Ariela Netiv:
'Werken in de Raad voor Cultuur nog boeienddan ik had verwacht'
Stad Leiden en omgeving is het werkterrein
van gemeentearchivaris Ariela Netiv (39) en
haar medewerkers. Ze is hoofd van de sector
Archief en Informatie van de Bestuursdienst.
Sinds een halfjaar is Ariela lid van de Raad voor
Cultuur. Benieuwd naar haar ervaringen kom ik
aan bij de Boisotkade. De brandweer staat voor
de deur. Als ik de moderne ontvangsthal van het
gemeentearchief betreed, zie ik op het brand-
meldpaneel bij de ingang dat er in depot vier
iets aan de hand is. Maar er is nergens rook en
even later komen de brandweermannen bepakt
met koolzuurblussers alweer de trap af. Loos
alarm dus. Welke archivaris heeft dat niet al eens
eerder meegemaakt? Even vergeten dat schuur-
of slijpwerkzaanrheden aan het dak de rookmel
ders op tilt zetten.
Terwijl de vriendelijke dame aan de ontvangst
balie Ariela mijn bezoek aankondigt, valt me op
dat de ernaast gelegen studiezaal verre van klas
siek is ingericht. Die oogt modern en vriendelijk
met meerdere pc's waar studiezaalbezoekers aan
kunnen werken. Hier en daar staat vrij onopval
lend nog een verdwaalde kaartenbak. De klant
wordt verwend, de zaakjes zijn voor het oog
goed op orde. En dat mag natuurlijk wel voor
een stad met zo'n rijke geschiedenis. Een
geschiedenis die binnenkort bij gelegenheid van
het eeuwfeest van de Vereniging Oud Leiden in
samenwerking met het Leids Gemeentearchief
herschreven wordt in een vierdelig werk, lees ik
op de kleurrijke folder aan de balie. Veel werk te
verzetten dus bij het gemeentearchief dit jaar.
Blij dat Ariela een uurtje voor me heeft vrijge
maakt in haar ongetwijfeld volle agenda!
Na een joviale begroeting lopen we samen de
deur uit, achter de brandweermannen aan. Het
interview vindt plaats tijdens de lunch in het
bijzonder goede restaurant op de hoek. Ariela
blijkt een vrouw vol verrassingen, als ik haar
vraag iets over haarzelf te vertellen en wat haar
Sa
r
hobby's zijn. Ze heeft een zoon, om wie ze veel
geeft, gaat graag met haar man op trektocht
door bijvoorbeeld Canada. Niet alleen te voet,
maar ook met een gehuurde vliegmachine, waar
zij dan de navigatie voor haar rekening neemt.
Haar fototoestel is altijd bij de hand. Foto
graferen is naast lezen de favoriete bezigheid
van de in Amsterdam geboren historica. Ze stu
deerde in Leiden middeleeuwse geschiedenis en
heeft toen haar hart verpand aan de stad. De
archiefopleiding volgde ze in 1989/90 en ze
werkte daarna bij de gemeentelijke archiefin
specties van Rotterdam en Leiden en als Pivot-
onderzoeker bij de RAD. Sinds juni 1999 is ze
archivaris van de historische Hollandse stad. Ze
vindt het centrum van de stad een mini-
Amsterdam. Leiden ligt stategischer dan haar
geboortestad, vindt ze, want alle belangrijke ste
den voor de nodige contacten liggen binnen
handbereik. In de vrije tijd ben je op de fiets de
ene kant op zo in de polder, of richting zee zo
aan het strand.
"Van medio 2000 tot eind 2001 was ik
een tijdje plaatsvervangend directeur van
de Bestuursdienst waar de Sector Archief
en Informatie van Leiden onder valt.
Toen dat wegviel leek het me wel wat om
aan de oproep lid te worden van de Raad
gehoor te geven. Als lid van de Raad voor
Cultuur ben ik voorzitter van de Alge
mene Commissie Archieven en ook van
de Bijzondere Commissie Archieven. Die
laatste is er om te adviseren over de selec
tielijsten. Ik vind het belangrijk dat
iemand uit het archiefveld in de Raad zit
ting heeft. Toch moet je me niet
beschouwen als een vertegenwoordiger
van het archiefwezen in de Raad. Ik zit er
ook niet in om het standpunt van het
archiefveld aan de minister kenbaar te
maken, daarvoor is de DIVA. Voeling
houden met het vak en het veld is
natuurlijk wel een vereiste, maar je hoeft
niet de allergrootste kei te zijn op je vak
gebied om in de Raad zitting te hebben.
Andere kwaliteiten treden meer op de
voorgrond. Je moet een brede visie heb
ben op cultuurbeleid en vrij en open
kunnen denken en discussiëren zonder je
te verschuilen in het hokje van je 'eigen'
sector. Verstand van het vak is uiteraard
wel nodig want er wordt wel van me ver
wacht dat ik vakinhoudelijk van advies
kan dienen. Gelukkig ben ik een praktijk
mens, dus dat moet me goed afgaan."
"De Raad komt zo'n tien keer per jaar bij
een, beide commissies ieder zo'n zes keer.
Daarnaast word je betrokken bij ad hoc-
commissies die adviezen voorbereiden
over aanverwante (erfgoed)onderwerpen,
bijvoorbeeld over de presentatie van
Nederlandse geschiedenis in musea. Je
hebt echt een koffertje op wieltjes nodig
om alle stukken te kunnen meezeulen.
Archiefzaken komen relatief weinig op
de agenda van de Raad voor. Gelukkig
vind ik het leuk om mee te praten over
de andere vakgebieden. Niet dat ik er tot
op details verstand van heb, ik ben ech
ter gewend om veel vragen te stellen. De
anderen doen dat ook. Daardoor krijg je
soms een heel andere kijk op de zaak en
leer je zaken in een bredere context te
zetten. Het is heel leerzaam om met een
stapje terug naar je eigen veld te kijken.
Daarbij moet je natuurlijk altijd voor
ogen houden wat belangrijk is voor de
cultuur in het algemeen en niet zozeer
kijken naar het belang van individuele
instellingen, zeker bij de advisering over
de verdeling van budgetten. Je moet met
mensen uit de verschillende hoeken tot
consensus komen. Dat maakt het werken
in de Raad nog boeiender dan ik had ver
wacht.
Als eerste werd ik betrokken in de discus
sie over het aantal leden van de Raad.
Het waren er oorspronkelijk 24 plus een
voorzitter. Van der Ploeg wilde dat
inkrimpen tot vijftien leden. Hoe de
nieuwe samenstelling is kun je zien op de
website van de Raad (www.cultuur.nl).
Daar vind je ook de informatie over het
functioneren van dit hoogste culturele
adviesorgaan. Ook de laatste nieuwtjes
zijn er te vinden, maar die staan ook in
de Nieuwsbrief."
"In de Commissie Archieven komen nau
welijks onverwachte zaken aan bod, als
je tenminste de ontwikkelingen in het
veld goed hebt bijgehouden. Vele onder
werpen zijn binnen het archiefwezen al
geruime tijd in discussie: selectie, digita
lisering, e-culture, archiveren van e-mail,
werken vanuit de klantgerichte vraag, de
stelselherziening, archieven van alloch
tone groeperingen. Ik vraag me daarbij
altijd af: wie heeft hierom gevraagd en
waarom en voor wie doen we het? Dat
laatste maakt je opmerkzaam op de
andersoortige klanten die je als archiva
rissen over de vloer krijgt. De stelselher
ziening en de vorming van regionale his
torische centra vragen om een gewogen
advies over de structuur van het archief
wezen.
De kunst zal zijn om de nieuwe organisa
tiestructuren die ontstaan ook voor de
klanten transparant te hebben en te hou
den. Daarnaast moet het evenwicht
gevonden worden tussen het aangaan
van nauwere relaties met de overige erf
goedsectoren aan de ene kant en het
kaders scheppen voor en (toe)zicht hou
den op de archiefvormers aan de andere
kant.
Waar gaat het allemaal naar toe? Er zijn
de afgelopen jaren vele vragen afge
vuurd. We moeten op niet al te lange ter
mijn nieuwe antwoorden vinden en ook
de Archiefwet gaat binnen niet al te
lange termijn op de schop. Ik hoop aan
de discussie daarover mijn steentje te
kunnen bijdragen."
Het laatste advies van de Raad voor Cultuur
aan de staatssecretaris ging over de ont-
werp-selectielijsten van de archieven van
Defensie op het beleidsterrein militaire ope
raties. Geven de geconstateerde geoorloofde
vernietigingen geen aanleiding om alle
selectielijsten nog eens kritisch te bekijken?
"De vernietigingen bij Defensie waren
gebaseerd op een oude lijst die door de
nu voor advies voorliggende selectielijst
Militaire Operaties vervangen zou moe
ten worden. Het PIVOT-traject zorgt
ervoor dat veel van deze oude lijsten al
vervangen zijn of in de eerstvolgende
jaren vervangen zullen worden. Overi
gens blijft een kritische blik bij selectie
altijd geboden, want ook in onze sector
hebben we te maken met het fenomeen
'voortschrijdend inzicht'. We proberen
aan de ene kant in de advisering conse
quente lijnen uit te zetten, zodat dezelf
de soorten zaken op verschillende beleid
sterreinen op dezelfde wijze worden afge
wogen. We kijken dus ook altijd naar eer
dere adviezen waar verwante vragen aan
de orde waren. Het komt echter voor dat
een vraag die opkomt bij een nieuwe lijst
eerder genomen beslissingen ter discussie
stelt. Een constant aanscherpen van het
denken over bepaalde selectieproblemen
is het gevolg. Wanneer voortschrijdend
inzicht tot het vernieuwen van selectie
lijsten moet leiden is moeilijk te zeggen.
Dat hangt af van de ernst en urgentie van
het geconstateerde probleem."
Op weg naar de trein terug naar Heerlen
bedenk ik dat Ariela waarschijnlijk erg
bescheiden is over haar rol in de Raad.
De vergelijking met de Oude Gracht en
het Galgewater waar ik langsloop komt
bij me bovendrijven. Stille wateren heb
ben diepe gronden... Ze is denk ik toch
een kei in haar vak!
17
Door Roelof Braad*
Leiden is een boeiende stad. Hartje Holland, stu
dentenstad en historische stad. Voor het hypermo
derne bus- en treinstation staat een immens grote
batterij fietsen. De fiets is blijkbaar vervoermiddel
nummer één voor de Leidenaren. Je kunt geen stap
zetten of er zwaait wel de een of andere fietser
langs. Ik slenter langs de grachten en fraaie univer
siteitsgebouwen richting gemeentearchief. Ik hoor
en proef de stadssfeer, auto's, fietsbellen, geroep,
hetzelfde als in andere steden. Een aanstormende
brandweerauto vecht zich met luide sirene een weg
door de smalle straten. Maar het lijkt bij de omge
ving te horen. Het is alsof de historische omgeving
die eigentijdse geluiden absorbeert, want ondanks
de dynamiek straalt de stad ook rust uit.
Sinds enige tijd ben je lid van de Raad voor
Cultuur, wat bewoog je ertoe te solliciteren?
Hoe vaak vergadert de Raad en hoe vaak
hebben ze het over archieven?
Waar hebben jullie het zoal over in de
Commissie Archieven en wat zijn of worden
nieuwe speerpunten van archiefbeleid?
Roelof Braad is stadshistoricus in Heerlen en hoofd
redacteur van het Archievenblad.
archievenblad
juni 2002
juni 2002
archievenblad
