e c e n s i e s ignalementen N.C.F. van Sas, H. te Velde (red.), De eeuw van de Grondwet. - Grondwet en politiek in Nederland, 1798 - 1917. mi I Harald Pol, Effectief klachtenmanagement als instrument voor verbetering van kwaliteit en klantgerichtheid. literatuur Zou een website met de tekst van de Grondwet veel virtuele bezoekers trekken? Of een andere vraag: beho ren de aantekeningen van Thorbecke op de Grondwet van 1848 tot de geregeld opgevraagde bestanden op de studiezaal van het ARA? Je zou zeggen dat het antwoord op deze vraag van meer dan gemiddeld belang is, omdat het iets weergeeft van de belangstelling van burgers voor de ontwikkeling van hun grondwettelijke rechten en plichten. En een andere vraag, daaraan gekoppeld: zijn constituties een saai onderwerp? De omslagillus- tratie van De eeuw van de Grondwet, met Thorbecke's handschrift, zou je in die waan kunnen brengen. In de bundel is een apart hoofd stuk gewijd aan de Grondwet in beeld. De opgenomen illustraties laten zien dat het in beeld brengen van een abstractie als een constitutie geen sinecure is. Europese kunstenaars en karikaturisten maakten in de achttiende en negentien de eeuw veelvuldig gebruik van tempels (de Tempel der Constitutie) en van barende vrouwen of zevenkoppige mon sters (om de geboorte van een nieuwe Grondwet aan te geven). In ons land was het uiteraard vooral Thorbecke die veel vuldig figureerde in de politieke spot prenten van Johan Braakensiek, Albert Hahn e.a., die daarmee de centrale bete kenis van de staatsman onderstreepten. Al met al een oogst die ontoereikend zal zijn om een jubileumexpositie flink op te vrolijken. Toch ging de viering van de honderdvijftigste verjaardag van het geesteskind van Thorbecke niet onopge merkt voorbij. Het ministerie van Binnenlandse Zaken was gedurende het jubeljaar 1998 de motor achter een reeks van manifestaties, uiteenlopend van vro lijke culturele happenings voor brede kring tot serieuze bijeenkomsten voor specialist en wetenschapper. Om zo'n terugblik een meer blijvend karakter te geven wordt meestal gezorgd voor een passende herdenkingsbundel. Ook hier heeft het ministerie van BiZa aan gedacht. De publicatie, onder de naam De eeuw van de Grondwet. Grondwet en politiek in Nederland 1798 - 1917, is een fraai product geworden. Tien historici en staatsrechtgeleerden van naam, verbon den aan verschillende universiteiten, leverden een bijdrage. De bundel is the matisch opgezet, met politiek-historische bijdragen over de eeuw van de Grondwet (hierin wordt de centrale plaats die de Grondwet innam in het politieke leven in de periode 1798 - 1917 geschetst en wordt en passant gepleit voor een eerher stel voor Staatsregeling van 1798), over de parlementair-politieke praktijk in de negentiende eeuw en de houding van de socialisten tegenover de Grondwet. Andere thema's die ter sprake komen zijn klassieke grondrechten, en het leger, het onderwijs en de gemeenten en de Grond wet. In de meeste bijdragen wordt de Grondwet van 1848 niet geschetst als een geïsoleerde gebeurtenis, maar geplaatst in een langere reeks van (grondwettelij ke) veranderingen in de periode 1798 tot 1917. Dit gebruik van het lange termijn perspectief maakt het onderzoek naar de Grondwet van 1848 zinvol en voorkomt een statisch beeld zonder reliëf. Geregeld worden vergelijkingen getrokken met constitutionele ontwikkelingen elders. Dit kader van de lange termijn wordt bij voorbeeld gebruikt in het eerste hoofd stuk, getiteld 'Revolutie, Republiek en Constitutie; de ideologische context van de Nederlandse Grondwet'. De funda mentele ontwikkelingen in Frankrijk en Amerika na 1750, met vernieuwingen als de grondwetgevende vergadering en de verklaring van rechten der burgers, vor men het uitgangspunt voor een beschrij ving van de constitutionele ontwikkelin gen in ons land. Het voert te ver om nader in te gaan op de tien verschillende hoofdstukken (en de ruime inleiding) van de bundel. De bijdrage 'De staat ver drukt, de wet is logen', over de inpassing van de socialistische beweging in de Nederlandse samenleving, is misschien het aardigst om voor het voetlicht te halen. Teleurstelling over de nauwelijks waarneembare effecten op het dagelijks leven lagen waarschijnlijk ten grondslag AO I - literatuur aan de verwerping van de Grondwet van 1848 door de socialisten (het recht van vereniging maakte wel de opkomst van het socialisme mogelijk!). Auteur Piet de Rooy vergelijkt de houding van de socia listische beweging met die van de radica le democraten in de jaren veertig, 'een soort wegbereiders voor het vooruitstre vende liberalisme van Thorbecke en de zijnen'. Beide groepen voerden een ver gelijkbare oppositie tegen koning, staat en justitie. Synchroon met de maat schappelijke inpassing van de socialisten ontwikkelt zich de houding tegenover de Grondwet: van een volledige afwijzing van Thorbecke's schepping van 1848 (als symbool van liberale onderdrukking), tot een houding van kritische deelname aan het debat over de Grondwet na 1900. De kiesrechtstrijd en de parlementaire oppo sitie worden als belangrijke momenten naar voren gehaald. De rol van de socia listische beweging op het gemeentelijke vlak wordt helaas niet aangestipt. Na de klassieker van J.C. Boogman, Rondom 1848, is de historiografie verrijkt met deze geslaagde bundel, waarin de verge lijking en de lange termijn processen terecht veel aandacht hebben gekregen. De Archiefschool te Amsterdam heeft op haar web-site (www.archiefschool.nl) een lijst opgenomen van aangekochte boeken voor de bibliotheek van het instituut. Hier kan de archi varis die geïnteresseerd is in recent verschenen vaklite ratuur zijn hart ophalen. Één van de boeken, is die van Harald Pol over effec tief klachtenmanagement voor het bedrijfsleven. Mensen klagen graag. En toch dienen zij maar zelden een klacht in bij de betreffende dienst. Dit geldt waarschijnlijk ook voor bezoekers van archief diensten. Komt dit door het verwachtingspatroon van de bezoeker? Heeft hij het gevoel dat het indienen van een klacht weinig zin heeft omdat er aan de klacht niets wordt gedaan? Worden archiefdiensten vaak geconfronteerd met klachten van bezoekers of relaties over - *f' Harald Pol .'Ét producten of diensten? Uit een aantal bezoekersenquêtes van de laatste twee jaren, gehouden bij de Archiefdienst voor Kennemerland en het Rijksarchief in Noord-Holland te Haarlem, blijkt de tevredenheid van de klanten over de archiefdiensten redelijk hoog. Veel klach ten gaan over slecht verfilmde archief stukken waarvan de originelen niet meer ter inzage worden gegeven zoals de regis ters van de burgerlijke stand, de memo ries van successie en de notariële archie ven. Deze klachten zijn bij de archief diensten wel bekend, maar er wordt geen geld ter beschikking gesteld voor een her nieuwde verfilming. Is een boek over klachtenmanagement desondanks inte ressant voor archivarissen? Een klacht biedt de mogelijkheid om de kwaliteit en klantgerichtheid van de organisatie te vergroten. Uit de uitingen van ontevredenheid kan worden afgeleid waar het functioneren van de archief dienst kan worden verbeterd. Harald Pol pleit in zijn boek voor een effectieve, dat wil zeggen gestructureerde en systematische aanpak van klachten. De auteur geeft een aantal praktijkvoor beelden bij enkele bedrijven in Neder land en tips voor het overbrengen van slecht nieuws aan collega's. Harald Pol adviseert voor de afhandeling van klachten een vaste procedure vast te stellen. Het boek geeft voorbeelden van klach tenregistratieformulieren, formulieren met klachtencategorieën en een opzet van een formulier van een voortgangsre gistratie van klachtafhandelingen. Mis schien moeten de archiefdiensten hun bezoekers stimuleren om hun klachten op papier te zetten. Al *3 Den Haag, Ministerie van Binnenlandse Zaken en Koninkrijksrelaties, z.j ISBN 9026833261. 1SS3. N». 10, GRONDWETSHERZIENING, 1)E EISC11 VAN DEN DAG. ?—-« tl I i! i .ia. V/i' 1 i Grondwet van 1848 „Ik bon te veel belast cn beladenik ben niet meer van dezen tijden snak naar een verjongingskuur." Door verbeterde druktechnieken en door politieke polarisatie werd de grondwetsherziening van 1887 veel meer dan die van 1848 vergezeld door spotprenten. De grondwet (telkens als vrouw afgebeeld) was volgens de Nederlandse Spectator in 1883 toe aan een verjongings- en vermageringskuur. 1 archievenblad november 2000 Peter Hofland, Gemeentearchief Amsterdam Als instrument Samsom Alphen aan den Rijn, 1999. ISBN 90-14-06157-9. 200 blz., fl 42,50; it voor verbetering van kwaliteit en klantgerichtheid Samsom H Annabelle Meddens-van Borselen november 2000 archievenblad

Periodiekviewer Koninklijke Vereniging van Archivarissen

Archievenblad | 2000 | | pagina 20