- a
Taxonomie en archivistische
standaarden en normen
Regionale Fotohijhdag te Maastricht
Literaire handschriftencollecties in Nederlandse
archieven
Stadsarchief Heerlen opent vernieuwde studiezaal
nieuws uit het veld
f'
8
nieuws uit het veld
Onder de naam Metamorfoze
geeft het Bureau Conserve
ring Bibliotheekmateriaal
(BCB), ondergebracht bij de
Koninklijke Bibliotheek, uit
voering aan het Nationaal
Programma voor Conser
vering van Bibliotheekmate
riaal, een initiatief van het
ministerie van OCenW.
Metamorfoze richt zich op het
behoud van handschriften
(literaire, cultuurhistorische
en internationaal waardevol
le collecties), boeken, tijd
schriften en kranten van
Nederlandse origine, uit de
periode 1840-1950, aanwezig in biblio
theken, en andere instellingen met een
bewaarfunctie. Dit belangrijke nationale
culturele erfgoed wordt door intern ver
val van het papier met de ondergang
bedreigd. Metamorfoze beoogt dit materi
aal door microverfilming, kleine repara
ties, zuurvrije verpakking en geklimati-
seerde opslag zo lang mogelijk voor de
toekomst te behouden.
Het Metamorfoze-traject Literaire Collec
ties richt zich op literaire verzamelingen
van en over Nederlands(talig)e auteurs
uit de periode 1840-1950. Die collecties
kunnen bestaan uit handschriften,
gedrukt materiaal, of een combinatie
daarvan. Ook archieven kunnen project
voorstellen indienen voor conservering
van literaire collecties, waaronder bij
voorbeeld ook uitgeversarchieven vallen.
Zij kunnen hiermee aanspraak maken op
70 procent subsidie van de totale kosten.
Ook reeds geconserveerde literaire collec
ties kunnen aanspraak maken op
Metamorfoze-gelden ten behoeve van
digitalisering van (delen van) die collec
ties.
Er is nooit systematisch onderzoek naar
gedaan, maar de ervaring leert dat zich in
diverse archiefinstellingen literaire col
lecties uit de periode 1840-1950 bevin
den. Huidige deelnemers aan Metamor-
/öze-projecten uit het archiefwezen zijn
onder meer: Gemeente Archief Sittard
(collectie Charles Beltjens, collectie
Jacques Schreurs en collectie Felix
Rutten), Gemeente Archief Den Haag
(Nieuwland-collectie), Gemeente Archief
Leiden en Arnhem (collectie Alexander
i' i'
V
t.T, ff if T i - -s.
- z". <V <<-«
/T'
c.
■V
"5
y
De kopieboeken van uitgeverij L.J.Veen
uit het Letterkundig Museum zijn in het
kader van Metamorfoze geconserveerd.
Links is een originele pagina te zien,
rechts de microfilmopname.
komst weer nieuwe archie
ven als Metamorfoze-deelne-
mers te kunnen verwelko
men en nodigt iedereen uit
tot het indienen van pro
jectvoorstellen.
Ver Huell) en het Gemeente Archief
Maastricht (collectie Pierre en Matthias
Kemp). De afgelopen jaren konden meer
dan honderd literaire collecties met sub
sidie van Metamorfoze worden geconser
veerd. Het digitaliseringstraject is
onlangs van start gegaan met twee pro
jecten. Het BCB hoopt in de nabije toe-
Henriëtte Reerink,
coördinator Literaire Collecties
Metamorfoze
Postbus 90407
2509 LK Den Haag
tel. (070) 314 03 19
henriette.reerink@kb.nl
www, kb.n 1/coo p.m eta m qrfpze
Een nieuw begrip is opgedoken aan de
horizon van de archivaris: taxonomie.
Met deze uit de biologie afkomstige term
wordt een classificatieschema bedoeld
waarbij onderdelen van een aandachts
gebied, een wetenschap, zijn gegroepeerd
op onderwerpniveau. Deze onderdelen
kunnen vervolgens weer in een hiërar
chische structuur worden weergegeven.
Een heel bekend voorbeeld is het systeem
dat Linnaeus in de achttiende eeuw heeft
ontworpen voor de beschrijving van
flora en fauna (Systema naturae).
De afgelopen jaren zijn de nodige stan
daarden en normen verschenen, zowel
nationaal als internationaal. Te denken
valt aan de nieuwe norm ISO Records
Management Standaard 15489,
DOD5015.2, EAD, ISAD(g), ISAAR(cpf),
ANSI/NISO Z39.85.2001 (Dublin Core
Metadata Element Set) etc. Sommige zijn
formeel vastgesteld, andere zijn nog in
ontwikkeling. Het is niet altijd even dui
delijk welk terrein een bepaalde norm of
standaard beschrijft. Door de komst van
nieuwe normen, is het mogelijk dat
bepaalde normen geheel of gedeeltelijk
niet meer van toepassing zijn. Ook is het
niet altijd even duidelijk waar bestaande
normen van zijn afgeleid.
Tijdens de tweede Records Management
Conventie op 16 november 2001 in
Wassenaar heeft de heer J. Möller van het
ministerie van Verkeer en Waterstaat
namens de themagroep 'Standaards en
referentiemodellen' een eerste aanzet
gepresenteerd van een taxonomie (versie
0.1) van standaarden en normen op het
terrein van het informatiebeheer. Doel
hiervan is het inzichtelijk maken van de
onderlinge relaties tussen de normen en
hun werkingssfeer.
Voor verdere informatie zie:
http://www.rmconventie.nl/evenementen/con
gres verslag.html
archievenblad
februari 2002
Door Ingrid Evers*
Onder het motto 'Schatten uit de
schoenendoos' is op zaterdag 27 oktober
2001 in het Centre Céramique te
Maastricht een Regionale Fotokijkdag
gehouden. Tijdens deze dag kon iedereen
uit de wijde omtrek van Maastricht, ook
van buiten de provincie Limburg, uit
eigen bezit opgediepte foto's laten bekij
ken, bestuderen en beoordelen. Hiertoe
waren deskundigen aanwezig van onder
meer het Rijksmuseum (Amsterdam), het
Nationaal Fotorestauratie Atelier (Rotter
dam), het Leids Prentenkabinet en de
gemeentearchieven Maastricht, Sittard
en Weert. Ook de Nederlandse Vereni
ging voor Kostuumkunde was present.
Belangstellenden konden meegebrachte
foto's aan hen voorleggen om antwoord
te krijgen op vragen als: Wie was de foto
graaf?, Wat is er op de foto's te zien?,
Welke fotografische techniek is gebruikt?
en Hoe oud zijn de foto's? Ook kregen zij
advies over het bewaren van fotografisch
materiaal en over mogelijk herstel en
conservering.
De Regionale Fotokijkdag te Maastricht
was er een van een reeks gedurende het
seizoen 2001/2002. Deze dagen zijn een
initiatief van het Nederlands Fotoge
nootschap (NfG) in het kader van zijn
tienjarig bestaan, en worden gesteund
door het Prins Bernhard Cultuurfonds.
Het NfG wil met deze kijkdagen de ken
nis en waardering voor het fotografisch
materiaal in de breedste zin bevorderen.
De Fotokijkdag Maastricht is tot stand
gekomen met medewerking van het
Centre Céramique en het daar gevestigde
Gemeentearchief Maastricht (GAM) en
trok ruime belangstelling.
De meegebrachte foto's moesten
gemaakt zijn tussen pakweg 1840 en
1950. Waar ze gemaakt waren, was om
het even: Nederlands-Indië was net zo
welkom als Limburg c.q. Maastricht.
Evenmin was het belangrijk hoe de foto's
eruit zagen: mooi belicht en keurig gepo
seerd of slordig en gehaast, rechttoe
rechtaan of vol franje en verbeelding,
vakkundig of onhandig - alles was wel
kom. Foto's van (groot)vaders, (groot
moeders en (klein)kinderen; van dorpen,
straten en huizen; van arbeiders en café
houders; van scholen, boerderijen en
fabrieken; van feesten en trouwerijen;
van kleine en grote gebeurtenissen. Qua
materiaal mochten het daguerréotypieën
en ambrotypieën zijn, tinnen kermispor-
tretjes, negatieven op papier, glas of cel
luloid, papieren foto's, toverlantaarn
plaatjes of diapositieven. Het mocht
kleur of zwart-wit zijn, in albums, lijstjes
of gewoon los - als het maar origineel
fotografisch materiaal was.
De brede omschrijving leidde in
Maastricht tot een tachtigtal bezoekers,
die wat beschroomd hun schatten ter
tafel brachten. Het enthousiasme van het
panel deed verschillenden huiswaarts
keren om daar de rest van hun bijzonde
re bezittingen op te halen. Want behalve
albums en foto's van stad en regio, waren
er ook zeldzamere zaken: twee negen-
tiende-eeuwse doosjes waarin visitekaart
portretten hadden gezeten (als een hoes
je om een pak speelkaarten), die aan het
Rijksmuseum werden geschonken; zeer
zeldzame stereo-autochromen (twee
bijna dezelfde glazen kleurendia's naast
elkaar) van Maastricht omstreeks 1900,
die te zijner tijd zullen worden tentoon
gesteld; een te restaureren daguerréoty
pie en ambrotypie van het GAM. De
albumcollectie van het GAM bleek zó
interessant, dat zij in 2002 alsnog zal
worden bezien door drs. Mattie Boom,
hoofd fotocollecties van het Rijks
museum, en tot voor kort voorzitter van
het NfG.
Het evidente succes van de fotokijkdag te
Maastricht vraagt om herhaling in de
komende jaren. Inmiddels heeft het
Limburg Museum (Venlo), dat niet aan
wezig kon zijn, besloten om zelf enkele
kijkdagen te organiseren. Het hoopt zo
nieuw materiaal te vinden voor de ten
toonstelling 'Fotografie in Limburg' in
2003.
Deze kijkdagen zijn op 23 februari in het
Centre Céramique te Maastricht, op
2 maart in het Stadsarchief Heerlen, op
9 maart in het Gemeentemuseum
Roermond en op 16 maart in het
Limburgs Museum te Venlo.
Ingrid Evers is werkzaam bij het Gemeentearchief
Maastricht, audiovisuele collecties.
Op dinsdag 27 november jl. opende
de Heerlense wethouder Frans Hol
(Informatie) de geheel vernieuwde stu
diezaal van het Heerlense Stadsarchief.
Bijna 25 jaar na de opening van het
Thermencomplex door prins Claus (29
november 1977) was het meubilair nodig
aan vervanging toe. Nieuw meubilair,
nieuwe verrijdbare stellingen, betere dis
plays, nieuwe verlichting, vloerbedek
king en een nieuw verfje maken de stu
diezaal tot een modern en eigentijds ver
blijf. De studiezaal is daardoor weer aan
trekkelijk om er uren van onderzoek door
te brengen. In de verrijdbare stellingen
zijn naslagwerken en kopieën van
archiefstukken overzichtelijk opgesteld.
Wel even wennen voor de meeste bezoe
kers, maar er is daardoor wel meer rele
vant materiaal meteen benaderbaar.
Gelijk met de opening is ook de website
van het Stadsarchief geïntroduceerd.
Deze is nog op proef en zal in de komen
de maanden aanmerkelijk uitgebreid
worden. De bedoeling is dat via de websi
te zoveel mogelijk informatie over de
speciale archief- en documentatiebestan
den beschikbaar komt. Men kan dan op
de computer thuis al uitzoeken welke
stukken men voor zijn onderzoek nodig
zal hebben. In de toekomst kan men zelfs
al reserveren voor raadpleging in de
februari 2002
Foto:Jo Mantel
prachtige studiezaal. Ook zijn er plannen
om de bibliotheekcatalogus vanaf 2002
on line raadpleegbaar te maken op
Www.stadsarchiefheerlen.nl. Kortom volop
vernieuwingen bij het Heerlense Stads
archief.
archievenblad
