I *1
D
f) fö)
Deie maand in OD
(.en ho/onie
van Öu/'/sers
fliflfllg
literatuur
Martou Schrover,
Een kolonie van Duitsers.
Groepsvorming onder
Duitse immigranten in
Utrecht in de negentiende
eeuw.
ISBN 90-5260-066, 432 blz., 30,00
De Duitse nieuwkomers in de tweede
helft van de negentiende eeuw werden
door de Nederlanders met aversie en
scheldwoorden onthaald. Nederland
moest paal en perk stellen aan de
immigratie. Van de buiten Nederland
geboren vreemdelingen was in de
negentiende eeuw ongeveer zestig pro
cent Duits. Zij bleven de grootste groep
immigranten tot de komst van de gast
arbeiders in de twintigste eeuw. Er zijn
dan ook zeker parallellen te trekken
met de positie van Marokkaanse en
Turkse immigranten. Schrijfster Marlou
Schrover gaat er op de eerste bladzijden
van haar prachtige boek uitvoerig op
in. De Duitse gemeenschap heeft in de
Nederlandse samenleving haar sporen
flink nagelaten. Wat te denken van
boterhamworst, 'fun-shopping', kerst
boom, licht bovengistend bier en wie
kent niet het rijmpje 'in de Winkel van
Sinkel is alles te koop; hoeden en petten
en dameskorsetten...'? De schrijfster
heeft de Duitse kolonie in Utrecht als
representatief uitgangspunt genomen.
Daarvoor heeft zij uitvoerig archiefon
derzoek verricht bij Het Utrechts Archief
en andere archiefinstellingen.
Zij maakt vergelijkingen met de positie
en integratie van de Duitse immigranten
in andere Nederlandse steden en in ande
re landen. In feite bestond deze populatie
uit verschillende deelgroepen. De groot
ste groep werd gevormd door de
Westwalder steengoed- of pottenhande-
laren (kennen we de Keulse pot nog?),
gevolgd door de winkeliers uit Münster-
land en hun personeel. In afzonderlijke
hoofdstukken besteedt de schrijfster aan
dacht aan deze grootste groepen Duitsers
in ons land. Net als aan onderwerpen als
de multiculturele samenleving in de
negentiende eeuw, het huwelijksgedrag,
de beroepstructuur, organisaties en de
beeldvorming.
Schrover, die verbonden is aan het
Internationaal Instituut voor Sociale
Geschiedenis (IISG) te Amsterdam,
heeft er met grondig onderzoek een
schitterend, lijvig werk van gemaakt,
dat geen moment verveelt. En dat is
knap, want het staat bol van cijfers,
verwijzingen en aanhalingen. Dit
boek is tevens verplichte kost voor
politici en beleidsmakers, want als je
geen lering trekt uit de lessen van het
verleden, kun je het heden ook niet
begrijpen. (EH)
C.A.M. Gietman, R.M.
Kemperink, J.A.E. Kuys,
E. Pelzers en P.W. van
Wissing (redactie),
Biografisch Woordenboek
Gelderland.
In totaal 54 (overleden) personen worden
in dit derde deel van het Biografisch
Woordenboek Gelderland door een groot
aantal auteurs geportretteerd. Ditmaal is
de aandacht gevestigd op verdienstelijke
personen op allerlei terreinen uit de
Gelderse samenleving van de negentien
de en twintigste eeuw. Tot nu toe was
deze periode in de historiografie van
Gelderland nog onderbelicht. Het resul
taat is een interessant boek met gevarieer
de en lezenswaardige biografieën van zeer
uiteenlopende persoonlijkheden. Hier
onder een aantal dat ook landelijke
bekendheid genoot, zoals de beeldhouw
ster Charlotte, barones van Pallandt, het
kleurrijke Tweede-Kamerlid Hendrik Koe
koek, oprichter van de eens zo succesvolle
Boerenpartij, Johnny van Doorn, beter
bekend als 'Johnny de selfkicker' en de
voor Gelderland verdienstelijke vader van
de wereldberoemde kunstenaar Mon
driaan. Ook de verdiensten van de vijftig
minder bekende Gelderlanders komen in
dit boek aan de orde. Alle levensbeschrij
vingen zijn voorzien van een illustratie
en een beknopte opgave van literatuur en
bronnen. (HS)
34
literatuur
Hein A. van Spaendonck,
Catalogus van de Arnhemse
drukken tot 1800 aanwezig
in de Bibliotheek Arnhem.
De boekhistoricus en de beoefenaars
van de Gelderse geschiedenis komen
met dit bronnenboek royaal aan hun
trekken. Door de aard van het onder
werp leest men dit werk echter niet als
een roman. Het is trouwens aan de
vasthoudendheid van de auteur te dan
ken dat deze catalogus er is gekomen.
Aan het uitbrengen hiervan zijn vele
jaren van voorbereiding voorafgegaan.
Een eerste aanzet werd gegeven door
H.Chr. van Bemmel. Toen het project
liep, heeft deze de samensteller met raad
en daad bijgestaan, ook na zijn pensione
ring.
Na een woord vooraf, inleiding, verant
woording en lijst van afkortingen komt
de hoofdmoot van het boek, namelijk de
catalogus met aansluitend de bijbehoren
de noten. Vijf registers op diverse onder
werpen, een opsomming van geraad
pleegde literatuur en een lijst van afbeel
dingen sluiten dit bronnenboek af. Het
werk bestaat voor driekwart uit ordon
nanties en plakkaten, uitgevaardigd door
de Kwartieren of de steden van
Gelderland. Deze worden voor het eerst
beschreven in deze nu uitgebrachte cata
logus. Buiten deze overheidspublicaties
kan men in deze catalogus lezen dat de
Arnhemse bibliotheek zeldzame uitgaven
bezit die van eminent belang zijn voor de
Gelderse geschiedenis en het Gelders
recht. Al bladerend komt men ook
beroemde namen tegen, zoals Gerard
Mercator en Albrecht Dürer of een
unieke stamboom van het huis
Oranje-Nassau uit 1615 met veertien
ingekleurde portretgravures van een
aantal graven van Nassau. (HS)
Maandblad van de vereniging voor docu
mentaire informatievoorziening en admini
stratieve organisatie (SOD).
Jaargang 57, maart 2003, nummer 3
Beursbezoek Overheid en ICT 2003
35
Uitgeversmaatschappij Aksant, Amsterdam,
2002
aksant
BIOGRAFISCH
WOORDEN BOEK
GELDERLAN D
Bekende en onbekende mannen en vrouwen
uit de Gelderse geschiedenis, deel 3.
Uitgeverij Verloren, Hilversum, 2002
ISBN 90-6550-725-6, 160 blz., 15,00
archievenblad
april 2003
Uitgeverij Verloren, Hilversum, 2002
ISBN 90-6550-724-8, 412 blz., 30,00
Catalogus
van de Arnhemse
drukken tot 1800
aanwezig in de
Bibliotheek Arnhem
Special: Informatisering!
A.W. Plat stelde een bezoekersadvies
samen voor de lezers van Od.
Goede start TRIM bij De Nederlandsche
Bank
Drs. T. ten Cate sprak met twee mensen
van de afdeling communicatie en informa
tie van DNB onder meer over hoe deze
bank is terechtgekomen bij de applicatie
TRIM en wat de plannen voor de toe
komst zijn hiermee.
Archivaris op de barricade voor DIV
A.W. Plat interviewt C. Noordam onder
andere over de beurs ICT en het gebruik
van DIS-applicaties.
Verantwoord digitaal archiefbeheer: de
keus tussen DM en RM
Drs. M. Doekes gaat in op de eisen die
aan recordmanagementpakketten en aan
documentmanagementsystemen moeten
worden gesteld.
Aanschaf van een DIV-applicatie
Ir. A.E. van der Marei geeft richtlijnen
voor het opstellen van een programma
van eisen voor de aanschaf van applica
ties.
Waardering voor intranetplatform LiveLink
Drs. T. ten Cate legt uit hoe het multifunc
tioneel intranetplatform LiveLink kan wor
den toegepast aan de hand van een prak
tijksituatie bij de Autoriteit Financiële
Markten.
Kijken in de DMS-keuken van Amersfoort
T. Douma geeft opening van zaken over
hoe er in Amersfoort wordt gewerkt met
een DMS.
Overzicht en inzicht in pakketten DIS
Er is al jaren behoefte aan informatie
over documentaire informatiesystemen.
A.W. Plat geeft kennis-, leveranciers- en
productoverzichten.
Van informatiespecialist naar kennismake
laar
P. Becker en drs. P. van den Brink geven
in dit artikel mogelijkheden voor de infor
matiespecialist om een actieve rol te spe
len in projecten rondom kennismanage
ment.
Gemeentelijke websites slecht toeganke
lijk voor gehandicapten
Mr. K.A.M. Duijvelaar bericht over hoe het
liep met de stimuleringsregeling gemeen
telijke productencatalogus van het minis
terie van BZK. Volgens die regeling moe
ten websites voldoen aan eisen met
betrekking tot de toegankelijkheid voor
gehandicapten.
Zoektocht naar kwaliteitsverhoging
In Hoorn is de DIV de afgelopen jaren
zoveel mogelijk gecentraliseerd. Om de
vele veranderingen goed te ondersteu
nen, werd gebruik gemaakt van een
maatwerkaanbieding van de S0D.
Workshop 'Vernieuwing in DIV en Archief
en competenties'
Aandacht voor een nieuwe workshop van
de SOD in samenwerking met de stichting
GO.
april 2003 archievenblad
