Het zelfbeeld en imago van archivarissen in de VI
Isidorus en 'onze' Laurentius
nieuws uit het veld
Sommige archivarissen sprongen een
gat in de lucht bij het lezen van de passa
ge over Isidorus in het artikel van Pieter
Koenders Archievenblad 104/10). Zij
dachten namelijk met de beschermheili
ge van de archivarissen van doen te heb
ben. Niets is minder waar. Sinds jaar en
dag blijkt de heilige Laurentius de
patroonheilige van de archivarissen te
zijn. Dat hij tevens beschermheilige is
van een hele sliert aan andere beroeps
groepen, zoals Pieter Koenders opsomt,
doet daar niets aan af.
Voor archivarissen uit Brabant komt dit
niet als een verrassing. Laurentius was in
de derde eeuw na Christus bibliothecaris
en archivaris in Rome. Hij vond de dood
op de brandstapel, maar dat heeft verder
niets met het archivarisschap te maken.
De Kring van archivarissen in Noord-
Brabant houdt de heilige Laurentius al
zo'n veertig jaar in ere. Dit gebeurt niet
op het eigenlijke feest van Laurentius (10
augustus), want dit valt in de vakantie-
tijd en dan is er niemand om het te vie
ren. Dus viert men feest ter gelegenheid
van de trcinslatio, de overbrenging van
het gebeente van de heilige Laurentius,
in het voorjaar. Dit jaar vond het uitstap
je voor de personeelsleden van de archie
ven in Noord-Brabant plaats op 27
maart.
De paus overweegt Isidorus van Sevilla
aan te wijzen als beschermheilige van het
internet en computergebruikers. Isidorus
werd geboren in Sevilla in 556 en stierf
op 4 april 630. Hij was een vooraan
staand intellectueel die de Etymologiae
samenstelde, een twintigdelige encyclo
pedie met een overzicht van de kennis
van de wereld. Mocht u klachten hebben
over internet, dan weet u wat te doen:
een schietgebedje tot Isidorus doet (wel
licht) wonderen.
Conservatie Xantener boeken in Nederland
Tienduizend zeldzame en kostbare
boeken uit de zestiende en zeventiende
eeuw, eigendom van de Duitse Xantener
Stiftsbibliothek, worden in Nederland
geconserveerd. In november 2000 is het
Restauratie Atelier Sterken uit Ugchelen
begonnen aan deze megaklus. De pre-res-
tauratie zal zeker drie jaar gaan duren.
Onder de te restaureren boekwerken
bevinden zich ongeveer 450 incunabelen
en 150 liturgische en wereldlijke hand
schriften. Restaurateur Jan Sterken licht
toe, dat het de eerste maal is dat de boe
ken de bibliotheek verlaten. De boeken
behoeven dringend restauratie, er is
nooit iets aan gedaan, zelfs niet na het
bombarderen van de bibliotheek in de
Tweede Wereldoorlog. Sterken zal de fei
telijke restauratie nog niet ter hand
nemen. De operatie is erop gericht de
materiële achteruitgang van de verzame
ling een halt toe te roepen. De boeken
worden in vijf categorieën verdeeld, van
normale gebruiks-
schade, via aantas
ting door schimmel
en/of insecten tot
de zware schadege
vallen. Bij elke
vorm van aantas
ting horen verschil
lende behandelme
thoden, waaronder
het verdringen van zuurstof en het
invriezen tot minus 33 graden. De boe
ken kunnen niet allemaal tegelijk gemist
worden door de bibliotheek. Daarom zal
restaurator Jan Sterken de komende jaren
om de week naar Xanten rijden om een
deel van de boeken op te halen en in spe
ciale klimaatkisten naar Nederland te
vervoeren. De daadwerkelijk restauratie
gebeurt in het atelier in Ugchelen.
Op cultuurnet wordt u op de hoogte
gehouden van de vorderingen van het
project: www.cuItuumet.n 1/Xanten/
Vrienden van de Archieven
ontsluiten Friese bevolkingsad
ministratie van voor 1811
De index op Doop-, Trouw- en
Lidmatenregisters in Friesland is
ontsloten en beschikbaar voor
genealogen en andere onderzoe
kers. Op initiatief van de stichting
Freonen fan de Argiven yn Fryslan
is sinds 1983 gewerkt aan de ver
vaardiging van betrouwbare in
dexen op deze registers in Friesland.
Honderden vrijwilligers ontsloten
ruim duizend registers uit de perio
de 1600-1811. Met het gereedko
men van de index op de huwelijks-
registers van Leeuwarden werd deze
enorme klus voltooid. De indexen
zijn te raadplegen via internet en
op de studiezalen van de Friese
archieven.
De index op de akten van de
Burgerlijke Stand na 1811 was met
Simmer2000 al beschikbaar. Hier
door was het stamboomonderzoek
in Friesland al veel gemakkelijker
geworden. De registers van dopen,
huwelijken en lidmaten werden
voor 1811 door de kerken bijgehou
den. Het rijk vorderde deze registers
als voorgangers van de burgerlijke
stand en deponeerde die uiteinde
lijk bij de rijks- en gemeentearchie
ven. Het zoeken naar personen in
deze registers was een tijdrovende
zaak omdat ze in het algemeen
chronologisch waren opgezet en
niet alfabetisch. De Stichting
Freonen fan de Argiven werkt vanaf
de oprichting in 1983 aan de indi-
cering. De introductie van de com
puter heeft het werk in een stroom
versnelling gebracht. Aan het einde
van het project is al het werk dat al
met de pen of de typemachine was
gemaakt alsnog ingevoerd in de
computer. Het gaat om een bestand
van ruwweg 2,5 miljoen namen.
nieuws uit het veld
Charles R. Schultz, Amerikaans hoog
leraar en archivaris aan de Texas A&M
Universiteit, herhaalde vorig jaar een
enquête onder Amerikaanse archivarissen
over hun zelfbeeld.
Schultz legde in 1995-1996 aan Ameri
kaanse archivarissen op papier acht vra
gen voor over hun zelfbeeld en het beeld
dat familieleden en buitenstaanders heb
ben van een archivaris. In 2000 herhaalde
hij deze enquête via het web. Schultz stel
de de volgende vragen:
1. Wist je wat een archivaris was voordat
je je eerste baan als archivaris kreeg?
2. Wist je wat een archivaris was voor je je
'college' had afgemaakt?
3. Wist je wat een archivaris was toen je
nog naar 'high school' ging?
4. Weten je ouders wat een archivaris is?
5. Wisten je ouders wat een archivaris was
voor je er zelf een werd?
6. Weten je buren wat een archivaris is?
7. Wisten ze dat voor ze jou leerden ken
nen?
8. Hoe oud ben je?
Collega Peter Kurilecz zette deze vragen
op de Archives Listservice van het web en
vulde ze met nog een aantal vragen aan.
Hun gezamenlijke uitkomsten volgen
hieronder.
Het grootste percentage van de antwoor
den was afkomstig van archivarissen in de
leeftijdsgroep van dertig tot veertig jaar
(vraag 8). Opvallend was verder de afname
van de respons onder oudere archivarissen
en de toename onder jongere archivaris
sen. Schultz wijdt dat laatste aan het feit
dat jonge mensen beter overweg kunnen
met digitaal aangeboden onderzoeken.
Op vraag 1 antwoordde meer dan 80 pro
cent in alle leeftijden dat men wist wat
het beroep inhield.
Bij vraag 2 waren het vooral de leeftijdsca
tegorieën twintig tot en met vijftig die
met 'ja' hoog scoorden.
Op vraag 3 was de respons van de vijfigers
het hoogst bij 'ja' maar het merendeel van
de mensen wist niet wat het beroep
inhield toen ze nog op highschool zaten.
Met name de ouders van de leeftijdsgroe
pen dertigers en veertigers zijn bekend
met het beroep (vraag 4).
Uit de respons op vraag 5 btijkt dat het met
name de ouders van de jongste leeftijdsca
tegorie wisten wat voor werk een archiva
ris doet voor hun kind er zelf een werd.
Buren van alle leeftijdsgroepen wisten
met behoorlijke meerderheid niet wat een
archivaris doet, aldus het antwoord op
vraag 6. En ze wisten dat merendeels ook
niet (vraag 7) voor ze kennis maakten met
hun buurman/-vrouw, de archivaris.
Op de aanvullende vragen van Peter
Kurilecz kwamen wat aardige antwoorden
naar voren. Zo denken nogal wat archiva
rissen dat het publiek vindt dat archieven
'koude, muffige, stoffige plaatsen zijn die
oude documenten bevatten'. Schultz
vindt het daarom hoog tijd worden dat
archivarissen dat beeld helpen veranderen
en meent dat archivarissen dat beeld zelf
tot nu toe in stand hebben gehouden.
Op een andere vraag van Kurilecz werd
door meer dan vijftig procent geantwoord
dat krantenberichten niet goed weergeven
wat archieven behelzen. Hiervan vindt
Schultz dat het aan de archivaris is om
daar wat aan te doen en wel door eenvou
digweg een artikel te schrijven over de
archieven die je beheert en over het werk
van de archivaris.
Tal van respondenten kwamen met aan
vullende informatie en suggesties. Hieruit
destilleerde Schultz een aantal ideeën die
gerealiseerd moeten worden om het zelf
beeld van de archivaris op te poetsen en
het archiefwezen in het algemeen aan een
glanzend imago te helpen.
De Amerikaanse president en het Congres
moeten er via wetgeving voor zorgen dat
er een jaarlijks terugkerende federale
Nationale Archiefweek komt. De afzon
derlijke staten kunnen dat op hun niveau
doen. Een alternatief is dat de Inter
national Council on Archives (1CA) zich
daarvoor in gaat zetten.
Lest best zijn het de archivarissen zelf die
moeite moeten doen om via propaganda
op scholen aan kinderen en hun ouders en
via de media duidelijk te maken wat voor
mooi beroep ze hebben. Uiteraard moeten
ze zichzelf en hun archieven ook promo
ten bij buren en familieleden. Het imago
van de archivaris verandert alleen maar,
aldus Schultz, als de archivaris daar zelf
wat aan doet. Door zich extraverter op te
stellen zou er al heel wat veranderen.
Krantenbank - digitale knipsels voor iedereen
De digitale archieven van de belang
rijkste landelijke dagbladen zijn medio
2001 beschikbaar voor alle openbare-
bibliotheekbezoekers. De Nederlandse
PersDatabank en NBLC, de branchever
eniging van openbare bibliotheken, heb
ben hierover een overeenkomst gesloten.
Krantenbank is een dienst van de
Nederlandse PersDatabank waarmee het
mogelijk is on line te zoeken in de digita
le edities van Algemeen Dagblad, de
Volkskrant, NRC Handelsblad, Het Parool
en Trouw. Ook zijn de archieven van
zakelijke tijdschriften en persbureaus in
de databank aanwezig. De oudste digitale
'knipsels' zijn tien jaar oud en afkomstig
van NRC Handelsblad. De krantenbank
wordt al bijna een jaar veelvuldig
gebruikt door bezoekers van de bibliothe
ken met een wetenschappelijke steun
functie.
Zoeken in de Krantenbank is net zo een
voudig als met een zoekmachine op
internet. Gezocht kan worden op ver
schillende trefwoorden en op datum van
verschijnen. Het is ook mogelijk te kie
zen in welke krant(en) men wil zoeken.
Zo wordt het mogelijk alle artikelen over
het gezochte onderwerp te vinden. Aan
de Krantenbank zal dagelijks 'de krant
van gisteren' worden toegevoegd. De
Nederlandse PersDatabank exploiteert
het omvangrijkste digitale persarchief in
Nederland en kan ruim 4 miljoen artike
len leveren.
NIEUWS
u i t
archievenblad
april 2ooi
het veld
Door Patricia Böschen
Uitkomsten
april 2ooi
www.persdata.nl
archievenblad
