1
Het
internetarchiefvan 1
iet 1
ISG
r~ Bijdrage aan een discussie in de nieuwsgroep
('conference') yugo.antiwar
Misstanden op schijf
archief en internet
archief en internet
Al in het midden van de jaren tachtig waren er
tal van progressieve groepen die hun informatie
over maatschappelijke en ecologische misstanden
verspreidden met behulp van computernetwerken,
waaronder de zogenaamde bulletin board systems.
Sindsdien is het aantal actiegroepen, solidariteits-
groepen en non-governmental organizations dat dit
medium gebruikt sterk toegenomen. Vanzelf
sprekend heeft de doorsnee producent meer aan
dacht voor de directe communicatieve doelen dan
voor het bewaren van documenten op langere ter
mijn. Toch zijn deze uitzonderlijk kwetsbaar. Om
te beginnen vanwege de gevaren die ieder archief
bedreigen of omdat organisaties eenvoudig ophou
den te bestaan. Het archief verdwijnt met hen.
Maar computerbestanden lopen hoe dan ook veel
meer gevaar dan papier. Hoe dikwijls blijkt pas na
het crashen van de schijf dat er geen, geen goede of
geen volledige backup is gemaakt? En hoeveel keu
rige backups zijn verrassend snel niet meer te lezen
door verouderde hard- en/of software?
In 1995 startten Antenna en het IISG geza
menlijk een project, dat weldra de naam Occasio
kreeg en in 1997-1998 geldelijke steun ontving
van de Nederlandse Organisatie voor Wetenschap
pelijk Onderzoek (NWO). Antenna begon inter
netdocumenten op te slaan, waaronder in het bij
zonder materiaal over de oorlogen in het voorma
lige Joegoslavië. Om ook met terugwerkende
kracht te verzamelen waren diverse reizen over de
Balkan nodig; deze leverden telkens een hoeveel
heid backups en kopieën op. Soms vervaardigd
met het nodige kunst- en vliegwerk omdat de ori
ginelen op alle denkbare vormen van hardware
bleken te leven of te vegeteren. De Yugo-deelcollec-
tie werd bij wijze van proef als eerste ontsloten en
toegankelijk gemaakt voor het publiek. Tegelijk
startte het archiveren van alle berichten van de
Association for Progressive Communications
(APC). Op dit moment zijn via de IlSG-website
ongeveer een miljoen berichten van ongeveer dui
zend nieuwsgroepen te raadplegen. Binnenkort
krijgt deze verzameling uitbreiding met nog eens
een zelfde hoeveelheid, ouder, materiaal.
Omdat het om zulke enorme hoeveelheden
gaat, is het onmogelijk het materiaal langs traditio
nele weg te verwerken. Daarom verloopt zowel het
verzamelen als het opslaan, ontsluiten en ter
beschikking stellen van het begin af aan geheel
automatisch. Het APC-nieuws loopt binnen op een
speciaal daarvoor bestemde server. Het wordt er in
zijn oorspronkelijke vorm bewaard met behoud
van alle informatie over het bericht, zoals de her
komst, de naam van de oorspronkelijke afzender,
het onderwerp, datum en tijd, en een uniek docu
ment-nummer, het zogenaamde message id. Via
het World Wide Web en met behulp van software
die de raadpleging vergemakkelijkt zonder het
materiaal zelf te veranderen, zijn de berichten voor
het publiek toegankelijk. Men kan zoeken op de
naam van de nieuwsgroepen, op de trefwoorden
die de oprichters zelf aan de nieuwsgroepen heb
ben gegeven, en op alle woorden uit alle berichten.
De hele collectie staat op magneetschijven. Veilig
heidskopieën moeten voorkomen dat er materiaal
verloren gaat, maar dat is gemakkelijker gezegd
dan gedaan. Het voor de lange termijn succesvol
bewaren van alle digitale documenten vergt meer
dan één maatregel. De kopieën worden op ver
schillende fysieke dragers gezet, omdat ieder type
op zijn eigen manier kwetsbaar is. Magneet
schijven kunnen crashen of gehackt worden,
tapes (ook dure) kunnen zomaar verpulveren, en
opslag op cd-rom is niet helemaal betrouwbaar,
omdat het schrijfproces dat niet is: één verkeerde
bit en de rest van het schijfje wordt onleesbaar. Er
zit dus niets anders op dan regelmatig kopieën te
maken op verschillende opslagmedia en deze
regelmatig te vervangen. Voor alle zekerheid staan
er bovendien kopieën van de hele Occasio-collec-
tie op computers in verschillende delen van de
wereld.
Hoewel het achterhalen en veiligstellen van de
documenten de hoogste prioriteit had, wilden
IISG en Antenna ze van begin af aan ook toegan
kelijk maken en ter beschikking stellen aan het
publiek. Niet alleen zijn op het internet gepubli
ceerde documenten vrij toegankelijk, maar ook
zouden de APC-leden geen copyright doen gel
den, juist omdat het hun om de verbreiding van
die documenten gaat. Overleg met APC bevestig
de dit vermoeden. Daarmee verdwijnt het copy
right natuurlijk niet, en de gebruikers van de
Occasio-website hebben dan ook een eigen ver
antwoordelijkheid, die niet anders is dan die van
de archiefgebruikers in de leeszaal van het IISG.
Eventuele bezwaren van auteurs worden onder
vangen door hen de mogelijkheid te bieden hun
documenten van webgebruik te laten afschermen
- een mogelijkheid waarvan overigens tot nu toe
geen gebruik is gemaakt. Het IISG bewaart het
materiaal hoe dan ook. Alles - uitgezonderd een
aantal berichten en nieuwsgroepen die vanaf de
oprichting een besloten karakter hadden - is daar
ook in te zien.
Technisch gezien vormen nieuwsgroepen een
betrekkelijk simpele internetbron. Eigenlijk be
staan ze alleen uit tekst, en dan ook nog in ascii-
formaat. Dat is heel wat anders dan het web met
zijn al dan niet bewegende plaatjes, geluid en
hulpprogramma's om al dat moois op de pc thuis
ook te realiseren. Het archiveren van websites is
dan ook een stuk ingewikkelder. Moeten alle plaat
jes ook worden opgeslagen (en hoe zit het dan met
het copyright)? Hoe vaak moet je webpagina's, die
immers telkens veranderen, opslaan? Hoewel de
teksten van nieuwsgroepen steeds vaker op het
web worden gereproduceerd, wordt dit laatste zel
den voor discussies gebruikt. De berichten van een
nieuwsgroep komen naar de lezer toe, terwijl die
zelfde lezer iedere keer weer naar een website zou
moeten gaan om te zien of daar iets nieuws is ver
schenen. Ook de techniek van de nieuwsgroep is
eenvoudig en daardoor aantrekkelijk voor activis
ten, die niet altijd beschikken over supersnelle
computers, betrouwbare telecommunicatie en
betaalbare bandbreedte. In een discussie met APC-
leden over het verzamelbeleid van Occasio werd
dit bevestigd. Zij verwachtten niet dat de nieuws
groepen snel zouden verdwijnen.
Niettemin volgt het IISG de ontwikkelingen op
het web nauwlettend en denkt het na over moge
lijke manieren om relevante webpagina's te archi
veren. Maar het is niet aannemelijk dat daarbij
naar een volledigheid zal worden gestreefd zoals
die voor het APC-materiaal geldt, al was het maar
omdat er elders op dit terrein al heel wat wordt
gedaan. Het nageslacht zal hoe dan ook genoeg
bytes te sorteren hebben.
l6
17
Sinds zijn oprichting in 1935 ver
zamelt het Internationaal
Instituut voor Sociale
Geschiedenis (IISG) documenten
van alle mogelijke materiaalsoor
ten op het gebied van de sociale
geschiedenis. Bepaalde docu
menten die op het internet ver
schijnen, zouden in papieren
vorm zeker in de collectie thuis
horen, maar ze zijn niet in papie
ren vorm. Om ze toch te bewaren
besloot het IISG, mede op initia
tiefvan Tjebbe van Tijen, in 1994
internet-documenten op politiek,
sociaal en ecologisch gebied te
verzamelen, op te slaan en voor
het publiek toegankelijk te
maken. Dit in samenwerking met
de Stichting Antenna uit
Nijmegen, een onafhankelijke,
niet-commerciële internet provi
der. Natuurlijk is niet alles de
moeite van het bewaren waard,
er was een keuze nodig. Die viel
op de nieuwsberichten van de
Association for Progressive
Communications (APC), een
internationaal samenwerkings
verband van onafhankelijke com
municatie-netwerken, waarvan
Antenna lange tijd de
Nederlandse vertegenwoordiger
was. De berichten die via APC
worden verspreid, staan onder
redactionele controle en zijn
mede daardoor van hogere kwa
liteit dan wat doorgaans op het
internet circuleert.
Door Jenneke Quast*
Welke gebruiker weet dat het internet midden in de
Koude Oorlog is ontworpen door en voor het
Amerikaanse ministerie van defensie? Dit zocht een
communicatienetwerk dat ten eerste alle bij het
ministerie behorende onderzoeksinstellingen met
elkaar in verbinding kon brengen, maar dat ook na
een eventuele kernaanval zou blijven werken.
Daarmee is het internet dus - in de termen van die
tijd - een 'rechtse' uitvinding. Maar ook 'links'
onderkende al in een vroeg stadium de bruikbaar
heid van het internet voor het verspreiden van
informatie. Inmiddels bewaart het IISG onder de
naam 'Occasio' duizenden 'conferences', gratis toe
gankelijk voor het publiek.
Yugo deelcollectie in Occasio
Embleem van Occasio, afkomstig uit 'Orbis sensu-
alium pictus' (1658) van de beroemde Tsjechische
filosoof en pedagoog Johan Amos Comenius
(Moravia 1592-Amsterdam 1670). Het boek bevat
illustraties met daarnaast teksten in zowel Latijn
als de eigen landstaal en was bestemd voor het
onderwijs. 'Occasio' is de gelegenheid die we moe
ten grijpen voordat deze wegvliegt en verdwijnt.
Nieuwsgroepen
Nieuwsgroepen zijn een soort elektronische kranten
waarop internet-gebruikers zich kunnen abonneren.
Nieuwsgroepberichten lijken sterk op een e-mailtje
en kunnen gelezen worden met behulp van de News-
programma's van Netscape, Internet Explorer en
andere browsers. Er zijn met name in Usenet duizen
den nieuwsgroepen over allerlei onderwerpen. Ze
hebben namen als alt.autos.ferrari, rec.sport., hr.afri-
ca, reg.guatemala en soc.culture.indian.kerala, waar
bij 'alt' staat voor alternative, 'ree' voor recreation, 'hr'
voor human rights, 'reg' voor regional en 'soc' voor
social. De nieuwsgroepen van APC heten conferences
en gaan over arbeidsverhoudingen, oorlog en vrede,
mensenrechten, ontwikkelingsvraagstukken, ontbos
sing, en andere politieke, sociale en ecologische
kwesties.
Automatische verwerking
Path: antennaignicdpleagro
From: eagro@igc.apc.org
Newsgroups: yugo.antiwar
Subject: Re: When I read this conference
Message-ID: <-™i59400ii59@cdp-)•
Date: 12 Aug 94 00:59 BST
References: 5TSD6cHJtCB@p2-zam1.zamir-zg.ztn-)
Sender: Notesfile to Usenet Gateway notes@gn.apc.org
Lines: 65
X-APC-HostID: 1
[Forward from K.ZAHIROVIC@ZAMIR-SA.ztn.zer.de (KENAN ZAHI-
ROVIC).
Originally posted from -SAto zamirnet on Jul 29. - ed]
WAM wrote on 24.07.94, subject: When I read this confe
rence
Hello Wam
W—)But some times I has the feeling that it is more a parade of
W---)organisations, proposals, "historical" documents and
less the tool for
Wjwhich it originally was designed.
Maybe, but don't be so critical. It's better than nothing.
About "historical": people in Balkan are well-know as "over
loaded with history". Today in Sarajevo we have a belief:
every 50 years must be a war in this region.
With your experiences (peace-building in Pakrac), you are
probably in "higher state" of thinking than me. First of all, we
have to stop this war, then we can start with peace-building.
A sniper rifle is shooting at pedestrians and tram-car today in
Sarajevo.
Kenan
CrossPoint V3.02
Toekomstige ontwikkelingen
Medewerkster digitale projecten IISG
Andere internet-archieven
Amerika heeft The Internet
Archive van Brewster Kahle: een
verzameling van ongeveer een
miljard ongespecificeerde
webpagina's en 16 miljoen
nieuwsgroepberichten
(www.archlve.org), waarvan de
APC-berichten overigens geen
deel uitmaken. Hoewel de collec
tie in principe vrij toegankelijk is,
kan men er in de praktijk pas bij
na een uitgebreide aanmeldpro-
cedure. De nationale bibliotheek
van Austratië en het Zweedse
Rijksarchief archiveren websites
van hun land, maar met name de
Zweden geven daar weinig rucht
baarheid aan, omdat ze nog
geen oplossing hebben voor de
problemen van hun privacy-wet-
geving. Het Documentatie
centrum Nederlandse Politieke
Partijen is begonnen websites
te archiveren van Nederlandse
politieke partijen
(www. ub.rug. nl/dnp p)
Usenet nieuws werd bewaard
door news-provider Deja.com,
maar is niet langer beschikbaar
omdat 'slechts' 10% van de
(ontelbare) bezoekers het archief
raadpleegde. Occasio is dus niet
het enige internet-archief, maar
het is voorzover bekend wel
uniek in de zin van een groeien
de internationale collectie op
een specifiek terrein, over een
lange periode en werkelijk vrij
toegankelijk voor iedereen.
Nuttige adressen:
Antenna: www.antenna.nl
Association of Progressive
Communications: www.apc.org
IISG: www.iisg.nl
Occasio: www.iisg.nl/occasio
archievenblad
september 2000
september 2000
archievenblad
