Leeuwarder 'photographistes
rond 1900
Deze maand in Od
Archief oudste gasthuis van Nederland gerestaureerd
Schenking collectie aan ADO
Wet bescherming
persoonsgegevens
nieuws uit het veld
nieuws uit het veld
In 1877 beklom Gerharda Matthijssen
de Nieuwetoren te Leeuwarden. Die stond
in het centrum en is in 1884 wegens
bouwvalligheid afgebroken. Gerharda was
een ondernemende dame, die de kost
verdiende als tekenlerares en 'photogra-
phiste'. Zij nam dan ook haar camera
(beslist geen zaktoestelletje) mee op de
toren en knipte in het rond.
Op de tentoonstelling Leeuwarder photo
graphistes rond 1900 in het Historisch
Centrum Leeuwarden zijn de bijzondere
foto's te zien, die zij toen maakte en ook
een oude platencamera, zoals zij mis
schien gebruikt heeft.
Mejuffrouw Matthijssen was niet de
enige vrouw die zich aan het eind van de
negentiende, begin twintigste eeuw
beroepsmatig bezighield met de fotogra
fie. De tentoonstelling, die mede in het
kader van Internationale Vrouwendag
2002 is ingericht, toont werk van vijf
vrouwelijke fotografen. De meesten leer
den het vak van (mannelijke) familiele
den en begonnen toen voor zichzelf, of
zetten het bedrijf van een overleden
broer of echtgenoot zelfstandig voort.
Het maken van portretten was voor de
meeste dames de belangrijkste bezigheid.
De uitvinding
van de cartes-
de-visites, por
tretjes op het
formaat van
een visitekaart
je, ontketende
een ware rage.
Iedereen wens
te een portretje
van zichzelf en
zijn familiele
den.
De Leeuwarder
photographis
tes leverden be
halve deze visiteportretjes foto's in tal
van andere formaten.
Fotografe C. Madiol-Ganzinga verkocht
in haar winkel in fotografische artikelen
zelfgemaakte Leeuwarder stadsbeelden.
Sommige in de vorm van stereofoto's, die
door een apart apparaat bekeken konden
worden, om een driedimensionaal effect
te bereiken. Ook hiervan zijn voorbeel
den te bekijken op de expositie in het
Historisch Centrum in de Grote Kerk
straat nr. 29. De tentoonstelling is te zien
tot 9 augustus. De expositie is gratis toe-
Foto's: Ruurdtje Slaterus (Collectie Historisch Centrum
Leeuwarden)
gankelijk. Openingstijden: di, wo, vr
8.30-16.30 uur, do 8.30-21.00 uur.
www.gemeentearchief.nl/index.html
Eind 2001 heeft DIVA de archiefin
stellingen een aantal vragen voorgelegd
die betrekking hebben op de nieuwe Wet
bescherming persoonsgegevens. Uit de
enquête, die door ruim tachtig instellin
gen is ingevuld en geretourneerd, komt
een helder beeld naar voren. Meer dan 70
procent van de instellingen geeft aan nog
geen concrete maatregelen te hebben
genomen die betrekking hebben op de
nieuwe wet. Redenen hiervoor zijn voor
al tijdgebrek en onvoldoende prioriteit.
De respondenten geven aan wel geïnte
resseerd te zijn in een landelijke lijst met
archiefbestanden die vallen onder de
WBP, het samenstellen van een uniforme
passage voor het bezoekersreglement en
de instelling van een centraal meldpunt.
Vanaf 1 maart 2002 besteedt DIVA daar
om op haar website aandacht aan de pro
blematiek van deze wet. Iedereen die iets
te melden heeft over dit specifieke onder
werp kan dit mailen aan wbp@divakoe-
pel.nl. DIVA zorgt er dan voor dat dit
bericht wordt verspreid.
Jaargang 56, maart 2002, nr. 3
ICT-special 2002
Elektronische overheidsdienstverlening.
Mr. K.A.M. Duijvelaar geeft uitleg
over de ambities, stand van zaken en
gevolgen voor de organisaties. Over
zicht van de stimuleringsmaatrege
len.
Nu begint het pas!
Mevrouw M. Lich geeft een impressie
van het congres 'Behoud van infor
matie' dat onlangs in Den Haag is
gehouden.
Praktijk OL2000 in Haaksbergen.
Mr. C.I.Th. Bierlaagh met een prak-
tijkstory over introductie van gedigi
taliseerde dienstverlening.
Informatiestructurering.
Mr. G.J.M. Blom schetst de ontwikke
ling van informatiestructurering als
een grondwettelijke zorgplicht van
bedreiging naar uitdaging.
Informatievoorziening en verkiezingspro
gramma's.
A.W. Plat ging op internet op zoek
naar het onderdeel informatievoor
ziening van de diverse politieke par
tijen. Een opsomming.
Gemeentelijke calamiteitencentra.
Ing. A.A.M. Bakers geeft een indruk
van waar zo'n centrum aan moet vol
doen en hoe het opgezet en ingericht
zou moeten worden.
Liberalisering van de energiemarkt.
P. van der Mark vroeg de visie van een
tweetal grote energieleveranciers ten
aanzien van de mogelijkheden voor
gemeenten en overheid.
Contactdag Document Management.
Verslag van een kort geleden gehou
den bijeenkomst waar ieder die op
het gebied van document manage
ment werkzaam is, ervaring kon uit
wisselen en waar de laatste ontwikke
lingen werden gesignaleerd.
Taken, functies, rollen en competenties
in de informatica.
Boekbespreking door A.W. Plat.
De inkoopportfolio van Kraljic in een
ander perspectief.
Ing. H. Mors gaat in op de verschil
lende marktbenaderingen voor het
aan de man brengen van producten.
Omgaan met weerstanden.
Mr. C. de Graaf zet uiteen dat veel
aandacht voor de bestaande bedrijfs
cultuur niet de sleutel is tot succesvol
omgaan met weerstand bij verbete
ringen.
10
archievenblad
april 2002
Door Gerrit Verhoeven*
In een oorkonde van paus Innocen-
tius IV van 11 oktober 1252 wordt voor
het eerst het gasthuis van Delft genoemd.
Dit gasthuis is een van de rechtsvoorgan-
gers van het huidige Reinier de Graaf
Gasthuis. Het is daarmee het oudste nog
bestaande ziekenhuis van Nederland. In
enkele steden waren weliswaar al voor
1252 gasthuizen tot stand gekomen,
maar die zijn inmiddels allemaal ter ziele
gegaan. Van het Reinier de Graaf
Gasthuis is een rijk archief bewaard geble
ven, dat nu door het Gemeentearchief
Delft is gerestaureerd.
In 1972 werd het archief van het Oude en
Nieuwe Gasthuis vanuit de inmiddels ver
laten gebouwen aan de Koornmarkt over
gebracht naar het Gemeentearchief. Van
een compleet bestand was echter geen
sprake. Bij de stadsbrand van 1536 is heel
veel verloren gegaan. Daarnaast hebben
vocht, ongedierte en menselijke slordig
heid hun sporen nagelaten. Bij de inven
tarisatie van het archief bleek dan ook dat
veel stukken in zo'n slechte staat verkeer
den, dat zij niet meer ter raadpleging kon
den worden aangeboden. Restauratie was
onontkoombaar. Het Gemeentearchief
stelde in 1997 een restauratieplan en een
begroting op. In goed overleg met de
directie van het Reinier de Graaf Gasthuis
werden de financiering geregeld en een
planning opgesteld. In 1999 kon het res
tauratie-atelier van het Gemeentearchief
aan de slag. Nu, aan het begin van het
jubileumjaar, is de klus geheel geklaard.
Om te beginnen werden 112 charters
geconserveerd. Dat zijn perkamenten
stukken met zegels van was. Perkament
droogt op den duur uit en zegels kunnen
gaan verbrokkelen. Met moderne tech
nieken is het mogelijk de stukken te her
stellen en goed te bewaren voor het nage
slacht. Het grootste probleem was de res
tauratie van enkele tientallen jaarrekenin
gen uit de zestiende eeuw. Die zijn
geschreven op papier, dat ernstig door
vocht is aangetast. De banden werden uit
elkaar gehaald, de vellen zijn schoonge
maakt, waar nodig verstevigd door aanve-
zeling of met Japans papier, verlijmd,
gevlakt en opnieuw verpakt. Enkele van
de oudste rekeningen bleken te zijn
gebonden in hergebruikte perkamenten
bladen uit middeleeuwse manuscripten.
Met de restauratie van het archief van het
Oude en Nieuwe Gasthuis is een van de
belangrijkste collecties voor de kennis van
de geschiedenis van Delft voor het nage
slacht veiliggesteld.
De inventaris van het archief is te vinden
op de website (www.delft.nl/archief). De
stukken, kunnen worden ingezien tijdens
de openingstijden van de studiezaal, dins
dag tot en met donderdag van 9.00 tot
17.00 uur, vrijdag van 9.00 tot 21.00 uur.
Gerrit Verhoeven
archief Delft.
is directeur van het Gemeente-
Het Audiovisueel Documentatiecen
trum Overijssel (ADO) maakt spannende
tijden mee. Eind vorig jaar al ontving
ADO de videobanden van het Video
Education Center (VEC) dat 25 jaar in
Deventer gevestigd is geweest, maar dat
verleden jaar verhuisde naar Almere. De
door de cursisten gemaakte banden
bevatten videoproducties en -reportages
over tal van veelal lokale en regionale
onderwerpen. De opnamen dateren uit
de jaren 1973 tot 1993.
Het ADO zou graag de 1500 banden al
hebben bekeken en ontsloten, maar van
wege de verhuizing van Nijverdal naar
Zwolle is daar nog weinig van terechtge
komen. "Wel hebben we geconstateerd
dat er nuttig regionaal materiaal tussen
zit," aldus Dirk ter Harmsel van ADO.
ADO levert wekelijks een bijdrage aan de
lokale tv met het programma 'Film
archief Overijssel'.
De verhuizing van Nijverdal naar het
pand van het voormalige Gemeente
archief Zwolle, nu Historisch Centrum
Overijssel (HCO), komt voort uit ruimte
gebrek. Ter Harmsel is blij met de nieuwe
locatie: "In Nijverdal groeiden we echt
uit ons jasje, terwijl we hier alle ruimte
hebben." Het Documentatiecentrum
krijgt in het HCO een aparte kluis waarin
een ideale bewaartemperatuur heerst
voor het bewaren van de filmvoorraad.
Het ADO houdt zich behalve met het
presenteren van historisch bewegend
(geluids)materiaal bezig met het actief
opsporen en verwerven van beeld en
geluid uit en over Overijssel.
Meer info: www.ado-film.nl.
ft dijkstra
Lenen'
april 2002
archievenblad
