Een archief over de processemn twee Nederlanders in Singapore
strnwaauNv
1HOM uoavss
awv
c
diplomatic
t Uigfl
i*Pi§§
Mi
»N3DMOa07'zr
r*\L
\aHOAA
thema
thema
MET DE DOOD VOOR OGEN
Op 27 september 1991 wordt
Johannes van Damme op de luchthaven
van Singapore aangesproken door agen
ten van het Central Narcotics Bureau
(CNB). In de dubbele bodem van zijn
koffer hebben zij 4,32 kilogram pure he
roïne gevonden. De zakenman wordt in
voorlopige hechtenis genomen in
afwachting van zijn proces. Reeds vijf
maanden eerder was in deze stadsstaat
ook Maria Krol-Hmelak gearresteerd. In
de machineonderdelen die op haar hotel
kamer werden gevonden, zat 1,6 kilo he
roïne verstopt. Net als Van Damme
woonde zij voor haar arrestatie in
Nigeria. Voor beide Nederlanders zag het
er niet best uit. Iemand die in het bezit is
van 15 gram heroïne of meer wordt door
de Singaporese autoriteiten gezien als
een drugsdealer die een halsmisdaad
pleegt. Bij bewezen schuld is de rechter
wettelijk verplicht om de doodstraf op te
leggen. Vanaf eind 1992 wordt zowel Van
Damme als Krol tijdens hun verblijf in de
cel en hun proces bijgestaan door Guus
van Bladel. Hij treedt op als vrijwillig
sociaal raadsman. Van Bladel woont
sinds 1978 - op doktersadvies - in
Singapore. Sindsdien houdt hij zich niet
alleen bezig met de begeleiding van
Nederlandse gedetineerden in Singapore,
maar ook in Thailand en Indonesië. Voor
zijn werkzaamheden wordt Van Bladel in
1992 onderscheiden door de Singaporese
regering met The Public Service Medal.
De rechtszaak tegen Maria Krol-
Hmelak begint op 17 september 1993. De
openbare aanklager eist tegen haar de
doodstraf. Zelf pleit zij onschuldig, maar
haar kansen lijken niet groot: ze is
immers betrapt in het bezit van heroïne
en over het algemeen wordt men dan
schuldig bevonden. Volkomen onver
wacht spreekt de rechter haar vrij. Hij is
van mening, dat zij inderdaad niet gewe
ten heeft van de werkelijke lading die ze
vervoerde. Na enig oponthoud kan Maria
Krol de volgende dag Singapore als vrij
persoon verlaten en keert zij terug naar
haar kinderen in Nederland. Haar proces
heeft bij elkaar 29 dagen geduurd.
Johannes van Damme heeft echter geen
geluk. In april 1993 werd hij ter dood
veroordeeld. Zijn bewering te zijn mis
leid door een Nigeriaanse zakenrelatie
wordt door het hof niet geloofd.
Onmiddellijk nadat het vonnis is geveld
wordt Van Damme overgebracht naar de
dodencel in 'The House of Condemned'
(Changi Prison). Eind november vindt
het hoger beroep plaats, dat al met al nog
geen twee uur duurt. Volgens de drie
rechters is er geen nieuw, ontkrachtend
bewijs te voorschijn gekomen, waardoor
er geen reden is om het vonnis te wijzi
gen. De doodstraf blijft gehandhaafd.
Het enige wat Van Damme nog rest is de
Singaporese president verzoeken om gra
tie. Op 6 mei 1994 dient Van Damme's
advocaat het gratieverzoek in. Bij deze
petitie worden 28 ondersteunende ver
zoeken en karakterschetsen gevoegd,
opgesteld door familieleden, vrienden,
oud-klasgenoten en zakenrelaties. De
Nederlandse regering steunt het verzoek
op humanitaire gronden. Het mag niet
baten, want een maand later wordt het
verzoek afgewezen. Alle juridische moge
lijkheden zijn nu verkeken. Ook een brief
van koningin Beatrix aan de Singaporese
president brengt geen verandering in het
vonnis. Begin september 1993 wordt de
Nederlandse regering meegedeeld dat de
datum voor de voltrekking van het von
nis is vastgesteld op de 23ste van die
maand. Zelf wordt Van Damme - geheel
volgens de procedure - drie dagen van
tevoren ingelicht door de gevangenislei
ding. Zijn advocaat doet nog een laatste
poging om uitstel te krijgen, maar ook
dit blijkt tevergeefs. Op vrijdag 23 sep
tember tussen zes en half zeven in de
ochtend wordt Johannes van Damme
opgehangen in Changi Prison.
Op vrijdagmiddag 3 april jl. werd een
container met acht verhuisdozen bij het
Nationaal Archief afgeleverd. De dozen,
die zorgvuldig zijn dichtgeplakt met
opvallende gele tape met het opschrift
KLM Cargo Diplomatic, zijn verzonden per
diplomatieke post. De lading komt uit
Maleisië, de huidige verblijfplaats van
Guus van Bladel, en bevat de archieven
over Van Damme en Krol.
Zelf noemt Van Bladel de twee bestanden
een 'goudmijn van informatie', omdat hij
alles verzamelde en nooit iets weg heeft
kunnen gooien. Tijdens de inventarisatie
blijkt dat beide beweringen waar zijn. In
de twee archieven zitten allereerst ontzet
tend veel dubbelen. Vooral krantenartike
len zijn vaak in drie- of viervoud aanwe
zig en ook van de officiële stukken heeft
Van Bladel vaak veel kopieën gemaakt.
Desondanks bevindt zich in beide bestan
den inderdaad een schat aan informatie.
Van Bladel heeft bijvoorbeeld vanaf het
RCHIEF EN EMOTIE
begin dagboeken bijgehouden over beide
zaken. Ook zijn de rapporten aanwezig
die hij na elk bezoek aan Van Damme of
Krol vervaardigde en naar de Nederlandse
ambassade stuurde.
Het leven in de Singaporese gevangenis
sen komt uit beide bronnen goed naar
voren. In de cel van Van Damme brand
de bijvoorbeeld vierentwintig uur per
dag licht. De gevangenen hadden niet de
beschikking over een radio of tv. De
muziek die zij hoorden kwam vanaf de
gang en hield om half tien 's avonds op.
Naar Aziatisch gebruik sliep men op de
grond. Ook bevinden zich in het archief
brieffragmenten die Van Damme heeft
geschreven op tijdschriftpagina's wegens
gebrek aan schrijfpapier. Tijdens de
bezoeken van Van Bladel aan Van
Damme zat laatstgenoemde meestal vast
geklonken aan een ring in de muur of
was hij geboeid aan zijn stoel. Van
Damme was over het algemeen zeer
tevreden over zijn behandeling in de
gevangenis. Anders lag dit bij Krol. Zij
had vaak ruzie met haar celgenoten,
waarbij soms rake klappen vielen. Ook
heeft zij op een gegeven moment een
klacht ingediend bij de rechtbank over
haar behandeling door het gevangenis
personeel.
In het archief over Van Damme is een
aantal zeer opvallende zaken aanwezig,
waaronder de verklaringen van agenten
van de Amerikaanse Drug Enforcement
Administration (DEA). De undercovera
genten leggen hierin de werkzaamheden
uit van het Nigeriaanse drugssyndicaat
waar Van Damme voor geopereerd zou
hebben. Ook is er een rapport van de
Centrale Recherche Informatiedienst (CRI),
waaruit blijkt dat de Nederlander in
Nigeria informant is geweest voor deze
inlichtingendienst. Verder is er een dos
sier over de Nigeriaanse maffia waar Van
Bladel zelf nog mee te maken kreeg,
nadat Van Damme was terechtgesteld.
Ten slotte bevinden zich in het archief
ook kopieën van de afscheidsbrieven die
Van Damme schreef tijdens de laatste
dagen van zijn leven.
In de bestanden zitten ook stille getuigen
van de grote emotionaliteit die bij beide
zaken kwam kijken. Krol heeft bijvoor
beeld tekeningen gemaakt van poppetjes
die aan galgen hangen, terwijl tussen de
vele kaarten die naar Van Damme wer
den gestuurd een paar exemplaren zitten
waarin hij wordt dood gewenst.
Beide archieven zijn samengevoegd
tot één bestand, waarbinnen uiteraard een
onderverdeling blijft bestaan tussen de
zaak-Van Damme en de zaak-Krol. De
inventaris is zo goed als klaar. Om de ver-
wervingsprocedure af te ronden moet nog
een akte van schenking worden opgesteld.
Hierin zal de openbaarheid van het
archief geregeld worden. Van Bladel en
het Nationaal Archief streven beide naar
een zo groot mogelijke openheid. Toch zal
er niet te ontkomen zijn aan beperkende
bepalingen. Het betreft hier zeer recent
materiaal en er worden veel namen van
derden vermeld. De privacy van nog
levende personen dient uiteraard zorgvul
dig beschermd te worden.
Het bestand biedt allerlei onderzoeksmo
gelijkheden, zoals bijvoorbeeld naar het
psychologische proces dat beide gevange
nen doorliepen of naar de juridische kant
van beide zaken. Ook geeft het een beeld
van het optreden van de Nederlandse
overheid ten aanzien van gedetineerden
in het buitenland. Dit alles maakt het
archief van Guus van Bladel voor het
Nationaal Archief tot een bijzondere aan
winst.
18
19
april 1802
mei 1802
juni 1802
september 1802
oktober 1802
I
februari 1802
maart 1802
augustus 1802
•rh'r.'r-ïrrjjfr-.ï<:'ïd
november 1802
december 1802
januari 1802
juli 1802
31 januari
Jan van Speijk
in Amsterdam geboren.
Door Sander Schipper*
Op het Singaporese registratieformulier voor
buitenlandse bezoekers staat: 'Warning
death for drug traffickers under Singapore
law.' Begin jaren negentig worden twee
Nederlanders in de stadsstaat gearresteerd
voor drugssmokkel. Beiden worden in de
gevangenis begeleid door Guus van Bladel,
hun sociaal raadsman. Het Nationaal Archief
verwierf onlangs het archief dat hij over
beide zaken aanlegde.
Processen
V ~T.
Tr.
-v
Archief van Van Bladel
Wf»■W^crm-yvt.T i-fc -«rviT r* i
A
21
'ff)
in - ra.i» X,
<2 i - y
JA. v4
A a~<—
J r.2 a-i>
vGiJ-v,." e,
"X-
-II.HlllLL
Ar
Boosheid
Vanaf de vierde klas van de lagere school, toen de
meester beeldend over de Tachtigjarige Oorlog
vertelde, ben ik geïnteresseerd in geschiedenis.
Ruim 45 jaar behielp ik me alleen met boeken, maar
de laatste jaren duik ik ook archieven in om zaken
op te sporen. Genealogische gegevens uitzoeken
doet me niet veel, als een ander dat leuk vindt om
te doen, maak ik graag van diens kennis gebruik.
Oude jaargangen van Emmer Couranten door
bladeren in het gemeentearchief van Emmen, daar
opeens iets lezen over een familielid, bevestigd zien
dat in de wereld niets is veranderd door de tijden
heen, de manier waarop
in de loop van de jaren
'journalistiek' werd be
dreven... dat zijn zaken
waar ik intens van kan
genieten. Als je dat emotie wilt noemen mag dat van
mij. Echte emotie is mijn boosheid als ik ontdek dat
complete jaargangen ontbreken, of stukken uit kran
ten zijn geknipt of gescheurd.
Sis Hoek-Beugeling,
bezoeker Gemeentearchief Emmen
Openbaarheid
Sander Schipper is medewerker Verwerven bij het
Nationaal Archief.
archievenblad
september 2002
september 2002
archievenblad
