Een 'espace de liberté' in het (Centre Céramique) te Maastricht
'Maar dan moet u in de zaai hiernaast zijn...'
kwaliteitsonderzoek
kwaliteitsonderzoek
Momenteel wordt het terrein waar ooit de
aardewerkfabrieken van Sphinx stonden onder
voortvarende leiding van de bekende Limburgse
architect Jo Coenen in snel tempo herschapen
in een post-moderne stadswijk van grote allure.
Behalve voor woongebouwen en bedrijven -
vooral op het gebied van (ict)dienstverlening -
is er ook ruimte voor cultuur. Zo heeft het
Bonnefantenmuseum er een nieuwe en opval
lende behuizing betrokken. Met het Centre
Céramique heeft Maastricht, volgens de nogal
ronkende tekst van de vorig jaar uitgegeven spe
ciale brochure, "geen willekeurige 'vier onder
een dak' formule" willen creëren, "maar een
bewust gecreëerde 'espace de liberté', waar histo
rie, eigentijdse cultuur en communicatietech
nieken van de toekomst samenkomen".
Welnu, na ruim een jaar is wellicht de tijd
gekomen om eens te gaan kijken wat er van die
fraaie doelstelling wordt waargemaakt. Hierbij
gaat het mij uiteraard om de combinatie van
Gemeentearchief en Stadsbibliotheek. Hoewel
men momenteel in Archievenland voortdurend
spreekt over de wenselijkheid van meer samen
werking met andere culturele instellingen -
waarmee dan met name openbare bibliotheken
bedoeld worden - is nog maar op weinig plaat
sen een daadwerkelijke samenwerking, laat
staan een samengaan, tot stand gekomen.
Maastricht is één van deze witte raven, en bij
mijn weten met stip de radicaalste. In
Maastricht zijn gemeentearchief en Stadsbiblio
theek letterlijk in elkaar opgegaan en zij opere
ren, zeker naar buiten toe, als één dienst. Met
name ben ik geïnteresseerd in de vraag of de
gezamenlijke huisvesting en de integratie van de
beide instellingen daarwerkelijk meerwaarde
voor de onderzoeker met zich mee heeft
gebracht. Want daar doen we het toch allemaal
voor.
Allereerst probeer ik ter voorbereiding van
mijn bezoek via internet enige gegevens bijeen
te sprokkelen over het gemeentearchief. Ik kijk
eerst bij Archiefnet of het gemeentearchief een
eigen site heeft, maar deze zoektocht loopt
dood. Dan maar via de homepage van de ge
meente Maastricht. Deze ziet er aanvankelijk
ook niet hoopgevend uit: geen pagina cultuur
bijvoorbeeld, wel een pagina geschiedenis, maar
die levert alleen een aantal wetenswaardigheden
op uit de rijke historie van de stad. Via 'andere
diensten' kom ik tenslotte terecht bij vier cultu
rele instellingen, waaronder de Stadsbibliotheek
en het Centre Céramique. Aanklikken bij de
Stadsbibliotheek levert alleen de mededeling op
dat de bibliotheek is verhuisd naar het Centre
Céramique. Hier vind ik een korte beschrijving
van de deelnemende instellingen, de meest
actuele activiteiten, het adres, een aantal buslij
nen en een plattegrond vanaf het NS station.
Evenals voor de andere instellingen ontbreekt
ook voor het gemeentearchief een aparte presen
tatie. Dit valt toch wel wat tegen voor een orga
nisatie die zo hoog opgeeft over 'eigentijdse cul
tuur en communicatietechnieken'...
Eenmaal in Maastricht, blijkt de afstand tus
sen station en het Centre Céramique veel korter
dan ik had gedacht. Niks openbaar vervoer:
gewoon lopen! Binnen tien minuten sta ik voor
het inderdaad indrukwekkende gebouw. Ik kom
binnen in een imposante hal met in het midden
een enorme balie, min of meer een eiland in de
ruimte. Voor mij strekt zich naar achteren toe
een groot open gedeelte - de stadshal - uit,
rechts van het balie-eiland bevinden zich de uit
leenfuncties van de bibliotheek. Aan de mede
werksters achter de balie zeg ik dat ik voor
archiefonderzoek kom; op vriendelijke wijze ver
wijzen ze mij naar de vierde verdieping. Ik mag
kiezen uit een lift en een trap. Gemakzuchtig
neem ik de lift om uit te komen bij weer
zo'n grote ruimte als net, maar nu volge
bouwd met kasten vol boeken. In de
ruimte lopen verschillende mensen rond,
sommigen hebben blauwe mandjes met
boeken in de hand, duidelijk klanten van
de openbare bibliotheek. Bij een boeken
kast staat een man met een baard twee
jonge mensen (studenten? scholieren?)
enthousiast in het Duits uitleg te geven
over de Maastrichtse geschiedenis. Later
op de ochtend zal ik dit groepje nog enke
le malen tegenkomen. Her en der in de
ruimte zie ik computerschermen, leesap-
paraten en zowaar de vertrouwde ladekas
ten voor microfiches en systeemkaarten.
Het geheel ademt een ontspannen sfeer.
Het is er beslist niet lawaaierig, maar je
kunt het ook niet doodsstil noemen.
Omdat ik niet zo gauw iemand zie bij wie
ik me zou moeten melden, loop ik nog
maar een stukje door en tenslotte ont
waar ik weer een rond eiland: de balie. Ik
meld me en zeg dat ik archiefonderzoek
wil doen. 'Dat kan', zegt de dienstdoende
mevrouw, 'dan moet u hier achter zijn',
wijzend op een smal, met glas afgeschei
den zaaltje. Door het glas heen zie ik een
aantal mensen met archiefstukken en
folianten bezig. Als ik nog verder kijk,
heb ik door het glas van de buitenwand
uitzicht op de stad Maastricht, met de
Onze lieve Vrouwekerk, de St. Servaas, de
St. Jan en zowaar ook de St. Matthijs. Het
lijkt me een zware opgave om in een
zaaltje met zo'n riant uitzicht de aan
dacht bij het papier te houden...
Ik vertel de studiezaalmedewerker
dat ik zo'n dertig jaar geleden in
Maastricht heb gewoond, in de Pastoor
Habetsstraat, en dat ik informatie over
die straat en het huis waar ik gewoond
heb, zoek. En ook over de kerk die daar
vlak bij stond. "Dat is de St. Lambertus-
kerk", zegt de jongeman allervriende
lijkst, "maar dan moet u in de zaal hier
naast zijn", wijzend op de ruimte waar ik
net vandaan kom, "deze zaal is alleen
voor originele stukken. En over de St.
Lambertuskerk hebben we wel een boek
je. Dat wil ik straks wel voor u gaan
halen." Ik wil me niet meteen gewonnen
geven en zeg dat ik net door de mevrouw
achter de balie naar hem ben gestuurd.
De vriendelijke medewerker blijft echter
bij zijn standpunt, maar voegt er geluk
kig aan toe dat "die mevrouw met de
witte blouse aan, die in de zaal rond
loopt" mij zal helpen.
Het duurt even voor ik de mevrouw met
de witte blouse tussen alle kasten in heb
gevonden. Tenslotte vind ik haar, naast
een hoge geopende ladekast, en een paar
mensen die zij aan het helpen is. Als ik
aan de beurt ben, leg ik haar mijn bedoe
ling uit. "Dan kunt u het beste de bouw
vergunningen raadplegen", is haar reso
lute antwoord. Vervolgens laat ze mij de
inventarissen zien, legt uit hoe ze
gebruikt moeten worden en zegt, wijzend
op de ladenkast, "daar zitten de microfi
ches in met de tekeningen." Nadat zij mij
heeft gedemonstreerd waar ik de fiches
kan lezen, kan ik aan de slag. Vrij snel
vind ik in de inventaris de Pastoor
Habetsstraat. Het duurt alleen even voor
dat ik de fiches kan gaan zoeken die ik
nodig heb, want inmiddels hebben enke
le andere bezoekers, die iets uit het bevol
kingsregister en de burgerlijke stand
registers zoeken, zich meester gemaakt
van de kast. Dat betekent dus weer wach
ten. Zo'n ladenkast, met verschillende
soorten bronnen, waar veel mensen
gegevens uit nodig hebben, is toch niet
zo handig, bedenk ik me.
Uiteindelijk lukt het me de fiches te pak
ken die ik wil raadplegen. Het blijken
ouderwetse vensterponskaarten te zijn, die
zich overigens uitstekend laten lezen.
Maar nu wil ik ook nog een afdrukje van
de tekening. Ik zoek daarom de mevrouw
met de witte blouse weer op en vraag haar
of er een afdruk van gemaakt kan worden.
Dat kan. Maar omdat er verschillende
soorten microfiches zijn, die verschillende
instellingen vereisen in de printer, kunnen
de bezoekers dit niet zelf doen. Terwijl zij
met mijn afdmkken bezig is, maak ik mijn
complimenten over het mooie gebouw en
vraag haar hoe het bevalt, archief en bibli
otheek samen. Zij blijkt er genuanceerd
over te denken. "Het geeft toch wel veel
onrust, de mensen klagen daar ook over.
Archief en bibliotheek hebben elk toch een
eigen publiek. We willen daarom weer wat
gaan veranderen."
Nadat ik de afdruk heb betaald, richt
12
oktober 2000
oktober 2000
13
In navolging van het Public
Record Office in Londen voerde
de Rijksarchiefdienst met ingang
van januari 1999 een kwaliteits
handvest in met kwaliteitsnor
men ten aanzien van dienstverle
ning aan de bezoeker op het
gebied van ruimtelijke voorzie
ningen, openstelling studiezaal,
informatie en registratie, service
en raadpleging. Hoe staat het
met de kwaliteit van de dienst
verlening in de studiezalen van
de Nederlandse archiefdiensten
en archiefbeherende instellin
gen? Redacteuren van uw lijfblad
brachten vorig jaar al enige werk
bezoeken aan studiezalen in
Nederland; in dit nummer alweer
een artikel in deze reeks: een
bezoek van Henk Roosenboom
aan het het Centre Céramique,
een combinatie van
Stadsbibliotheek, Gemeentear
chief en Stadshal, in Maastricht.
Centre Céramique
(Gemeentearchief, Stadsbibliotheek,
Stadshal, European Journalism Centre)
Foto: gemeente Maastricht.
Door Henk Roosenboom
Op 18 mei van het vorig jaar werd in Maastricht het
Centre Céramique geopend, een ultramodern en
prestigieus gebouw, gelegen aan de noordkant van
het terrein waar tot 1987 de aardewerkfabrieken
van Sphinx stonden. Het is een combinatie van
Stadsbibliotheek, Gemeentearchief en Stadshal met
in de bovenste etage het European Journalism
Centre. Dit onderzoek naar de kwaliteit van dienst
verlening speelt zich af in de combinatie
Gemeentearchief/Stadsbibliotheek.
Met stip radicaalste
Geen internet
Balie-eilanden
De mevrouw met de witte blouse
De St. Lambertuskerk in 1917 in serie'Maastricht
Silhouet'.
bi. LamDercusKerK
Maastricht
W-vn
Het huis waarin ik ooit woonde.
Hangende publiekscatalogus
archievenblad
archievenblad
