Vooradvies Raad van Cultuur:
Meer professionaliteit vraagt om minder regels
Stadsarchief Heerlen ontwikkelt
beeldmerk voor archieven
m
M
Archieven in
Irak vernietigd
Grand Hotel
Parkrestaurant->•
Theater Heerlen
Stadsarchief
nieuws uit het veld
Minder gedetailleerde regelgeving en
meer autonomie. Dat moet het uitgangs
punt zijn bij het bepalen van het beleid
voor de kunst- en cultuursector. De sector
is vitaler dan ooit en professionaliseert
zich steeds meer. Dus moet de overheid
zich terughoudend opstellen als het gaat
om beleidsmatige sturing. Dat schrijft de
Raad voor Cultuur in zijn Vooradvies
'Cultuur, meer dan ooit' dat de voorzitter
van de Raad Winnie Sorgdrager op 14
april overhandigde aan demissionair
staatssecretaris van Cultuur Cees van
Leeuwen. De titel van het Vooradvies
heeft een tweeledige betekenis. Er is meer
cultuur dan ooit en cultuur is meer dan
ooit nodig als inspirerende kracht en
betekenisgever in een snel veranderende
samenleving.
Het Vooradvies bestaat uit een algemene
inleiding en twaalf sectoranalyses, waar
in een beeld wordt geschetst van alle
aandachtsgebieden van de Raad, van
musea tot theater en van archieven tot
beeldende kunst. De Raad beschrijft per
sector de stand van zaken, signaleert rele
vante ontwikkelingen en doet concrete
aanbevelingen.
Om de maatschappelijke functies van
archieven optimaal tot hun recht te laten
komen is een integraal archiefbeleid een
eerste vereiste. Er is meer afstemming
nodig tussen het beleid van de minister
van BZK ten aanzien van de overheidsin
formatievoorziening en het beleid van de
minister van OCenW ten aanzien van de
archieven als onderdeel van het cultureel
erfgoed, zo meent de Raad voor Cultuur.
Het beleid van de minister van OCenW
beperkt zich te zeer tot het openbaar
archiefwezen en zou zich nadrukkelijker
moeten richten op het behoud, het
beheer en de beschikbaarstelling van par
ticuliere archieven. Onder de regie van de
minister van OCenW moet worden
gewerkt aan een helder gestructureerd
archiefbestel met voldoende sturingsmo
gelijkheden voor de minister. Meer perso
nele ruimte, betere arbeidsvoorwaarden
en een afgewogen prioriteitstelling zijn
nodig om de kerntaken adequaat te ver
richten en tegelijk het beleid ten aanzien
van digitalisering en vergroting van het
publieksbereik uit te voeren.
Aan de basis van de huidige Cultuurnota
2001-2004 ligt een sterke politieke stu
ring, vooral op het gebied van maat
schappelijk bereik en toegang. De Raad
constateert dat die sturing resultaat heeft
geboekt. De verknoping van politieke en
culturele doelstellingen heeft echter ook
de autonome waarde van kunst en cul
tuur onder druk gezet. Bovendien leidde
het tot ongewenst gedetailleerde regelge
ving, sterke departementale sturing en
omvangrijke bureaucratische en adminis
tratieve processen, zo schrijft de Raad in
de inleiding van zijn Vooradvies.
Momenteel gaat het in de meeste culture
le sectoren goed, als gekeken wordt naar
kwaliteit, diversiteit, spreiding en toegan
kelijkheid. Volgens de Raad is het belang
rijk die situatie niet te frustreren door van
bovenaf teveel regels op te leggen.
Vanzelfsprekend is er wel verschil tussen
de verschillende sectoren, zoals niet
alleen blijkt uit de sectoranalyses maar
ook uit de cultuurprofielen van de lands
delen en van de grote steden. Is de sector
goed georganiseerd, zoals bijvoorbeeld bij
theater het geval is, dan kan meer worden
overgelaten aan de sector zelf. Is er sprake
van een meer versnipperde structuur,
zoals in de filmsector, dan blijft een ster
kere regie nodig. Hoewel integrale
beleidsvorming belangrijk blijft, vraagt
het diverse beeld dat uit de sectoranalyses
naar voren komt, om een gedifferentieer
de benadering van het culturele bestel en
de afzonderlijke sectoren en instellingen.
Natuurlijk zijn er ook overeenkomsten.
Verschillende sectoranalyses tonen aan
dat er steeds meer spanning is ontstaan
tussen de economische en inhoudelijke
activiteiten van instellingen. Ook blijkt
dat een te zwaar aangezette ambitie om
het publieksbereik te vergroten de kernta
ken van instellingen onder druk kan zet
ten. Het stellen van algemene prestatie-
eisen moet dan ook worden vermeden: zo
hoeft niet iedere instelling jongeren tot
haar publiek te rekenen. Het gaat erom
dat de culturele sector als geheel de
Nederlandse samenleving bereikt.
Minder regels betekent niet dat instellin
gen die subsidie ontvangen daarvoor
geen verantwoording hoeven af te leg
gen. Bij de beoordeling van instellingen
die een beroep doen op rijkssubsidie blijft
het inhoudelijke en artistieke kwaliteits
begrip voor de Raad leidend principe bij
zijn advisering. De Raad vindt het daar
naast belangrijk dat instellingen zich niet
loszingen van ontwikkelingen in de
samenleving, maar aansluiting blijven
zoeken bij wat er zich in de maatschappij
voltrekt.
Verder is het volgens de Raad belangrijk
dat iedereen onbelemmerd toegang heeft
tot kunst en cultuur. Cultuureducatie kan
mensen daarvoor de vaardigheden aan
reiken. De Raad pleit er dan ook nadruk
kelijk voor dat zowel de overheid als het
culturele veld daar prioriteit aan geven.
Omdat het volgens de Raad dan niet
alleen om kinderen en jongeren gaat,
moet het begrip cultuureducatie opnieuw
worden gedefinieerd. Ook voor de publie
ke omroep is in dit opzicht een taak weg
gelegd. Meer dan tot dusver het geval is,
moet de omroep zich ontwikkelen tot een
belangrijk medium voor de overdracht
van culturele kennis en vaardigheden.
(Bron: Raad voor Cultuur)
nieuws uit het veld
Mail uw nieuws naar: bureau@kvan.nl
Het Stadsarchief Heerlen streeft voortdu
rend naar kwaliteitsverbetering van de
dienstverlening. Als basis hiervoor ge
bruikt zij het kwaliteitshandvest dat ont
worpen is door de Nederlandse koepel
van erfgoedinstellingen, de DIVA. In dit
kwaliteitshandvest worden normen
gesteld voor excellente dienstverlening.
Deze lopen uiteen van het minimum
aantal dagen waarbinnen een brief
beantwoord moet worden, het aantal
beschikbare vierkante meters per bezoe
ker in de studiezaal tot de informatie-
waarde van de website. Binnen dit pakket
van eisen valt ook een goede bewegwijze
ring in de gemeente. De Projectgroep
Kwaliteitsverbetering van het Stads
archief heeft samen met de dienst
Openbare Werken een pictogram ont
worpen dat in één oogopslag bezoekers
duidelijk maakt dat het hier om een
archiefinstelling gaat. Gekozen is voor
een opgerold stuk perkament met daar
aan een zegel.
Ook andere archiefinstellingen in
Nederland zijn op zoek naar een picto
gram dat gebruikt kan worden voor
onder andere de bewegwijzering. Ver
wacht wordt dat in de toekomst veel
archieven het pictogram afkomstig van
het Stadsarchief Heerlen zullen overne
men en gebruiken binnen hun gemeen
te. Daarmee wordt het 'mission state
ment' van het Stadsarchief Heerlen weer
onderstreept: sterk in de toekomst van het
verleden.
In verband met auteursrecht e.d. kunnen
geïnteresseerden voor gebruik van het
pictogram contact opnemen met Stads
archief Heerlen, stadsarchief@heerlen.nl.
Na de plundering van het Archeologisch
Museum in Bagdad, ondergingen op 14
april de Nationale Bibliotheek en het
Nationaal Archief (sinds 1961 gevestigd
in het 'Paleis van de Wijsheid') zowaar
een nog erger lot: beide instellingen zijn
namelijk in brand gestoken.
Begin maart had het International
Committee of the Blue Shield (ICBS) al
gewaarschuwd voor de gevolgen van de
oorlog op het culturele erfgoed in Irak en
er bij alle betrokken regeringen op aange
drongen om te werken in de geest van de
Haagse Conventie voor de bescherming
van cultureel eigendom tijdens een gewa
pend conflict.
Het ICBS gelooft dat toegang tot authen
tiek cultureel erfgoed een basismensen-
recht is. Schade aan en vernietiging van
cultureel erfgoed veroorzaakt een verar
ming, niet alleen van het culturele leven
van de direct betrokken gemeenschap,
maar voor de hele mensheid. Deze opvat
ting is uitgedrukt in verschillende interna
tionale conventies. Irak wordt universeel
erkend als zijnde bijzonder rijk aan cultu
reel erfgoed. De regio is vaak beschreven
als 'de wieg van de beschaving'. Het ver
lies van delen van dat erfgoed zou zeker
een verlies voor alle volken van de wereld
betekenen.
Het ICBS heeft alle regeringen die in de
positie zijn te handelen opgeroepen de
benodigde middelen te verschaffen, zowel
menselijk als financieel, om de door de
oorlog veroorzaakte schade aan cultureel
erfgoed vast te stellen en plannen te
implementeren voor de noodzakelijke
reparaties en restauraties. In het geval van
plundering van cultureel eigendom moe
ten door getrainde experts met behulp van
Irakese geleerden en erfgoedspecialisten
gedetailleerde plannen worden gemaakt
voor de repatriëring en restitutie van het
betreffende eigendom. Het ICBS is bereid
hierbij technische assistentie te verlenen
en advies te verschaffen.
NIEUWS
u i t
Resultaten
Verantwoording
archievenblad
mei 2003
het veld
Het Stadsarchief Heerlen presenteert als
eerste archiefdienst in Nederland een beeld
merk dat symbool staat voor archieven. Dit
betekent een primeur op nationaal en inter
nationaal gebied. Het pictogram is vanaf nu
te zien op de bewegwijzeringborden in de
stad. Voor andere culturele instellingen
bestaan reeds lang beeldmerken zoals het
opengeslagen boekje voor bibliotheken en
de Griekse tempel voor de musea. Voor
archieven ontbrak dit tot nu toe.
mei 2003
archievenblad
