Doe <Ij^p Consult
Art Conservation
SCHEEREE JB.V
WIJ DOEN WAAR
WE GOED IN ZIJN
DocConsult
www.artconservation.nl
L.
RESTAURATIE CONSERVERING
UniCompact verrijdbare archiefsystemen.
In de afgelopen 39 jaar hebben wij bij zeer veel organi
saties ruime ervaring opgedaan bij het oplossen van
archiveringsproblemen. Voor u, als verantwoordelijke
voor het archief is het natuurlijk duidelijk dat de
authentieke archiefopslagmethodes allemaal één ding
gemeen hebben en dat is ruimtebesparing.
Echter andere zaken verdienen net zoveel aandacht; in
welke uitvoeringen kunnen de stellingen geleverd wor
den,wat zal de invloed zijn op de klimatologische
omstandigheden, welke aanpassingen zijn er aan het
product gemaakt om beschadigingen van uw archivalia
te voorkomen, wat zijn de veiligheidsvoorzieningen bij
een verrijdbaar archief enz
Kortom, er zijn genoeg aandachtspunten waarbij
Scheeres voor u een belangrijke én adviserende rol kan
spelen.
Heeft u interesse in onze producten stuur of fax deze bon naar
onderstaand adres en informatie wordt u toegestuurd.
Boogschutterstraat 40, 7324 BA Apeldoorn
Postbus 4168, 7320 AD Apeldoorn
Tel. (055) 368 95 49 Fax. (055) 542 92 22
www.scheeres.nl
verkoop@scheeres.nl
thema
gevallen betreft het een boerderij of een
interessante groep van boerderijen, soms
een karakteristiek landschapselement. In
de opeenvolgende plannen kom je
dezelfde objecten tegen en ook wel min
der, omdat een eerder opgenomen boer
derij bijvoorbeeld gesloopt is. Systema
tisch onderzoek om de werkelijke waar
den objectief vast te stellen heeft niet
plaatsgevonden.
In de verantwoording van Landschap in
archieven constateren de redacteuren van
het Historisch-Geografisch Tijdschrift een
zelfde gebrek aan informatie: 'Vaak blijkt
dat archiefbronnen onvoldoende worden
benut. Hierbij wordt de factor tijd als
argument genoemd. Het zou teveel tijd
kosten om uit de vele archieven die er
zijn bruikbare informatie te halen.'2 In
deze special wordt door een groot aantal
auteurs aangetoond dat doorzettingsver
mogen en creativiteit kunnen leiden tot
onverwachte nieuwe inzichten. Wat
betreft de reconstructie zouden deze inci
dentele onderzoeksproducten inspire
rend moeten zijn voor gebiedsdekkend
wetenschappelijk onderzoek door histo
rici, historisch-geografen en archeologen
met ondersteuning van amateur-histori
ci. Enkel zo kunnen de theoretische doe
len omgezet worden in werkelijk behoud
en herstel van cultuurhistorische en
landschappelijke waarden.
In reconstructiegebied Peelland
heeft een actieve club amateur-archeolo
gen al vroeg de zwakke vertegenwoordi
ging van de cultuurhistorie in de plan
procedure onderkend. Vasthoudendheid
heeft geleid tot een fikse projectsubsidie
van de provincie en uit de reconstruc-
tiepot. Met deze subsidie was de
Stichting Archeologisch Samenwerkings
verband Gewest Helmond e.o. (SAS) in
staat om de Vrije Universiteit van
Amsterdam (VU) opdracht te verstrekken
eep biografie van Peelland op te stellen
oftewel een Cultuurhistorische Hoofd
structuur (CHS). Deze CHS is een equiva
lent van de hoofdstructuren die sowieso
uit de reconstructieplannen rollen, de
Agrarische Hoofdstructuur en de
Ecologische Hoofdstructuur. In dit
onderzoek zijn de cultuurhistorische
objecten niet als op zichzelf staand
gewaardeerd, maar in de context van het
landschap. Er is vanzelfsprekend tijd uit
getrokken om bronnen te raadplegen.
Die bronnen bestonden uit archieven
van amateur-archeologen, het archief
van de ROB, gemeentearchieven, kadas
ter, topografisch-historische atlassen etc.
Dit onderzoek heeft bijvoorbeeld geresul
teerd in het opvullen van het al eerder
gesignaleerde hiaat in de vondstregistra
tie van de ROB als basisgegeven voor de
Archeologische Waardekaart. Op de kaart
van de Cultuurhistorische Hoofdstruc
tuur van Peelland zijn veertien cultuur
historisch waardevolle gebieden geko
men, waarvan de landschappelijke ken
merken de dragers zijn van de diverse
cultuurhistorische elementen. Zowel
jonge als oude landschappen zijn op de
kaart te vinden: jonge ontginningsbos-
sen naast een verscholen middeleeuws
hoevenlandschap, oude stroomdalland-
schappen, oude en jonge vervenings
landschappen en overstromingsvlakten.
Het onderzoeksresultaat verschijnt in de
serie Zuid-Nederlandse Archeologische
Rapporten van de VU. Het onderzoek
was niet uitputtend, zodat ook nu weer
niet het totaalbeeld bekend is geworden.
Deelonderzoeken, zoals dat naar middel
eeuwse objecten in de vorm van hoeven,
kapellen en kerken, zijn nog niet van de
grond gekomen. Niet door gebrek aan
tijd, maar door gebrek aan geld. De recon-
structeurs in Peelland zijn echter in hun
nopjes met het VU-onderzoek, een resul
taat dat andere reconstructiegebieden in
Brabant moeten ontberen.
Negentig procent van de stukken
moet nog worden gemaakt en volgens de
Archiefwet komen die pas na pakweg
2035 in beheer bij de diverse diensten.
Moeten we daarop wachten tot we er iets
mee kunnen? Nee, we kunnen reeds nu
actueel en pro-actief bezig zijn. Onze
bewaarplaatsen zijn schatkamers vol met
historische gegevens voor de reconstruc
tie van het landschap en van de (cul
tuurhistorisch waardevolle elementen in
dat landschap. Kaarten en foto's laten
zien hoe het er voorheen uitzag, hoe
riviertjes meanderden. Negentiende-
eeuwse wegenleggers en wegenkaarten
geven inzicht in de oude wegenstructuur.
Kadastrale bronnen kleuren het 'verleden'
land. Archieven van ruilverkavelingen
geven inzicht in een landschappelijke
omwenteling. Middeleeuwse bronnen
verraden de namen, ligging en land
schappelijke context van hoeven. Het is
onze taak om deze informatie bruikbaar
te maken voor de plannen waar het land
schap, historie en cultuurhistorie betreft,
met in het verlengde de versteviging van
de toeristische poot.
De planologische ommezwaai moet ook
archiefdiensten, historische centra en
documentatiecentra niet koud laten. Er is
lering getrokken uit het verleden; geen
kaarsrechte beken met onbeheerste over
stromingen, geen eenvormig landschap,
maar diversiteit vanuit oorspronkelijk
heid, niet her en der varkenshouderijen
met een geur die recreëren in het lande
lijk gebied onaantrekkelijk maakt. Wij
kunnen deelgenoot zijn in het verande
ringsproces. Door de informatie in onze
bestanden over landschap en objecten
gericht op het reconstructieproces tot
2015 zodanig te ontsluiten, dat deze
gebruikt kan worden voor het bereiken
van de gestelde doelen, zowel op cultuur
historisch als landschappelijk vlak. Door
het aanmoedigen van gedegen onder
zoek a la Biografie van Peelland. Door het
documenteren van de veranderingen in
het landschap vanwege het revitalise
ringsproces. Door het vullen van hiaten
in onze bestanden met betrekking tot
eerdere ingrepen die het landschap zo
nadelig hebben veranderd dat er nu gere
construeerd moet worden. Door samen
te werken met anderen die een rol heb
ben in het reconstrueren. Bij dit laatste
denk ik ook aan toeristische organisaties
zoals VVV's, die fietser en wandelaar in
het aantrekkelijker wordende platteland
bedienen met routes én informatie. Die
informatie mag deels van historische
oorsprong zijn, want het recreatieve
publiek staat ook daar voor open.
29
Organisatienaam
Naam contactpersoonM/v
Adres
Postcode
Plaats
Telefoonnummer
Bel mij op voor een afspraak
DOCUMENTAIRE INFORMATIEVOORZIENING
Documentair management en ondersteuning
interim-management
quick-scan
<jjgp coaching on the job
archiefbewerkingen
tjj^p in-company trainingen
wegwerken achterstanden
Onze ervaren projectmedewerkers hebben veelal
een opleiding Bestuursambtenaar, SOD I en 11, WA en
Middelbaar archiefambtenaar. Zij staan garant voor
een klantgerichte en klantvriendelijke dienstverlening.
project- en adviesbureau
Nico Maasstraat 51 Tel. 074 - 2500166
7555 LW Hengelo Fax 074 - 2500144
www.docconsult.nl
E-mail: docconsult@hetnet.nl
De Biografie van Peelland
Uitdaging voor archieven
Hans van de Laarschot is consulent bij het RHC
Eindhoven.
Noten
Zie voor gedetaillerde informatie over de recon
structie in Noord-Brabant en voor de overeenstem
mingvan Cork www.brabant.nl.
2. Henk Baas, Sonja Barends, Marty de Harde, Hans
Renes, Hans van Triest, Richtje de Vries (redactie),
Landschap in archieven, een speciale uitgave van
Historisch-Geograpsch Tijdschrift, jaargang 20, 2002,
nr. 3. I
september 2003
archievenblad
