Kwaliteit in digitale archivering
6
Kloosterarchieven weerspiegelen
kerkelijke en maatschappelijke ontwikkelingen
w m
Restauratieatelier
Paul Peters B.V.
CORNES DOCUMENT SOLUTIONS BV
KON. WILHELMINAHAVEN ZZ 19
3134 KG VLAARDINGEN
TELEFOON 0031 [0]10 23 402 91
06 539 468 40
06 514048 48
TELEFAX 0031 [0]10 46 034 37
E - MAILinfo@artconservation.nl
WEBSITE www.artconservation.nl
Handboekbinderij
Restauratie Conservering van de meest
uiteenlopende, historische en moderne,
documenten en aktenbestanden.
Ons atelier biedt sinds vele jaren een in brede
kring erkende expertise ten dienste van het
behoud van het geschreven en gedrukte erfgoed.
Object-specifieke, passief-conserverende
restauratie van papier, boekblok en boekband.
Van incunabel tot oude druk, van oude en
moderne grafiek, tot kerkelijke en
overheidsdocumenten, land- en wandkaarten,
charters en zegels, uit alle tijdvakken.
Restauratieatelier Paul Peters B.V.
is lid van de VeRes, de VAR en de IADA
(International Association of Book and Paper Conservators).
Weverweg 9, 6961 KM Eerbeek
Tel.0313 65 44 66 Fax 0313 65 58 82
paulpeters@paulpetersdemonnl
Wij bieden:
Scannen en archiveren van foto's, dia's en
documenten
EU OCR-verwerking en CD-ROM Service
EE Onderzoek, advies en opleidingen
EE Database management en consultancy
EE Maatwerk software (ook inter/intranet)
Leverancier van:
EE Archiveringssystemen en
tools
Cold applicaties
EE CD-ROM en opticals
EE (Boek)scanners en printers
EE Netwerken en computers
EE Meer informatie: 02 3 - 5 6 5 0 5 3 0 (EE
Starnmeerstraat 1 -3 - 2132 AE Hoofddorp
EE e-mail: info@cornes.nl EE internet: www.cornes.nl EE
MINOLTA
De orden en congregaties maken deel
uit van de R.K. Kerk, die ten tijde van de
reformatie in Nederland nauwelijks bewe
gingsvrijheid kende - veel religieuze institu
ten verdwenen uit Nederland - maar in de
negentiende eeuw begon aan een periode
van herstel en nieuwe bloei, ook wel
'katholieke emancipatie' genoemd. In deze
eeuw werden in Nederland tientallen nieu
we congregaties opgericht. En ook kwamen
er tussen 1870 en 1905 vele religieuze insti
tuten vanuit Duitsland en Frankrijk naar
Nederland in verband met antikerkelijke
maatregelen in eigen land. Een groot aantal
van deze instituten behield sedertdien één
of meerdere vestigingen in Nederland.
De religieuze instituten kunnen op ver
schillende manieren worden onderver
deeld: in orden en congregaties, maar ook
in actieve of beschouwende instituten, in
instituten van zusters, priesterreligieuzen
of broederreligieuzen, en naar gelang van
de werkzaamheden die de kloosterlingen
verrichtten. De religieuzen hebben niet
alleen een belangrijke bijdrage geleverd aan
kerkelijke ontwikkelingen in Nederland en
in de zogenaamde 'missiegebieden', maar
vooral ook aan maatschappelijke en cultu
rele ontwikkelingen: aan onderwijs en
wetenschap, de gezondheidszorg, de
armenzorg en het verenigingsleven. Zij
beheerden lagere, middelbare en hoge
scholen, ziekenhuizen, psychiatrische
inrichtingen, instellingen voor gehandi
capten, bejaardenhuizen, parochies, bezin
ningscentra, enz. In veel gevallen verricht
ten religieuzen pionierswerk: namen zij
taken op zich waarvan zij de maatschappe
lijke noodzaak zagen zonder dat er voorzie
ningen aanwezig waren.
De archieven van de religieuze instituten
getuigen van al deze activiteiten en vor
men een belangrijke bron voor de geschie
denis van het maatschappelijk leven in
Nederland. In die zin zijn het 'organisatie
archieven'. Maar het zijn ook 'familie
archieven' in de zin dat ze eveneens per
soonlijke gegevens herbergen over de
leden van een religieus instituut.
De Nederlandse kloosterarchieven bevin
den zich tot op heden voor het overgrote
deel bij de eigenaren in de kloosters. Sinds
de jaren zestig is het aantal intredingen bij
kloosters zeer fors teruggelopen, wat voor
de religieuze instituten heeft geresulteerd in
een sterke vergrijzing. De gemiddelde leef
tijd van de kloosterlingen ligt momenteel
boven de 75 jaar. In de tweede helft van de
twintigste eeuw werden veel instellingen
van de religieuzen aan de overheid of aan
burgerlijke stichtingen overgedragen.
Door de afname van het aantal vitale leden
is het voor de religieuzen ook steeds moei
lijker geworden om zelf menskracht
beschikbaar te stellen voor het onderhou
den van het archief. Daarom besloot in
1989 een aantal religieuze instituten tot de
oprichting van de Stichting Diensten
centrum Kloosterarchieven Nederland -
afgekort met KAN - om dit probleem ter
hand te nemen. Het KAN heeft een aantal
archivarissen in dienst die de kloosterarchi
varissen ondersteunen bij het beschrijven
en ordenen van archiefmateriaal. Dit
gebeurt meestal ter plaatse in de kloosters,
maar in een aantal gevallen komt het
archiefmateriaal tijdelijk naar het bureau
van de stichting in Nijmegen. Daar worden
de stukken met behulp van een computer
programma geïnventariseerd, geordend en
opnieuw verpakt in materiaal dat geschikt
is voor langdurig bewaren. De religieuzen
besloten tot de oprichting van een eigen
archiefinstelling uit zorg voor een behoed
zame omgang met de gegevens die worden
bewaard en omdat er voor een goede ont
sluiting van de archieven een behoorlijke
mate van kennis nodig is van het religieuze
leven en de structuur van orden en congre
gaties. Inmiddels participeren er ruim zestig
religieuze instituten in het KAN die geza
menlijk meer dan drie kilometer archiefma
teriaal beheren. Al enkele jaren buigen deze
leden van het KAN zich ook gezamenlijk
over de toekomst van de archieven op lan
gere termijn. Het doel is om een goede
bestemming voor de archieven te vinden,
een plaats voor opslag en zorgvuldig
beheer. Dat wordt noodzakelijk zodra de
eigenaren geen plek meer hebben voor het
bewaren van hun waardevolle bescheiden.
ET MOOISTE PARTICULIERE ARCHIEF VAN...
17
LÜERljwDc
'BILJET
l Gu|pD|D
AfDIGITALISEREN f
K? "fj CONSERVEREN Jg
lU detacheren yi
RESTAUREREN
RNES
OFFICIAL VAR
Door Marga Arendsen*
Op meer dan tweehonderd verschillende
plaatsen in Nederland bevinden zich klooster
archieven, gevormd door orden en congrega
ties, oftewel religieuze instituten. Een klein
aantal van deze archieven bevat gegevens
vanaf de Middeleeuwen, maar het overgrote
deel van het archiefmateriaal is opgemaakt in
de negentiende en twintigste eeuw.
Marga Arendsen is coördinator van het Diensten
centrum Kloosterarchieven Nederland in Nijmegen.
DE UNIVERSITEITS BIBLIOTHEEK AMSTERDAM
Collectie Eduard Douwes Dekker
(1820-1887)
Douwes Dekker (Multatuli) kan als de belangrijk
ste Nederlandse schrijver van de tweede helft
van de negentiende eeuw worden beschouwd.
Hij werd in Amsterdam in de Korsjespoortsteeg
20 geboren, waar nu een Multatuli-museum is
ingericht. Douwes Dekker vertrok als achttien
jarige naar Nederlands-lndië en bouwde daar een
carrière op. Hij begon als klerk van de Algemene
Rekenkamer te Batavia en klom op tot assistent
resident te Ambon en Lebak (1856). Hier
ontstond een conflict met de inlandse regent, die
hij beschuldigde van gezagsmisbruik. Na een
berisping door de gouverneur-generaal nam hij
ontslag en keerde terug naar Europa. Hij leefde
van de bescheiden opbrengst van zijn publi
caties, zijn lezingen en giften. In 1859 schreef hij
zijn roman Max Havelaar. lacob van Lennep
zorgde ervoor dat het boek in i860 onder de
auteursnaam Multatuli werd gepubliceerd.
Veel later werd het boek een succes en werd
het in vele talen vertaald. Zijn laatste levens
jaren bracht hij door in Duitsland waar een rijke
bewonderaar hem een buitenhuis ter
'beschikking stelde.
De collectie van
Douwes Dekker
bestaat voornamelijk
uit manuscripten en
correspondentie.
Plaats: Universiteits
Bibliotheek
Amsterdam
Periode: 1820-1887
Omvang: 1,25 meter
augustus 2001
archievenblad
