PAPER PRESERVATION
Preservation Technologies B.V. voor:
massa-ontzuring van archiefmateriaal, boeken,
kranten, posters, prenten, tekeningen etc, door
middel van de beproefde g,ool<!
methode
Vriesdrogen van nat papier
Ontsmetten en reinigen
Voorbereiden microverfilming
Verkoop ontzuringssprays en spraysystemen
Preservation Technologies B. V.
Verkoop en administratie
Pluim-es 18 - 2925 CM Krimpen aan den IJssel
Tel.: 0180 521188 GSM 0653672024
Fax: 0180 525400
Productie
Middenweg 576B 1704 BR Heerhugowaard
Tel.: 072 5724330 Fax 072 5724331
KVAN nieuws
Koninklijke Vereniging van Archivarissen in Nederland
beeld op van de volkskunde als een
soort relictenkunde.'
De volgende generatie volkskundigen
in Nederland werd aangevoerd door
J.J. Voskuil (1926). Hij behoorde tot
een groep die was opgegroeid met
Meertens' idee dat de volkskunde een
eindig project was: op een gegeven
moment zouden alle tradities en ritu
elen zijn verdwenen, en dan mooi
gedocumenteerd opgeslagen liggen in
de kaartenbakken. Tot, zegt
Rooijakkers, 'Voskuil en zijn collega's
in de jaren zestig een rolberoerte kre
gen toen ze merkten dat die volkscul
tuur eeuwig duurde en voortdurend
veranderde.'
Ze werden er moedeloos van, aldus de
hoogleraar. 'Wat moest er wel op hun
kaarten, en wat niet? Waar hield de
volkscultuur op? Voskuil legde zich
als reactie toe op het ontmythologise
ren. Hij ging de geschiedenis van
allerlei fenomenen, van broodgebruik
tot rituelen, onderzoeken. Daaruit
bleek dat vele sterk veranderd of hele
maal niet eeuwen oud waren.'
Het was 'fantastisch werk', zegt
Rooijakkers. 'Een hygiënische opera
tie, met als berucht voorbeeld het
midwinterhoornblazen in Twente,
dat in die vorm pas in de jaren twin
tig bedacht bleek. Maar Voskuil ver
schanste zich wel in het verleden. Hij
onderscheidde echte folklore en fake-
lore: nep-folklore. Nieuwe tradities
vond hij maar niks.'
En juist die nieuwe gewoontes en tra
dities interesseren Rooijakkers ('Ik ben
een leerling van Voskuil') en zijn
generatiegenoten. Waarom ontstaan
er in Nederland overal museumboer
derijen? Waarom 'verantonpiecken'
we historische binnensteden?
Waarom een vuilnishoop ombouwen
tot 'landschap uit reststoffen'?
Daarbij staat, stelt Rooijakkers, niet
het puur beschrijven centraal. 'Het
gaat mij niet zozeer om het verleden
an sich, maar om de manier waarop
we daarmee omgaan, hoe dat telkens
wordt gemobiliseerd voor allerlei
belangen.' Een voorbeeld: koningin
Juliana die in Zeeuwse klederdracht
Zeeuws-Vlaanderen bezoekt, juist als er
een grensdispuut is met België, om zo
de plaatselijke identiteit te benadruk
ken.
Mensen daardoor illusies ontnemen,
zoals Voskuil deed, is niet zijn doel.
Rooijakkers constateert eenvoudigweg
dat er een enorme behoefte bestaat aan
wat hij 'sociale ficties' noemt: de
'mythomanie' rond tradities, rituelen,
gewoonten, kortom de cultus van het
erfgoed. 'Daarmee hechten we ons in
tijd en ruimte of geven we onze emo
ties - zoals bij de begrafenis van prins
Claus - letterlijk gestalte.' Het is een
diepmenselijke behoefte om zich als
groep te onderscheiden, aldus
Rooijakkers.
Het proces hoe mensen illusies koeste
ren en vormgeven verraadt hoe men
sen tegen hun wereld aankijken. Dat is
wat Rooijakkers interesseert: 'Folklore
is nooit onschuldig.'
Hij legt uit: 'Onze omgang met cultuur
is heel eenzijdig. Wat wij als traditie,
ritueel, erfgoed beschouwen, belicht
meestal alleen de positieve, esthetische
kanten. Het zijn feesten die je kunt
bezoeken, of unieke voorwerpen die
onze identiteit symboliseren.'
Maar je kunt cultuur ook in veel brede
re zin opvatten, zegt Rooijakkers: 'als
de vormgeving van het leven, in zowel
materiële als geestelijke zin'. En een
etnoloog die daar oog voor heeft, stuit
al snel op 'The dark side of folklore',
zegt de hoogleraar geanimeerd.
Die donkere, vergeten kant van de
volkscultuur ontdekt Rooijakkers door
de cultuur 'vanuit een verschoven per
spectief' te benaderen. Zo onderzoekt
hij wat hij het 'folkloriserings- en
musealiseringsproces' noemt. In dit
proces signaleert een plaatselijke elite
dat bijvoorbeeld een gewoonte of tra
ditionele woning dreigt te verdwijnen.
Er wordt een comité opgericht tot
behoud daarvan. De spectaculaire,
positieve kanten ervan worden bena
drukt, de negatieve kanten (vechtpar
tijen op Driekoningen, gewelddadige
uitsluiting op het pre-industriële plat
teland) vergeten.
Aan het eind van dit proces is de
gewoonte of het object getransfor
meerd tot erfgoed en 'fundamenteel
van functie en betekenis veranderd',
aldus Rooijakkers. Een gebruik is een
toeristenattractie geworden, een
gebruiksvoorwerp een museumstuk.
'De angel is eruit. Er is onherstelbaar
gerestaureerd.'
En in tegenstelling tot wat velen den
ken, voegt hij toe, wordt hiermee niet
echt verzet gepleegd tegen de moderni
sering. De folklorisering is daar juist
een product van. 'Het is gewoon weer
een nieuwe commodity. Het bevredigt
op een comfortabele manier een ver
langen naar vroeger.'
De andere, meer fundamentele 'zwarte
kant' treft Rooijakkers aan door routi
nes en plekken te onderzoeken die
door de samenleving nadrukkelijk niet
tot de cultuur worden gerekend.
'Stigmatisering, uitsluiting van ande
ren, no-go zones als bedrijventerrei
nen. Of neem de criminaliteit in het
Zuid-Nederlandse grensgebied: er loopt
een rechte lijn van de roversbenden uit
de 18de eeuw, via de smokkelaars en
stropers uit de 19de eeuw naar de ille
gale alcoholstokerijen en xtc-laborato-
ria. Ook dat is een soort traditie.'
Datgene wat de samenleving tenslotte
bij uitstek niet tot zijn erfgoed rekent,
is haar afval, zegt Rooijakkers. 'Terwijl
dat ironisch genoeg uiteindelijk, meer
dan ons officiële erfgoed, onthult wie
we zijn en wat we doen.'
Hij schopt tegen een microfilm met
documenten van de DAF-fabriek, die
op de vuilnishoop ligt te vergaan. 'We
staan hier in feite op het belangrijkste
archief van het 20ste-eeuwse Brabant.'
Krachtig webbased systeem op 'open source' basis
Eén licentie, meerdere gebruikers (RHC-model)
Flexibel in te richten beheeromgeving
Autorisatie tot op recordniveau
Mogelijkheid voor eigen webwinkel
Modules: beeld, audiovisueel, biblio-theek, museum en
archievenoverzicht
OAI implementatie - memorix-dataprovider
Inhoudelijke begeleiding door documentalist
Uw eigen internetserver bij Pictura,
Perfecte back-up
Publiek: eigen selecties bewaren, reageren per record
Zoeken: vrij (google systeem), met index, op trefwoord,
in thesaurus, op topografische kaart
ihoomstructuur
invoerscherm
boomstructuur
Q. O
@©,o
0.
advisering
projecten
documentaire informatievoorziening
archiefbewerking
archiefopsiag
Een bekende naam, die staat voor langdurige en brede
ervaring. Deskundigheid, klantgerichtheid en kwaliteit staan bij
ons voorop. Daardoor zijn onze adviezen op maat
gesneden oplossingen. Ook voor de voorbereiding en uitvoering
van projecten staan wij voor u klaar, evenals voor veranderingen
bij uw documentaire informatieverzorging en de
bewerking van uw archieven.Tenslotte bieden wij opslag
van archieven aan in ons eigen archiefdepot.
GOED ARCHIEFBEHEER HEEFT AANDACHT
NODIG. PERSOONLIJKE SERVICE. ONAFHANKELIJK
ADVIES.DAT KUNNEN WIJ U GEVEN.
Bel, schrijf, fax of e-mail voor meer informatie:
Ds.van Haaftenlaan 23
3984 NP Odijk
tel.:030-6572228
fax.: 030-6572228
e-mail: loeknijholtarchief@hetnet.nl
Vervolg van pagina 49
(Met toestemming overgenomen uit de
Volkskrant, d.d. 19 oktober 2002.)
september 2003
archievenblad
