m
- Cl!
de kleur van nederland
Veere: virtueel wandelen door een maquette
Niet alleen hebben diverse partijen in het
recente verleden al veel materiaal op een of
andere wijze beschikbaar gemaakt, Veere is
tevens een mooi afgerond stadje met een kern
die in de loop der tijd goeddeels ongewijzigd
bewaard is gebleven. "Er zijn geen rampen zoals
bombardementen tijdens de Tweede Wereld
oorlog overheen gekomen. Het aardige is dus
dat, hoewel er weliswaar redelijk wat is afgebro
ken, de historische plattegrond toch een vrijwel
congruent beeld oplevert met de huidige situ
atie," aldus Sijnke. Ook was het gemeentearchief
van Veere in 2000 een van de partijen in de fusie
waardoor het Zeeuws Archief ontstond. Kortom,
drie omstandigheden waardoor de keuze van
Veere als object voor de hand lag. Andere partij
en in de Zeeuwse pilot zijn de gemeente Veere
en de stichting Kadastrale Atlas Zeeland.
Maar waar bestaat het werk nu eigenlijk uit
om het doel - een digitale dwarsdoorsnede van
Veere - te bereiken? En waar bestaat het materi
aal uit dat al voorhanden was? Om met het werk
te beginnen: in de eerste plaats heeft wat het
algemene gedeelte betreft het digitaliseren en
vectoriseren van de kadastrale plans van de
gemeente Veere voorrang. Vervolgens worden
deze in een database ondergebracht. Parallel
hieraan komt er een database van de reeds
bewerkte OAT's (Oorspronkelijk Aanwijzende
Tafels die bij de Kadastrale Kaart 1832 horen)
van deze gemeente, aan te vullen met andere
gegevens over de bewoners (bijvoorbeeld uit het
Bevolkingsregister). Op basis hiervan is het
mogelijk om een toepassing te ontwikkelen om
vanuit de huidige postcode door te klikken naar
het kadastrale perceel in 1832. In het bijzonder
richt deze pilot zich op het aanleggen van twee
databases met beeldmateriaal van Veere en gege
vens over de inwoners. Daaraan gekoppeld
komen er digitale opnamen van een reeds
beschikbare maquette van Veere zoals dat er in
1832 uitzag.
Een aantal zaken is er dus al. Allereerst de
reeds genoemde OAT's van de gemeente.
Eveneens van de gemeente Veere afkomstig is de
enige jaren geleden vervaardigde maquette van
het stadje. Deze is gebaseerd op de gegevens uit
het magische jaar 1832, waarin ook de beroem
de Kadastrale Kaart van Nederland zijn voltooi
ing had. Bedoeld als toeristisch lokkertje breidde
historicus Richard de Witte deze maquette ter
verlevendiging uit met een digitale wandeling.
Sijnke: "Jammer genoeg werd daar niet veel mee
gedaan, maar nu biedt de opzet van deze wan
deling een mooi uitgangspunt om een en ander
Panorama
14
de kleur van nederland i
verder aan te kleden. Daarmee wordt ook een
aantal extra dimensies toegevoegd aan de - toch
altijd platte - kaarten: niet alleen kunnen bezoe
kers straks virtueel door oud-Veere wandelen,
waardoor zij echte beweging ervaren, maar er
zullen waarschijnlijk ook stemmen in worden
verwerkt die de bezoeker door de straten gid
sen."
Ook plat, maar wel zeer welkom in dit ver
band, zijn de atlassen die de stichting Kadastrale
Atlas per gemeente - waaronder Veere - uitgeeft.
Over het digitaliseren hiervan gaan vrijwilligers
zich buigen. Zij bewerken de atlas van Veere
zodanig dat er straks per postcode allerlei gege
vens aan kunnen worden toegevoegd. "1832 is
bij dit alles uitgangspunt, soms zijn er gegevens
van iets daarvoor, soms van iets daarna, maar
eigenlijk kunnen we wel spreken van een dwars
doorsnede van 1832. In Veere zelf zoekt oud
gemeentearchivaris Peter Blom naar zoveel
mogelijk bronnen over personen en huizen. Dat
doet hij met behulp van de historisch-topografi-
sche atlas, maar ook met beeldmateriaal van
elders."
De vrijwilligers staan volgens Sijnke te trappelen
om te beginnen met het vectoriseren van de
kaarten. Het wachten is op het 'groene licht' in
verband met de te gebruiken standaarden hier
bij. Wellicht wacht er na dit project een volgend
project. "Eigenlijk beschouwen we deze pilot als
leerervaring voor onszelf, want er zijn reeds
plannen voor een vervolg. Hierna zouden we
namelijk de kop van Schouwen onder handen
kunnen nemen, samen met het gemeentearchief
van Schouwen-Duiveland. Maar voorlopig valt
er eerst nog genoeg aan Veere te doen."
Delft: 1832 geen doel maar middel
Delft heeft zoals bekend met zijn succesvol
le Digitale Stamboom al een zeer gedegen erva
ring opgedaan met het digitaliseren en via inter
net beschikbaar stellen van persoonsgegevens.
Maar daar is het niet bij gebleven. Al enige tijd
werkt het gemeentearchief samen met de Delftse
Gemeentemusea, Archeologie en Monumen
tenzorg ten behoeve van een integrale ontslui
ting van het Delftse erfgoed via internet. Maar
hoe kwam gemeentearchivaris Gerrit Verhoeven
nu voor deze pilot bij de Fryske Akademy
terecht? "Heel eenvoudig, omdat ik er ooit
gewerkt heb en weet wat ze daar aan het doen
zijn, namelijk het uitgeven van kadastrale en
prekadastrale atlassen van elke gemeente in
Friesland. Dus van zowel 1832 als de voorlopers
daarvan." Bij die voorlopers gebruikt de
Akademy als bronnen de stemkohieren (politie
ke bezitsadministratie) en de floreenkohieren
(fiscale bezitsadministratie). Dat leverde vlak-
dekkende registraties van het grondbezit op, dat
wil zeggen dat alle grondbezit daarmee gedekt is,
perceel per perceel beschreven. In druk is dat
thans tweevijfde deel van de provincie, dat wil
15
Inzoomen op 'De Woonomgeving'
Door Nicoline J. Ekama van Dorsten*
Al in mei 2001 waren de eerste
plannen gereed voor het DIVA-
project De Woonomgeving. Jos
Wieland (rijksarchivaris in
Flevoland) werd belast met de
leiding van het project, in sep
tember 2001 ging het door hem
samengestelde projectteam van
start. Het project is onderdeel
van het zeer ambitieuze
Nationaal Digitaliseringsplan
van DIVA, bekend onder de
naam 'De Kleur van Nederland'.
Weliswaar wordt er nog alleen
achter de schermen gewerkt,
dus de uiteindelijke doelgroe
pen die straks via internet hun
hart op kunnen halen met het
zoeken naar gegevens over per
sonen of hun woonomgeving,
zijn er nog onbekend mee. 'Het
veld' heeft hier echter al meer
dere malen kennis van kunnen
nemen (zie ook Diversa, DIVA
Nieuwsbrief nr. 4, 2001 en
Radicaal, december 2001). Tal
van archiefdiensten en andere
archiefbeherende instellingen
zijn inmiddels volop aan het
digitaliseren of staan in de
startblokken. De bedoeling is
ook andere relevante erfgoed
beherende instellingen enthou
siast te maken om aan te haken
met hun materiaal.
In de afgelopen maanden zijn er
negen pilots van start gegaan.
In alle gevallen gaat het om
(regionale) samenwerkingsver
banden tussen diverse erfgoed
beherende instellingen, met als
basis en vertrekpunt de zoge
naamde 'Kadastrale Kaart 1832'.
Uiteindelijk moet het project
een landelijk dekkende visuali-
Een digitale dwarsdoorsnede van het stadje Veere.
Dat is het doel van het project waar ze in Zeeland
onder leiding van Peter Sijnke van het Zeeuws
Archief volop mee bezig zijn. Het is een van de
pilots in het kader van het project De Woonom
geving van DIVA. Waarom Veere? "Er is al heel wat
materiaal voorhanden over dit Zeeuwse stadje.
Daardoor kunnen we relatief snel een presentabel
product leveren. En dat was een van de criteria om
voor dit project in aanmerking te komen."
Vanuit postcode doorklikken
Digitale wandeling
archievenblad
april 2002
De Kraai te Veere, een mix van woonhuizen uit de 15e tot de 20e
eeuw. (Collectie Zeeuws Archief)
Platte kaarten
Een van de pilots werd ingebracht door het
Gemeentearchief Delft tezamen met de Fryske
Akademy. Met als sterkste argument dat beide
'door de geografisch uiteengelegen en in vele
opzichten sterk verschillende regio's samen een
verregaand representatief beeld van de historische
ontwikkeling van de woonomgeving bieden'.
Weliswaar vertegenwoordigt Gerrit Verhoeven als
gemeentearchivaris van Delft het stadse aspect in
dit gesprek, het Friese platteland wordt zeker niet
verwaarloosd.
satie bieden van de woonomge
ving door een aanvulling van de
Kadastrale Kaart met allerlei
informatie en beeldmateriaal die
de vier w's vertegenwoordigen:
wie, wat, waar en wanneer. Deze
digitale visualisatie gaat zowel
terug in de tijd vanaf 1832 als
vanaf dat jaar naar het heden,
op uniforme wijze, dus ongeacht
de onderliggende systemen van
de informatieleveranciers. Zo
kan de sitebezoeker straks op
de kaart inzoomen om per per
ceel een wereld van gegevens
en afbeeldingen te betreden.
Ongeveer zoals Alice via een
konijnenhol haar wonderland
intuimelde, zo maakt de bezoe
ker straks een driedimensionale
reis door de tijd.
In dit artikel zoomen we in op
twee van deze pilots. Aan het
woord komen Peter Sijnke uit
het Zeeuwse en Gerrit
Verhoeven namens Delft.
Een blik op Delft.
april 2002
archievenblad
