Een bron
van zorg
en goede
werken
literatuur
Catharina Th. Bakker en
Leonie de Goei, Een bron
van zorg en goede werken.
Geschiedenis van de geeste
lijke gezondheidszorg in
Noord-Holland-Noord.
La Folie d'Espagne 17th
century keyboard music
from Gelderland, Dirk
Luijmes.
38
J. Hagen, Waterschappen,
veenpolders en particuliere
polders in Midden- en Zuid-
Friesland. Verzamelinventaris
van de gedeponeerde archie
ven van het voormalige
waterschap Boarnferd 1754-
1983.
literatuur
Roel de Neve en Alex van
Heezik, Omzien naar water.
Rob van Drie, Onderzoek bij
het Centraal Bureau voor
Genealogie.
I 39
Uitgeverij SUN, Amsterdam, 2002
ISBN 90-5875-089-2, 431 blz., 22,50
De geschiedenis van zo'n tachtig jaar
psychiatrische zorg in het noorden van
Noord-Holland wordt in dit lijvig boek
beschreven. In de hoogtijdagen van de
katholieke emancipatie werd in Heiloo
in 1929 het Psychiatrisch Centrum St.-
Willibrord gesticht door de Congregatie
van de Broeders van Onze Lieve Vrouw
van Lourdes. St.-Willibrord was een
gesticht/convent waar rooms-katholieke
mannen verpleegd werden door rooms-
katholieke broeders. Rooms-katholieke
psychiaters introduceerden in de jaren
dertig als eersten de insulinecomakuur
en de elektroshocktherapie in
Nederland. Verzuiling en progressieve
psychiatrie gingen in deze jaren in
Heiloo hand in hand. Vervolgens speel
de St.-Willibrord in de jaren vijftig een
voorhoederol met de ontwikkeling van
de psychotherapie in inrichtingsver-
band.
De secularisatie van de jaren zestig liet
ook in St.-Willibrord haar sporen na.
Reorganisaties en therapeutische ver
nieuwingen in de jaren zeventig en tach
tig gingen gepaard met chronische peri
kelen binnen de organisatie. De afstand
tussen St.-Willibrord en de buitenwereld
groeide. In recente jaren is die ontwikke
ling krachtig omgebogen. De geestelijke
gezondheidszorg in het noorden van
Noord-Holland verwierf na 1997 een lei
dende positie bij de vermaatschappeling
en de integratie van, langdurige, psy
chiatrische zorg in de samenleving. De
ambulante geestelijke gezondheidszorg
kreeg in Noord-Holland als initiatief van
de gezamenlijke gemeenten gelijkertijd
een bijzondere vorm. Geen verzuilde
organisatie zoals elders, maar zorg afge
stemd op de gezindte van de patiënt.
Al deze ontwikkelingen komen in dit
boek in tien hoofdstukken chronolo
gisch aan bod. Overvloedig geïllustreerd
met bijzonder beeldmateriaal belicht het
boek markante en onbekende aspecten
van de geschiedenis van de Nederlandse
geestelijke gezondheidszorg.
De auteurs hebben uitgebreid bronnen-
en literatuuronderzoek gedaan en ook
gebruik gemaakt van de 'oral history'
door middel van verschillende inter
views. Buiten de eigen archieven van de
congregatie werd ook archiefonderzoek
verricht bij het Nationaal Archief, het
Rijksarchief in Noord-Holland en Het
Utrechts Archief. Een index op namen
en zaken ontbreekt echter. (HS)
CATHARINA TH. RAKKER LEONIE DE GOEI
Geschiedenis van de
geestelijke gezondheidszorg
in Noord-Holland-Noord
SUN
Contrapunctus Musicus VC
2509, 2003
1 cd, 15,00
De cd is te koop in de
archiefwinkel van het
Gelders Archief of via
d.luijmes@worldonline.nl.
Tot voor kort kwijnden twee bijzondere muziekhandschriften uit het
Familiearchief Bosch van Rosenthal stilletjes weg in de depots van het
Gelders Archief. In het themanummer van het Archievenblad jaargang 106
nr. 7, september 2002, p. 40-41, besteedde Wanita Resida al uitgebreid
aandacht aan deze handschriften in haar artikel 'La Folia' of de 'Gekte van
Spanje' in het Gelders Archief. De muziekwetenschapper Dirk Luijmes deed
diepgaand onderzoek in deze manuscripten. Hij vond er onbekende
muziek van onder anderen Johann Jacob Froberger (1616-1667) en de
Duitser Henrich Reinis, naast bekende werken van Jean-Baptiste Lully
evenals diverse anonieme composities. Onlangs bracht Luijmes een selec
tie uit de handschriften uit op cd, getiteld 'La Folie d' Espagne', uitgevoerd
op clavecimbel, orgel en virginaal. Op deze cd is ook muziek van Gisbert
Steenwick en Heinrich Scheidemannen uit het in 1671 samengestelde
Klavierboek van de Arnhemse Anna Maria van Eijl opgenomen.
C^-vvv'
La Folie d'Espagne
7"' century keyboard music from Gelderland
f,L frftc Jx ü}>^nc l
J - X c "T t f
Dirk Luijmes
archievenblad
mei 2003
Wetterskip Boarn en Klif, 2002
ISBN 90-9016328-X, 271 blz.
Hoogheemraadschap Amstel Gooi en Vecht,
2002
ISBN 90-806366-2-2, 96 blz., io,oo
In het herdenkingsjaar van de Ramp van
1953 twee publicaties over waterbeheer.
In de eerste plaats een verzamelinventaris
van de gedeponeerde archieven van het
voormalige waterschap Boarnferd (rond
Joure en Heerenveen). De hier beschreven
waterschappen, particuliere polders en
veenpolders vormen de voorgangers van
het huidige Waterschap Boarn en Klif.
Veenpolders ontstonden in de negentien
de eeuw door het afgraven van laagveen-
gebieden. Ze hebben grote invloed gehad
op de veranderingen in het landschap,
aangezien het hun taak was om na de ver
vening het gebied weer in te polderen en
droog te malen. Waterschapsarchivaris
Hagen laat iedere inventaris - er zijn maar
liefst 27 archieven en archiefjes in deze
verzamelinventaris beschreven - heel
handig voorafgaan door een korte inlei
ding, waarin de historie van het betreffen
de gebied wordt beschreven. Voor lokale
en regionale historisch onderzoekers is
deze inventaris van groot belang. In
totaal is hiermee zeventig meter archief
ontsloten, waarin zich heel veel informa
tie bevindt (bijvoorbeeld over molens en
windmotoren).
Het Hoogheemraadschap Amstel Gooi en
Vecht bracht verleden jaar het boekje
Omzien naar water uit. Aanleiding: het
vijfjarig bestaan van het hoogheemraad
schap. HNT historische producties kreeg
de opdracht een publicatie te vervaardi
gen met als doel een breed publiek over
de historische achtergronden van het
schap te informeren. Daar is men uitste
kend in geslaagd. In het korte bestek van
96 blz., verdeeld over zes hoofdstukken,
lezen we veel wetenswaardigs over dit
hoogheemraadschap, dat zich in ruimte
uitstrekt over drie provincies (Zuid-
Holland, Noord-Holland en Utrecht) en
in tijd weliswaar slechts vijf jaar terug
gaat, maar vanaf de Middeleeuwen vele
voorgangers heeft gekend. En zo krijgen
we informatie uit voorgaande eeuwen,
over bijvoorbeeld engen (smalle percelen)
en meenten (gemeenschappelijke wei
den), wierriemen (dikke pakketten zee
wier ter versteviging van de dijken), tech
niek, bestuur en de zorg voor de water
kwaliteit. Het boekje is te bestellen bij de
afdeling Communicatie van het hoog
heemraadschap in Hilversum. (PS)
mei 2003 archievenblad I
CBG, Den Haag, 2003
ISBN 90-5802-029-0, 63 blz., 8,00
In de CBG-reeks verscheen onlangs
onder nummer 19 een zeer informatieve
gids. Hierin is beknopt beschreven welke
schat aan informatie het Centraal
Bureau voor Genealogie aan de stam
boomonderzoeker te bieden heeft. Wat
in de studiezaal zichtbaar is van de bibli
otheek en de collecties, is slechts het
topje van de bekende ijsberg. Het groot
ste gedeelte is opgeborgen in de depots.
Dat ligt nu eigenlijk 'te wachten op ont
dekking' door de genealoog of onderzoe
ker. In deze gids kan men ook lezen wat
er in de bibliotheek is verzameld en hoe
men de weg kan vinden in de uitgebrei
de (depot)collectie van het CBG. Na een
korte inleiding worden in het hierop vol
gende hoofdstuk de activiteiten van de
CBG beschreven, met name de CBG-
website, de opbouw van de collectie, het
bezoek aan de studiezaal en de catalogus.
Achtereenvolgend komen ook aan de
orde de persoonskaart en de persoons
lijst, het gebruik van de resultaten van
eerder wel of niet gepubliceerd genealo
gisch werk, gelegenheidsdrukwerk, de
bronnen van elders, de heraldiek, het
onderzoek in het buitenland en de bij
zondere onderwerpen. Een trefwoorden
lijst sluit dit zeer informatieve werkje af.
Een aanrader voor iedere genealoog die
met deze gegevens zijn genealogisch
raamwerk van namen, data en plaatsen
kan aankleden en op die manier met een
beetje geluk een heuse familiegeschiede
nis kan schrijven. Ook wordt uitgelegd
hoe men de bronnen in een onderzoek
moet verantwoorden. (HS)
