Website rijksarchiefinspectie
DIVA-projed Kengetallen
200 jaar Rijksarchiefdienst
Archiefpri j svraag
Archievenruil Nederland Duitsland
nieuws uit het veld
Tijdens de Duitse bezetting van
Nederland (1940-1945) legden Duitse
instellingen archieven over Nederlandse
personen en organisaties aan. Nog tij
dens de bezetting zijn deze archieven
overgebracht naar Duitsland. Daarnaast
namen de Duitsers archieven van
Nederlandse instellingen als de Neder
lands-Israëlitische Hoofdsynagoge van
Amsterdam (1761-1941) in beslag en
voerden ze af naar Duitsland. Deze
archieven zijn onlangs teruggekomen
naar Nederland. Zo meldt het Algemeen
Rijksarchief.
De archieven maken deel uit van een
Nederlands-Duitse archievenruil, die 4
december zijn officiële beslag heeft
gekregen. Ook in Nederland bevonden
zich namelijk archieven die volgens de
grondbeginselen van de archivistiek niet
hier, maar in het land waar ze zijn ont
staan - Duitsland - thuishoren. Het betrof
de archieven van het Duitse Consulaat te
Maastricht (1916-1940) en van de
Nederlandse bezettingsautoriteiten van
Oost-Friesland (1807-1810).
Het archief 'Feindvermögensverwaltung
in den besetzten Niederlanden' is voor
het ARA het belangrijkste archief dat
naar Nederland is gekomen, omdat het
nauw aansluit op de archieven van het
Nederlands Beheersinstituut, die al in het
ARA aanwezig zijn. Het Feindvermögen-
archief bevat dossiers over het beheer
van vermogen in Nederland, dat eigen
dom was van personen die tijdens de
Duitse bezetting in neutraal of geallieerd
gebied verbleven. Ook zitten er veel dos
siers in van bedrijven in Nederland,
waarover de zeggenschap - via aandelen -
in buitenlandse handen was. Deze vorm
van economische oorlogvoering wordt
ook tegenwoordig nog toegepast: bankte
goeden en andere vermogensbestandde
len van bijvoorbeeld de Taliban en ande
re vermoedelijke terroristen zijn ook
geblokkeerd.
De dossiers betreffen veelal particuliere
personen, zoals de Nederlandse ministers
die naar Londen waren gevlucht, en
nalatenschappen die in Nederland vrijge
vallen waren, maar waarvan een of meer
erfgenamen in het buitenland verbleven.
Daarbij gaat het vooral om bedrijven,
bekende en onbekende: handelmaat
schappijen, industriële bedrijven, Indi
sche cultuurmaatschappijen, banken,
verzekeringsmaatschappijen, rederijen,
maar ook enkele kloosters. Namen als de
Bijenkorf, R.S. Stokvis, Ned. Dunlop
Bandenmij., Heemaf, Stork, Shell, Neder
landse vestiging van Metro-Goldwyn-
Mayer-film, Hotel des Indes, enz.
In goed overleg hebben het Bundesarchiv
van de Bondsrepubliek Duitsland en de
Rijksarchiefdienst in Nederland de afge
lopen jaren gewerkt aan een voor alle
partijen bevredigende uitwisseling van
deze en een aantal andere archieven.
Ook het Nederlands Instituut voor
Oorlogsdocumentatie (NIOD) is bij deze
archievenruil betrokken.
Tijdens een officiële bijeenkomst in het
Algemeen Rijksarchief te Den Haag is de
archievenruil bezegeld. Voor het tekenen
van de protocollen van overdracht was
de president van het Duitse Bundes
archiv prof.dr. H. Weber naar Den Haag
gekomen. Ook vertegenwoordigers van
de bij de Nederlands-Duitse ruil betrok
ken organisaties en vertegenwoordigers
van de ministeries van Buitenlandse
Zaken en van Financiën en van de Duitse
ambassade in Den Haag waren hierbij
aanwezig.
Het internet is sinds vrijdag 4 januari
2002 weer een website rijker:
http://www.rijksarchiefinspectie.nl. De
Rijksarchiefinspectie presenteert zich nu
ook op het internet als een zelfstandige
organisatie. De vormgeving van de site is
overeenkomstig de eigen huisstijl.
Hoewel de site primair is opgezet voor
personen die werkzaam zijn in de docu
mentaire informatievoorziening (DIV)
bij de centrale overheid, bevat hij ook
interessante informatie voor DIV-mede-
werkers werkzaam bij andere organisa
ties.
Natuurlijk is er (basis)informatie aan te
treffen over de Rijksarchiefinspectie zelf,
zoals werkzaamheden, verslagen, publi
caties, nieuws, contactgegevens etc. Aan
het archiefbeheer in de dynamische en
semi-statische fase wordt ook veel aan
dacht besteed. Vooral het onderdeel
'Thema's' en het gedeelte 'Vraag en ant
woord' bevatten praktische uitleg over
specifieke onderwerpen. Elk thema bevat
korte beschrijvingen, een verwijzing naar
o Q a tao g aai
Ea
eigen publicaties, een
verwijzing naar de
relevante wet- en
regelgeving en ten
slotte verwijzingen
naar sites of contact
personen die van
belang kunnen zijn.
De eigen publicaties
zijn in PDF-formaat
beschikbaar en kun
nen worden gedown-
load.
De zoekfunctie is op
vrijwel alle pagina's
beschikbaar. Deze
functie biedt de
mogelijkheid om op
basis van een term, begrip of naam direct
naar een pagina te gaan.
De site is inhoudelijk nog duidelijk in
opbouw, op het moment van bekijken
waren nog niet alle pagina's gevuld. Het
is een rustige, overzichtelijke site die veel
praktische informatie over het archiefbe-
heer te bieden heeft. Dit gebeurt op een
zodanige manier dat ook de geïnteres
seerde vakgenoot het nodige van zijn
gading kan vinden.
10
nieuws uit het veld
Inzendin
gen moeten ge
maakt zijn
door leerlingen
(individueel of
in groepsver
band), op basis
van origineel,
niet eerder ge
publiceerd archiefmateriaal. De begelei
dende docent dient bij de inzending een
protocol te overleggen over de wijze
waarop het resultaat tot stand is geko
men. De keuze van het medium is vrij,
maar de jury is erg gecharmeerd van de
moderne media.
2001/2002
Een door DIVA ingestelde project
groep heeft een rapport uitgebracht met
de titel 'Trends volgen of trends zetten?'.
In het rapport wordt ingegaan op de
mogelijkheden die kengetallen de
archiefsector kunnen bieden. Met kenge
tallen zou de sector zich bijvoorbeeld
beter kunnen profileren. Daarbij kunnen
de kerngegevens over archieven van het
CBS worden gebruikt. Daarnaast kunnen
instellingen door middel van kengetallen
zich met elkaar vergelijken. Dat kan
zowel ten aanzien van de resultaten als
van de processen die nodig zijn om deze
te bereiken. Om resultaten goed te kun
nen vergelijken mogen definities echter
niet van elkaar afwijken. Op het gebied
van dienstverlening is het afgelopen jaar
gebleken dat wanneer er afspraken
gemaakt kunnen worden over mini
mumnormen ook veel winst valt te boe
ken ten aanzien van werkprocessen.
Komen tot geaccepteerde minimumnor-
In juni 2002 bestaat het Nederlandse
archiefwezen 200 jaar. Op 17 juni 1802
werd Hendrik van Wijn benoemd als eer
ste Rijksarchivaris van wat toen nog de
Bataafse Republiek heette. Daarmee werd
de basis gelegd voor de huidige
Rijksarchiefdienst. Het 200-jarig bestaan
van de Rijksarchiefdienst wordt gevierd
met een aantal grote publieksevenemen
ten, waaronder een serie speciale theater
voorstellingen, een internationaal getint
congres, een expositie in samenwerking
met het Haags Historisch Museum en
een reeks andere evenementen.
Het onderwijs is een speerpunt in het
beleid van de Rijksarchiefdienst. In
samenwerking met de Vereniging
Geschiedenisleraren Nederland (VGN)
heeft de Rijksarchiefdienst de afgelopen
jaren drie websites gebouwd, die te vin
den zijn op www.archief.nl. Om het 200-
jarig bestaan ook binnen het onderwijs
onder de aandacht te brengen heeft het
Algemeen Rijksarchief een Archiefprijs
vraag gemaakt. In het kader van deze
Archiefprijsvraag worden scholen en/of
individuele leerlingen uitgenodigd pro
jecten in te zenden die tot stand zijn
gekomen op basis van origineel archief
materiaal. De archiefprijsvraag is bedoeld
voor het voortgezet onderwijs.
Nieuwe opzet
geschiedenisonderwijs
men lukt volgens de projectgroep alleen
door in de praktijk te meten, daarna te
evalueren en dan samen afspraken te
maken. Het rapport van de projectgroep,
met verschillende keuzemogelijkheden,
zal op de website van DIVA beschikbaar
komen. Dit rapport wordt op 7 maart
2002 tijdens een conferentie over kenge
tallen behandeld. De bijeenkomst vindt
plaats in Amsterdam, Cruquiusweg 31.
Voor nadere informatie en aanmelding:
diva@divakoepel.nl.
De uiterste inleverdatum is 1 april 2002.
Een deskundige jury, samengesteld uit
archivarissen en docenten, zal op 1 sep
tember 2002 de winnaars bekendmaken.
In september of oktober vinden de prijs
uitreikingen plaats in het Algemeen
Rijksarchief. De prijzen bestaan uit een
bedrag voor de school en een bedrag
voor de deelnemende leerling(en). Het
prijzengeld voor de school dient besteed
te worden aan moderne media voor het
geschiedenisonderwijs in het schoolge
bouw. De eerste prijs bedraagt: 4000 euro
voor de school en 2000 euro voor de leer-
ling(en). De tweede prijs bedraagt: 2000
euro voor de school en 1000 euro voor de
leerling(en). De derde prijs bedraagt:
1000 euro voor de school en 500 euro
voor de leerling(en). Alle scholen hebben
inmiddels een informatiepakket per post
toegestuurd gekregen.
Er komt een nieuwe opzet van het
geschiedenisonderwijs, van basisonderwijs
tot en met de eindexamens in het voortge
zet onderwijs, zo is te lezen op de site van
het ministerie van OCenW. Het historisch
besef staat in de nieuwe opzet voor het
geschiedenisonderwijs centraal. Het gaat
daarbij om een combinatie van kennis,
inzicht en toepassing.
De kritiek op de huidige opzet komt erop
neer dat de leerlingen onvoldoende
beschikken over een op chronologie geba
seerde overzichtskennis. In het geschiede
nisonderwijs is het accent verschoven naar
een op historische vaardigheden gebaseerde
en overwegend thematische benadering.
Bij de nieuwe opzet is gebmik gemaakt van
het advies van de commissie-De Rooy. De
kern hiervan is het voorstel bij de leerlingen
historisch besef aan te kweken door een tel
kens (verdiept) temgkomend kader van his
torische overzichtskennis te omschrijven, in
de vorm van tien kort gekarakteriseerde tijd
vakken. Dit voorstel wordt gedragen door
de wetenschap, het vervolgonderwijs en de
organisatie van geschiedenisleraren.
De plannen zullen de komende tijd verder
worden uitgewerkt. In de huidige plannen
komt het woord archief niet voor, maar wel
licht dat dat in de uitwerking toch nog goed
komt.
3 Rijksaichiefintpectie - Thema's - Microsoft Internet Explorer
gestand Bereiken Bee|d ga naai gavoneten Help
Adres http7/www.ii|ksaichiefinspectie nflhema/index html
ARCHIEFINSPECTIE
llfllliiHiut minimi uiman
Organisatie
Openbaarheid
Kwaliteitsverbetering
Toegankelijkheid
Digitalisenng
Selectie en vernietiging
Vervangkig
Vervreemding
Bewerking en overbrenging
VRAAG CU AMTW00RQ
©2001 RIJKSARCHIEFINSPECTIE I f
In deze rubriek vindt u de belangrijkste onderwerpen over het archielbeheer
Wij hebben ze in twaalf thema's onderverdeeld Hierin vindt u uw belangrijkste
vragen beantwoord. Natuurlijk kunnen we in de thema's niet alles uitputtend
behandelen Wilt u meer weten, neemt u dan contact met ons op
Elk thema bevat korte beschrijvingen, een verwijzing naar onze eigen
publicaties over dit thema, een verwijzing naar de relevante wet- en regelgeving
en tenslotte verwijzingen naar sites of contactpersonen die voor u in dit
verband van belang kunnen zijn.
S3
Start KickOlf
^[PostvJ^Rem.jSHove-l 'ffi'Micro. Rijk A) Zoek
Internet-zoru
I -JH:\0...| ^|RE:a
JjT
1444
archievenblad
februari 2002
Voorwaarden
februari 2002
archievenblad
Het huidige geschiedenisonderwijs is te veel gericht op
thema's, waardoor overzichtskennis ontbreekt.
