n I Co l\'nm I Is!I
De zwarte met
het wMc hart
y
Compacte Archief-Systemen
Kardex Systemen B.V.
Barwoutswaarder 13a, 3449 HE Woerden
Postbus 250, 3440 AG Woerden
Telefoon (0348) 49 40 40, Telefax (0348) 49 40 60
E-mail: info@kardex.nl, Website: www.kardex.nl
KUNT U DOOR DE BOMEN
HET BOS NIET MEER ZIEN?
ARCHIEFPROJECTEN DETACHERING
ARCHIEFOPSLAG ADVISERING
j
A
1
Postbus 108 9400 AC Assen
tel.:0592-374407 fax:0592-371936
e-mail: info@archiefbewerking.nl
5-
-
A member of the KARDEX Group Industrieholding Cham AG
thema
Mijn onderzoek voor De zwarte met
het witte hart voerde mij over de hele
wereld, van het oude Oost-Duitsland tot
Afrika. Ook bezocht ik Java, waar Kwasi
Boachi, de hoofdpersoon van mijn
roman, ruim een halve eeuw gewoond
heeft. Uiteraard vond ik daar minder van
en over hem dan in de Nederlandse
archieven, omdat het meeste uit en over
onze koloniale tijd nu eenmaal hier te
vinden is. Op een gegeven dag was ik ech
ter zover dat ik met twee kaarten, een
hedendaagse en een historische, en met
de nodige moeite de plek gelokaliseerd
had waar zich Kwasi's Buitenzorgse plan
tage moet hebben bevonden. Er was niets
van over, maar uiteindelijk vond ik een
hoopje stenen op de plek waar volgens
mijn kaart zijn rijstpelmolen moet heb
ben gestaan. Ik sprong op en neer van ple
zier en geluk, maar tegelijk zag ik mezelf
als van een afstand: een krankzinnige die
blij is met niets. Voor geen andere levende
ziel konden die paar stenen ook maar iets
betekenen, enkel en alleen voor mij
omdat ik mij zo lang met Kwasi Boachi en
zijn geschiedenis bezig heb gehouden.
Mijn vreugde kwam voort uit de histori
sche herkenning, dat unieke moment
waarop je iets vindt dat heeft te maken
met of heeft toebehoord aan de histori
sche persoon waarnaar je op zoek bent.
Dit gevoel van (weer)zien heeft wat mij
betreft absoluut iets van een verliefdheid.
Een dergelijke opwinding voel je iedere
keer in meerdere of mindere mate wan
neer je in een archief iets tegenkomt van
de persoon naar wiens levenstekens je
speurt. In Kwasi's geval had ik geluk. Er
bestaat nog redelijk veel persoonlijk
materiaal, van een vroege daguerréotypie
tot een overvol album amicorum. Gek
genoeg is de opwinding van zo'n grote
vondst niet heviger dan die van een klei
ne. Kwasi's naam na lang zoeken op een
onbetekenend velletje gekrabbeld te
zien, was voor mij vaak even bevredi
gend.
Bij het vinden van zo'n vodje treedt, gek
genoeg sterker dan bij een document van
belang, een gevaarlijk mechanisme in
werking. Een kattebelletje van een paar
woorden, ergens verloren in een archief
doos waar nooit iemand tevoren in heeft
gezocht en waarvan je weet dat nauwe
lijks nog iemand er ooit in zal kijken,
wekt een enorm verlan
gen op.
'O, wat zou dat stukje
papier oneindig veel
beter op zijn plaats zijn
bij mij thuis dan hier in
deze door iedereen ver
geten archiefdoos!', heb
ik vaak gedacht. De ver
leiding om iets mee te
nemen is dan bijzonder groot. Wees
gerust, ik heb het nooit gedaan. En nu is
het te laat. Alles van Kwasi is inmiddels
gecatalogiseerd en mijn gezicht is te
bekend om zo'n risico alsnog te nemen.
Of nee, misschien heb ik toch iets op te
biechten: Op een dag vond ik in een zei
den of nooit geopende doos in Oost-
Duitsland een dikke enveloppe. Hij voel
de vreemd aan. Toen ik hem opende viel
daaruit op mijn werktafel een dertigtal
gedroogde bloemetjes. Op de enveloppe
stond in het Frans met de hand geschre
ven: 'Deze bloemetjes heb ik zelf geplukt
in onze eigen tuin voor mijn lieve doch
ter op de dag dat zij voorgoed het ouder
lijk huis verlaat.' De dochter was Sophie
van Oranje, de vader koning Willem II.
Van het ene moment op het andere was
hiermee een historische figuur veranderd
in een mens van vlees en bloed. Heel
voorzichtig deed ik de bloemetjes een
voor een terug in de enveloppe. Eentje
dwarrelde daarbij zonder dat ik het merk
te op de grond. De archiefdoos was
allang weer achter slot en Oost-Duitse
grendel toen ik bij het opbergen van
mijn aantekeningen het uitgedroogde
bloempje aan mijn voeten vond. Ik aar
zelde, maar heb het uiteindelijk bij me
gestoken en op mijn werktafel heeft het
mij tijdens het schrijven van mijn eerste
roman altijd gediend als herinnering aan
alle emoties die schuilgaan achter zelfs
de meest dorre stukken.
Ik vergelijk mijn zoeken in archieven wel
vaker met een verliefdheid. Je hebt
iemand ontmoet. In dit geval een histori
sche figuur, in wie je geïnteresseerd bent
geraakt. Je wilt weten wie hij of zij was,
wat voor leven hij geleefd heeft, voordat
de kennismaking plaatsvond. Je luistert
naar het levensverhaal, maar je bent
nooit tevreden. Altijd wil je meer weten,
die persoon nog beter leren kennen. En
Arthur
Japin De
zwarte
met het
witte hart
de volgende avond ga je
weer tegenover elkaar zitten.
"Vertel me het hele verhaal
nog maar een keer," zeg je,
"want misschien heb ik iets
gemist of ben je iets vergeten
te vertellen." En zo, van
avond tot avond, archief na
archief, bouw je een beeld op
van de figuur naar wie je op
zoek bent. Dat beeld hoeft, evenmin als
in de liefde, niet per se te kloppen,
zolang het maar wei naar beste vermogen
is samengesteld uit de fragmenten die
met liefde werden nagespeurd en bijeen
gebracht. Want dat is alles wat je doen
kunt: je in dienst stellen van de persoon
wiens leven je navorst. De vreugde die
daarbij komt kijken, van het opgewon
den op en neer springen tot de ontroe
ring bij een uiteen vallend bloemetje,
komen allemaal voort uit dezelfde emo
tie, liefde voor je onderwerp.
43
7
ARCHIEFBEWERKING
SPECIALISTEN IN ARCHIEFVERZORGING
DIGITALISEREN VAN
COLLECTIES
TEKENINGEN
PRENTEN
BOEKEN
GROOT FORMATEN
INLIJSTEN VAN
KUNSTVOORWERPEN
RESTAURATIE CONSERVERING VAN KUNSTVOORWERPEN
KON. WILHELMINAHAVEN TL 19F
3134 KG VLAARDINGEN
TELEFOON 0031 [0]10 23 402 91
06 539 468 40
06 514048 48
TELEFAX 0031 [0]10 46 034 37
E- MAIL INF0@SRTC0NSERVATI0N.NL
WEBSITE www.artconservation.nl
K.V.K. ROTTERDAM 190851
BEZOEK ONZE WEBSITE
www.artconservation.nl
...BEDANKT
Ja
CONDITIERAPPORTEN
EN GEBRUIK VAN
DATABASES OP MAAT
DIGITALISEREN
VOOR INTERNET
ADVISEREN
EN RAPPORTEREN
it
r
K A R D E X
i L802
augustus 1802
I
september 1802
I
oktober 1802
I
november 1802
1 1 1 1 1 1 1 1 1 1 1 1 1 1 1
2 augustus
Napoleon wordt eerste consul voor het leven
met het recht een opvolger te benoemen.
december 1802
Door Arthur Japin
OPSPORING VERZOCHT!
Na De zwarte met het witte hart ben
ik begonnen aan het schrijven van een
nieuwe historische roman. Tot nu toe
heb ik in Nederlandse archieven niets
kunnen vinden over de hoofdpersoon en
ik zou bij deze graag een oproep willen
doen aan alle archivarissen van Neder
land: wie van u zou zo vriendelijk willen
zijn eens in uw archief te zoeken naar:
ISABELITA HERMONA,
gehuwd met de Spanjaard Pedro Acunar -
eventueel Pedro de Acuna.
Zij werd in 1632 geboren te Elmina aan
de Goudkust, als Esi, dochter van een
van de naaste medewerkers van de
Elmineese koning. Ze behoorde tot het
Ahenfie, het Koninklijk Huis van Elmina.
Zij huwde de Spanjaard Pedro Acunar in
1649 en ging wonen te Madrid. Zij schil
derde en kreeg daarin les van zowel
Velasquez als diens schoonzoon del
Mazo. In 1692 komt zij naar Amsterdam
en sterft ergens in Nederland, waar
schijnlijk in datzelfde jaar.
Wie kan mij meer vertellen? Ik zal u
innig dankbaar zijn!
Arthur Japin (av.iapin@wxs.nl)
september 2002
archievenblad
