Archieven en journalistiek
Van Bilsen Consultancy
memorix, dé webdatabase voor beheren en raadplegen
Restauratie-atelier De Tiendschuur
www.vanbilsenconsultancy.nl
Papierconservering.
Archiefmateriaal verkeert vaak in een slechte staat. In veel
gevallen zijn archiefstukken openbaai'. Om de culturele nalaten
schap van onze voorouders veilig te stellen is restauratie en con
servering noodzakelijk. De papierafdeling van restauratie-atelier
De Tiendschuur restaureert o.m. boeken, charters, handschriften,
leren banden, kaarten en prenten.
Kunstobjectenrestauratie.
Beschadigde kunstobjecten kun
nen ook worden gerestaureerd. De
soorten te behandelen objecten
kunnen sterk variëren: litho's,
foto's, schilderijen en zeefdruk
ken. De behandelingen zijn uit
eenlopend. Ze betreffen bijvoor
beeld reiniging, reconstructie,
bedoeken en retoucheren.
Calamiteitenbehandeling.
In geval van calamiteiten kunt u een beroep doen op de
Tiendschuur. Bij snel ingrijpen kan vocht- en roetschade worden
geminimaliseerd. Invriezen stopt het schadeproces.
Vocht onttrekken aan objecten kan met onze vacutimvriesdroog
apparatuur, welke een capaciteit heeft van 10 m3. Reukschade
kan behandeld worden met de ozonisator.
Diamantgroep
Restauratie-atelier "De Tiendschuur"
Insulindestraat 5
5013 BA TILBURG
Tel: (013)549 19 40 Fax: (013) 549 19 80
E-mail: tiendschuur@diamant-groep.nl
Dé specialist voor document- en
workflowmanagement
- Archiefbewerking
- Advisering
- Interim- en Project management
- Detachering
- Opleiding
Voor meer informatie:
Ons adres:
Nussestraat 10
6082 AS Buggenum
tel: 0475 510044
fax: 0475 510075
e-mail: info@vanbilsenconsultancy.nl
internet: www.vanbilsenconsultancy.nl
www.gelderlandinbeeld.nl
WWW.pictura-dp.nl memorix
In Nederland zijn vier hbo-opleidingen
voor journalistiek: in Ede, Tilburg,
Utrecht en Zwolle. Daarnaast zijn er de
drie universitaire opleidingen in Amster
dam, Groningen en Rotterdam. Binnen
al deze opleidingplaatsen is er aandacht
voor onderzoeksjournalistiek. Het is
vooral deze groep die regel
matig gebruikmaakt van de
archieven die liggen opge
slagen bij de verschillende
overheidsinstellingen,
openbare archiefbewaar
plaatsen en andere (particu
liere) archief- en documen-
tatie-instellingen.
Journalisten kunnen archie
ven onder andere gebruiken
voor het opduiken van
nieuwe, onbekende feiten
(denk bijvoorbeeld aan de
artikelen in HP/De Tijd over
het koninklijk huis) en een
link leggen tussen het verle
den en het heden (denk aan program
ma's als OVT en Spoorloos).
Steeds vaker gaan journalisten over tot
het publiceren van boeken op basis van
archiefonderzoek. Zo zijn recent versche
nen het boek Twaalf gestolen jaren van
sportjournalist Tom Egberts en Kopgeld
van Andere Tijden-eindredacteur Ad van
Liempt.
Naast verschillen zijn er ook overeen
komsten tussen het werk van de journa
list en de archiefinstellingen. De journa
list is de waakhond van de democratie.
Archiefinstellingen hebben deze functie
ook. Beide waakhonden doen dat op hun
eigen wijze.
Wat zijn de overeenkomsten in plichten
van deze waakhonden? Ten eerste infor
matie geven aan het publiek. De journa
listiek kent volgens de WOJ drie soorten
van onderzoeksjournalistiek, namelijk:
onthullingjournalistiek, bijvoorbeeld
de bouwfraude;
toetsing overheidsbeleid en -functio
neren, bijvoorbeeld de vuurwerkramp
in Enschede of de Bijlmerramp;
signaleren van sociale trends, bijvoor
beeld de zwarte scholen of het strengere
beleid ten opzichte van immigranten.
Dat journalisten hierbij gebruik maken
van archieven is evident.
Archiefinstellingen op hun beurt inven
tariseren archieven en maken ze toegan
kelijk voor het publiek. Ze maken
archiefgidsen, maken on-linebronbewer-
kingen, hebben educatieprojecten, laten
websites bouwen enzovoort. De archief
instellingen werken zo op hun eigen
wijze mee aan het geven van informatie
aan hun bezoekers. Archiefinstellingen
hebben de maatschappelijke plicht om
alle informatie die zij beheren op orden
telijke wijze openbaar te maken aan een
breed publiek.
Archiefinstellingen kunnen de toeganke
lijkheid van de door hen gemaakte toe
gangen op archieven toetsen aan de vijf
bekende W's uit de journalistiek, die iets
breder worden gedefinieerd dan in de
archivistiek gebruikelijk is:
Wat is er gebeurd? Korte beschrijving
van het archiefstuk.
Waar is het gebeurd? Context waarin het
archiefstuk is ontstaan.
Wanneer is het gebeurd? Indien moge
lijk datum, tijd of minimaal periode ver
melden.
Wie waren er bij? Welke personen wor
den er beschreven in het archiefstuk?
Waarom of hoe is het gebeurd? Die inter
pretatie zie ik overigens niet zozeer als
een onderdeel van de werkzaamheden
van de archivaris.
Een tweede overeenkomst is het afwegen
van het maatschappelijk belang. In het
februarinummer van het Archievenblad is
al uitvoerig ingegaan op de juridische
aspecten van openbaarheid en de soms
moeilijke afwegingen die archivarissen
hierbij moeten maken. Journalisten heb
ben hier ook dagelijks mee te maken.
Uiteraard hebben zij daarnaast de
beroepsmatige plicht te zorgen voor
evenwichtige berichtgeving, het toe
passen van hoor en wederhoor en het
recht op commentaar. Hierbij spelen
allerlei beperkingen, zoals de Wet open
baarheid van bestuur, de Archiefwet, de
persvrijheid en vrije nieuwsgaring.
Genoeg elementen dus om de relatie tus
sen archieven en journalisten en hun
wensen ten opzichte van elkaar van ver
schillende kanten te belichten op de
KVAN-studiemiddag.
Meer informatie over de Vereniging van
Onderzoeksjournalisten kunt u vinden
op website www.vvoj.nl. Het digitale
huis voor journalisten is www.villame-
dia.nl, daar is ook de Nederlandse Vere
niging van Journalisten gehuisvest. De
stand van zaken over de journalist in het
digitale tijdperk wordt bijgehouden op
www.internetjournalist.nl.
27
Gelderland in Beeld
inti o zoek in de collectie thema's
Kies een plaats
Apeldoorn
Kies een straat of object
Ber* en 80s (Algemeen)
Berg en Bos (Bo
erg en Bos (Bosbid)^
Winnaar van innovatieprijs NBLC:
Gelders Documentatiecentrum, Bibliotheek Arnhem
Krachtig webbased systeem op 'open source' basis
Eén licentie, meerdere gebruikers (RHC-model)
Flexibel in te richten beheeromgeving
Autorisatie tot op formulierniveau
Mogelijkheid voor eigen webwinkel
Modules: beeld, audiovisueel, bibliotheek,
museum en archievenoverzicht
Inhoudelijke begeleiding door documentalist
Uw eigen server bij Pictura
Perfecte back-up
Publiek: eigen selecties bewaren, reageren per
record, forum
Zoeken: vrij (google systeem), op trefwoord,
in thesaurus, op topografische kaart
probeer het zelf
Door Eric Hennekam*
Ruim een jaar geleden, op 20 februari
2002, werd in Nederland de Vereniging van
Onderzoeksjournalisten (WOJ) opgericht.
Het doel van deze nieuwe vereniging is vol
gens de statuten 'het bevorderen van
onderzoeksjournalistiek in het Nederlands
taalgebied. Onder onderzoeksjournalistiek
wordt verstaan: kritische en diepgravende
journalistiek'. Om dit doel te verwezenlijken
wil de vereniging allerlei activiteiten organi
seren, zoals het uitwisselen van kennis en
ervaring tussen onderzoeksjournalisten en
het realiseren van opleiding en training van
(aankomende) journalisten in onderzoeks
vaardigheden. Het zijn mede deze twee
aspecten die de Koninklijke Nederlandse
Vereniging van Archivarissen heeft gemoti
veerd om op 16 april aanstaande in
Perscentrum Nieuwspoort een studiemiddag
te organiseren over het onderwerp
'Archieven en journalistiek'. Dit artikel is
bedoeld als eerste opstapje naar de KVAN-
studiemiddag.
Overeenkomsten
Eric Hennekam is o.a. redacteur van het
Archievenblad en gastdocent archiefonderzoek bij ver
schillende scholen voor journalistiek. Meer informatie:
www.hennekam.com.
april 2003
archievenblad
