Cursussen van
de Archiefschool
in 2002
Bon
Archief
L
(examinator van 1946 tot 1959). Zij bleef tot
1989 de enige vrouw die lid was geweest van het
herengezelschap. Pas daarna werden nog vijf
vrouwelijke examinatoren benoemd.
De archiefexamens hadden vooral een praktisch
karakter; bepaalde onderdelen werden dan ook
door archivarissen geëxamineerd. Voor vele
niet-archivistische vakken werd een beroep
gedaan op medewerkers van de universiteiten.
Van de in totaal 51 examinatoren was een krap
pe meerderheid, 28 personen, archivaris. De
niet-archivarissen kwamen van zes verschillende
universiteiten (alleen nooit van de RU
Groningen), met als koploper de Universiteit
van Amsterdam (zeven examinatoren); vijf exa
minatoren hadden een dienstverband elders.
Niet door alle archivarissen werd de universitai
re inbreng overigens kritiekloos aanvaard.
Tijdens de bijeenkomst van rijksarchivarissen
van 19 september 1947 informeerde de
Brabantse rijksarchivaris J.P.W.A. Smit naar de
samenstelling van de commissie. Door de voor
zitter werd hem bericht dat het de regering niet
wenselijk leek het examen alleen door archiva
rissen te laten afnemen en dat het op prijs werd
gesteld als er ook leden van de examencommisie
buiten archiefkringen zouden worden gezocht.
Eén vak, namelijk diplomatiek, is gedurende de
gehele periode geëxamineerd door universitaire
docenten. Archivistiek was uiteraard het domein
van de archivarissen. Dat was vanaf 1939 ook
het geval met paleografie; voor die tijd werd het
geëxamineerd door de Amsterdamse hoogleraar
H. Brugmans. Ook bij chronologie heeft hij
korte tijd (1935-1939) de vragen gesteld; daar
voor en daarna waren het steeds archivarissen
die als examinator optraden. Bij vaderlandse
geschiedenis en de rechterlijke vakken valt een
verschuiving te constateren. Tot 1946 waren het
de archivarissen die voldoende deskundigheid
bezaten om te examineren, daarna zijn alle exa
minatoren afkomstig uit universitaire kringen.
Van de vijf examinatoren kerkelijke instellingen
waren er twee archivaris (dr. A.J. van de Ven en
prof.dr. C. Dekker, beiden rijksarchivaris in
Utrecht) en drie rooms-katholiek geestelijke.
De formele gang van zaken van de examens
is vanaf het begin vastgelegd in de opeenvolgen
de besluiten. Het examen voor academici wordt
door ten minste drie leden van de commissie
afgenomen in twee gedeelten van elk een uur en
gescheiden door een tussentijd van minimaal
een week en maximaal een jaar. Het examen
tweede klasse (middelbaar archiefambtenaar,
archivistiek B) wordt ongedeeld afgenomen,
eveneens gedurende een uur door tenminste
drie examinatoren. Gezien de continuïteit die
vrijwel alles wat met de archiefexamens te
maken heeft kenmerkt, kan aangenomen wor
den dat de feitelijke gang van zaken in de begin
periode weinig anders was dan anno 2001. Hoe
de archiefexamens in de loop der jaren inhoude
lijk zijn verlopen is veel minder bekend. Er zijn
maar weinig archivarissen die hun herinnerin
gen op schrift hebben gesteld - en van die
schaarse collegae die deze wel hebben gepubli
ceerd, heeft niemand de gang van zaken tijdens
zijn of haar examen beschreven. Ook de exami
natoren brachten slechts incidenteel iets naar
buiten. Bijvoorbeeld dat het zwakke punt bij de
examens het lezen is (Hardenberg en Van de Ven
tijdens de vergadering van rijksarchivarissen in
1961). En J. Fox in zijn fameuze artikel uit 1973:
'Fouten bij het inventariseren van archieven,
bittere ervaringen door een examinator opge
daan'. Daarin onthulde hij de grote zorg van de
de examinatoren archivistiek en de commissie
als geheel over het feit dat de 'kunst van het
inventariseren volgens strenge regels', zoals
Muller, Feith en Fruin, Van Riemsdijk en
Martens van Sevenhoven die beheersten, meer
en meer verloren dreigde te gaan, omdat de
mentoren niet meer de ware interesse voor een
strenge inventarisatietechniek zouden hebben.
In de wandelgangen zijn alleen de sterke verha
len te horen die passen bij een uitzonderlijke
situatie. Zoals kandidaten die flauwvielen, een
black-out kregen of uit woede de kan met drink
water uitgoten over de commissieleden. En exa
minatoren die, naar het oordeel van de (meestal
gezakte) kandidaten, voor een archiefexamen
absoluut irrelevante vragen stelden of alleen
maar hun eigen stokpaardje bleven berijden. Tot
deze laatste categorie behoren de legenden,
zoals die over de Nijmeegse hoogleraar rechtsge
schiedenis Hermesdorf, die kandidaten steevast
aan de tand voelde over de Saksische landrech
ten, of de Utrechtse archivaris Van de Ven, die
geïnteresseerd zou zijn geweest in de liturgische
kleuren ('nee, geel hoort daar niet bij') en de
onderdelen van de kleding van een priester die
de mis ging opdragen.
In totaal heeft de examencommissie tussen
1920 en 2001 ten minste 1756 diploma's mogen
uitreiken, waarvan 419 wetenschappelijk
archiefambtenaar der eerste klasse/hoger
archiefambtenaar/archivistiek A en 1337 weten
schappelijk archiefambtenaar der tweede klasse/
middelbaar archiefambtenaar/archivistiek B.
Over het eerste halfjaar van 1969 zijn geen
De Archiefschool biedt in 2002 de volgende cursussen aan:
Opleiding Archiefassistent
Duur: 15 dagen
Data: vanaf 18 september elke woensdag
Plaats: Amsterdam
Basiscursus Onderhoud en
samenstelling selectielijsten
Duur: vierdagen
Voorjaar: 17 april, 24 april, 8 mei, 15 mei
Najaar: 30 oktober, 6 november, 20 november en 27 november
Plaats: Den Haag
De Archiefschool biedt cursussen en trai
ningen aan voor mensen die werkzaam zijn in het
archiefwezen en de documentaire informatievoor
ziening. De cursussen kenmerken zich door het
praktijkgerichte en vernieuwende karakter van de
lesstof en door het accent op de zelfwerkzaamheiden
van de cursisten. De cursisten zullen nieuwe inzichten
verwerven en daadwerkelijk leren verankeren in
hun eigen werkpraktijk. De Archiefschool biedt de
cursussen en trainingen ook in-company aan.
Cursus Invoering selectielijsten
in het informatiebeheer
Duur: vier dagen
Voorjaar: 27 februari, 6 maart, 13 maart en 27 maart
Najaar: 1 november, 8 november, 15 november en 29 november
Plaats: Den Haag
Uitgebreide informatie vindt u in het Programma Cursussen
Trainigen 2002 dat te bestellen is bij het secretariaat van de
Archiefschool, tel. 020-5951900. U vindt overzicht van de cursussen
en trainingen op de website: www.archiefschool.nl (opleidingen).
Workshop Institutioneel onderzoek
voor gevorderden
Duur: twee dagen
Data: 2 en 9 oktober
Plaats: Den Haag
Cursus Depotbeheer
Duur: drie dagen
Voorjaar: 6 februari, 13 februari en 20 februari
Najaar: 30 oktober, 6 november en 13 november
Plaats: Zutphen
Seminarcyclus Digitaal archief
Duur: vijf dagen
Voorjaar: 23 januari, 6 februari, 20 februari, 6 maart en 20 maart
Najaar: 25 september, 9 oktober, 23 oktober, 6 november
en 20 november
Plaats: Amersfoort
Cursus Waardering en selectie van
archiefbescheiden
Duur: vier dagen (met drie overnachtingen)
Voorjaar: 25 - 26 -27 - 28 maart
Najaar: 9 - 10-11-12 december
Plaats: Zeist
Cursus Archiefbeheer voor management
assistenten en secretariaatsmedewerkers
Duur: vier dagen
Voorjaar: 10 april, 17 april, 8 mei en 15 mei
Najaar: 9 oktober, 16 oktober, 6 november en 13 november
Plaats: Amsterdam
Archiefschool
Postbus 1025
1000 BA Amsterdam
Telefoon 020- 595 19 00
Fax 020-595 19 20
info@archiefschool.nl
www.archiefschool.nl
school
voor toezending van programma
Cursussen Trainingen 2002
Organisatie:
T.a.v.:
Adres:
Postcode en plaats:
Het verloop van de examens
De examenresultaten
december 2001
archievenblad
