SIMMER2000
r
Simmer2ooo
Over de belangstelling konden we
vooraf niets zinnigs zeggen, maar na één
week was al duidelijk dat deze alle ver
wachtingen overtrof. In het kielzog van
de bezoekers kwamen ook de media over
de vloer, heel mooi om de de naamsbe
kendheid van het Ryksargyf te vergroten.
Zaterdag 1 juli. Tussen 12.00 en
13.00 uur vindt in het bijzijn van konin
gin Beatrix de openingsmanifestatie
plaats in het centrum van Leeuwarden.
Simmer2000 kan beginnen. Honderd
vijftig meter verder worden in de plaatse
lijke schouwburg de Harmonie de laatste
voorbereidingen getroffen voor de stand
van het Ryksargyf. Een in het oog sprin
gend onderdeel is de computer met gege
vens uit de Burgerlijke Standsakten. Hij
staat nog maar net aan of een meisje van
een jaar of twaalf gaat er achter zitten en
gaat op zoek in de overlijdensdatabase
naar haar voorouders. "Goh, wat gingen
de mensen vroeger gauw dood", merkt ze
op. Gefascineerd door wat zij ziet merkt
ze niet dat een meter achter haar de
koningin met haar gevolg voorbijloopt.
Die middag raken tientallen mensen
geboeid door de gegevens die over het
scherm rollen. Zoveel dat die ene compu
ter de vele vragen niet aan kan.
Zondagochtend 7 uur. Twee mede
werkers van het Ryksargyf overleggen op
het perron van Leeuwarden; gedachtes
borrelen op en visioenen verschijnen. Wat
is het geval? De Harmonie zal de komende
weken het kloppend hart van de gehele
manifestatie zijn. Omrop Fryslan verzorgt
er live uitzendingen met muziek, er wor
den Simmer2000-souvenirs verkocht en
de gasten kunnen gratis gebruik maken
van internet. Een ideale plek om ons te
presenteren, bijvoorbeeld door de stand
uit te breiden met meer onderzoeksfacili
teiten. Ondanks enige twijfel - de ope
ningsmiddag zal zeker niet representatief
zijn voor de komende weken - wordt de
gok gewaagd. Er is nog ruimte voor zes
computers en twee leesapparaten voor
microfilms. Dit betekent een radicale
koerswijziging in de opvang van de
Simmergasten op het Ryksargyf. De ver
huizing van apparatuur naar de Harmonie
is het einde van het documentatiecen
trum dat naast de studiezaal was opgezet
om de eventuele druk op te vangen.
Dinsdagochtend 4 juli. Transport
van computers, leesapparaten, films enz.
naar de Harmonie. Nog dezelfde middag
wordt de uitgebreide stand bemand. Als
de belangstelling minimaal is, slaat de
twijfel toe. Publiciteit over de verplaat
sing van het documentatiecentrum op
Omrop Fryslan en in de Leeuwarder
Courant zorgt de dag erna echter meteen
al voor enkele tientallen bezoekers. En de
aantrekkingskracht blijft groot. De emi
grant blijkt inderdaad interesse te heb
ben voor de eigen 'roots'. Natuurlijk ver
schilt de belangstelling per Simmergast;
de een wil graag zo ver mogelijk terug in
de tijd, de ander is alleen geïnteresseerd
in de namen van (oud-)ooms en tantes.
Zijn uit geboorteakten naast de naam
van de geborene ook de namen van
ouders ingevoerd, dan lukt dit prima,
anders uiteraard niet. Voor de nabije toe
komst heeft het aanvullen van de gege
vens van die gemeenten die alleen op
tienjarentafelniveau zijn geïndiceerd,
dus hoge prioriteit.
Al snel merken we dat we ook een ande
re, niet verwachte categorie bezoekers
bereiken. Nog steeds in Friesland woon
achtige Friezen blijken wel belangstelling
te hebben voor de eigen familiegeschie
denis maar hebben - wegens drempel
vrees - nog nooit de stap naar het archief
gezet. Bezoekers die ook nog nooit een
open dag of een genealogische markt
hebben bezocht. Eenmaal achter de com
puter raakt men snel geboeid. En met een
ingevuld formuliertje waarmee ze op het
Ryksargyf een fotokopie van een akte
kunnen krijgen, zetten ze nu toch de eer
ste schreden in een archief.
De belangstelling is zo groot dat we
ook de openingstijden van het Ryksargyf
uitbreiden. Als er op maandag 10 juli 's
ochtends half tien al een groep uit
Amerika voor de deur staat, gaan we tij
dens de Simmer2000-weken ook op
maandagen open. Om vijf uur blijkt dat
er in totaal 35 bezoekers zijn geholpen.
De dag erna schrijven we zelfs 110 bezoe
kers in, waarvan 74 volstrekt nieuwe.
Sommigen verzilveren alleen hun uit de
Harmonie meegenomen formuliertje,
anderen blijven de hele dag.
Naast de informanten (vrijwilligers) die
anders ook nieuwe genealogen op weg
helpen, begeleiden ook de vrijwilligers
Nieuwspoort
Kaart te koop
die eerder de gegevens uit de bs-akten
hebben ingevoerd de bezoekers, zowel in
de Harmonie als in de studiezaal. Was het
eerst nog een puzzel om het rooster com
pleet te krijgen, later is er zelfs teleurstel
ling als er niet vaker hulp nodig is. Men
deelt graag mee in de vreugde, verbazing
en andere emoties van de gasten.
Wat was nu de grondslag van het suc
ces? In de eerste plaats had Siem van der
Woude, ons hoofd Externe Dienstverle
ning, zitting in het bestuur van de
Simmer2000-organisatie. De lijnen waren
uitermate kort. Zo waren zijn kennis en
netwerk voor bijvoorbeeld het plaatsen
van een stand in de Harmonie van groot
belang. Ten tweede was er de publiciteit.
Zocht het Ryksargyf eerst nog contact met
verschillende media, toen het eenmaal
begon te lopen kwam de pers ongevraagd
binnen, op zoek naar emigranten die pro
grammaonderdelen bezochten. Deze von
den ze in het Ryksargyf en in de Harmonie
Geld verschuldigd
in ruime mate. Het enthousiasme van de
geïnterviewden zorgde voor goede PR voor
het Ryksargyf. De anders moeilijk bereik
bare landelijke pers had nu ook belangstel
ling, die resulteerde in een nieuwsitem
voor RTL5 en een voorpagina-artikel in
Trouw. Tenslotte moeten we ook het ideale
archiefweer niet wegcijferen. Tempe
raturen die tussen de 15 en 20 graden
schommelden en een regelmatige regen
bui dreven de bezoekers in onze armen.
Het succes smaakt naar meer. Al eerder is
binnen het Ryksargyf eens geopperd om
op vrijdag met een stand op de markt te
gaan staan. Met de gegevens in de com
puter hebben we ook als marktkoopman
heel wat te bieden. De beschikbaarheid
van grote gegevensbestanden maakt een
levendige presentatie mogelijk waarbij de
bezoekers kunnen ruiken aan de moge
lijkheden van archiefonderzoek.
10
11
Het Ryksargyf en Simner2000
Door Otto Kuipers*
De maand juli stond Friesland in het teken
van Simmer20oo, de reünie voor de Friezen
'om utens' en hun nakomelingen. In heel
Friesland stonden allerlei activiteiten op het
programma om de gasten te vermaken, met
als basis driehonderd dorpsreünies.Van
meet af aan was het Ryksargyf bij de orga
nisatie betrokken met als inzet een laag
drempelig stamboomonderzoek voor ieder
een. Hiervoor voerden tientallen vrijwilligers
tot de laatste dag de gegevens van vrijwel
alle openbare akten van de burgerlijke
stand in de computer in. De aantrekkings
kracht bleek groot.
Gefascineerd
Schouwburg de Harmonie.
De gok gewaagd
Niet verwachte categorie bezoekers
Meedelen in emoties
9 mei presenteerde het bestuur van
Simmer2000 de de plannen in Nieuws
poort. Hiervoor was een groot aantal
kamerleden en bewindslieden uitgeno
digd. Van ongeveer twintig van hen waren
enkele gegevens over hun Friese oorsprong
opgespoord. Het lukte om met deze gege
vens twintig boekjes met een fragment van
de stamboom, verlucht met kopieën van
originele documenten, te maken. Henk
Kroes, de voorzitter van Simmer20oo, bood
deze aan de betrokken kamerleden aan.
Slachtedijk.
De actualiteit tij
dens de Simmer-
2000-periode bood
onverwachte moge
lijkheden, waar het
Ryksargyf flexibel
op kon inspelen.
Een mooi voorbeeld
hiervan was de
Slachtemarathon op zaterdag 8 juli over de
eeuwenoude Slachtedijk. Het Ryksargyf
bewaart een kaart van de Slachte uit de
eerste helft van de
18de eeuw, gete
kend door Pieter
Idserts, een poort
wachter uit Frane-
ker die ook wel de
naam Portier voer
de. De dorpssilhou
etten en de wa
pens van de vijf
onderhoudsplich
tige grietenijen en
de stad Franeker maken het tot een fraaie
kaart, echt iets om aan het publiek te
tonen. Tijdens de openingsmanifestatie
sierde hij dan ook de stand van het
Ryksargyf. Een mooie kaart, zo vond ieder
een, ook heel geschikt om thuis op te han
gen. 'Verkoopt u facsimilé's van de kaart?'
werd er gevraagd. "Nee, dat is niet moge
lijk" was onze eerste reactie. Niet echt
sterk, vonden we ook zelf en toen de vraag
bleef aanhouden, besloten we hem te
laten reproduceren. Een dag voor de mara
thon waren er een paar duizend exempla
ren klaar. Inmiddels zijn er bijna 1500 kaar
ten verkocht voor f 15,00 per stuk, waar
door de productiekosten nu al zijn terug
verdiend.
Kaart van de Slachte, gete
kend door Pieter Idserts.
Satellietfoto Friesland.
Zo wordt een boerenzoon die nu al weer
lang Amerikaans staatsburger is, even stil
als de namen van zijn grootouders op het
scherm verschijnen. Wat is het geval? Het
boerenbedrijf van zijn grootvader was over
gegaan op de zoon, de vader van deze
Simmer-gast. Toen de kleinzoon zijn plannen
voor emigratie aan de grootvader uit de doe
ken deed, was ruzie het gevolg. Grootvader
had er zo op gerekend dat de boerderij in de
familie zou blijven. Deze herinneringen kwa
men achter de computer weer naar boven.
Succes smaakt naar meer
Geboeid door wat er over het scherm komt rollen.
Het waren ook weken van bijzondere ont
moetingen. Eén ervan vond plaats op het
Ryksargyf. Twee families lopen elkaar op
de studiezaal tegen het lijf. Wat blijkt?
Beide komen uit de Verenigde Staten,
beide uit Florida en beide uit dezelfde
regio. Na een steeds rumoeriger wordende
conversatie vertelt één me: "We found out
that we're family, and that we owe them an
amount of money."
medewerker Benutten Ryksargyf
archievenblad
september 2000
september 2000
archievenblad