I 4 m b c li - - - ------ historisch archief ABN AMRO DE STICHTING ABN AMRO HISTORISCH ARCHIEF A w w w I li i h H '4J ET MOOISTE BEDRIJFSARCHIEF VAN historisch archief ABN AMRO Kort na de fusie op 22 septem ber 1991, waarbij de Algemene Bank Nederland (ABN) en de Amsterdam-Rotterdam Bank (Amro) samensmolten tot ABN AMRO, werd een onderzoek ver richt naar de wenselijkheid van een historische afdeling binnen deze nieuwe bank. De vraag hierbij was met name of de geschiedenis en de aard en omvang van de bewaard geble ven collecties een dergelijke afdeling rechtvaardigden. Het onderzoek leverde een antwoord in positieve zin op en dit resul teerde vervolgens in de oprich ting van de Stichting ABN AMRO Historisch Archief te Amsterdam op 15 mei 1992. Wat betreft de keuze voor de stichtingsvorm werd teruggegre pen op de positieve ervaringen die waren opgedaan met de in 1976 opgerichte Amro- Kunststichting (inmiddels dus ABN AMRO-Kunstichting), in diverse opzichten vergelijkbaar met het Historisch Archief (HA) en net als deze binnen de bank een enigszins vreemde eend in de bijt. In elk geval kunnen geen van beide afdelingen tot de 'core business' van de bank gerekend worden. Van belang is met name dat de stichtingsvorm dergelijke, binnen een commercieel bedrijf tamelijk kwetsbare afdelingen, een zekere mate van bescher ming biedt, bijvoorbeeld bij eventuele saneringsrondes. bank en hoor verleden Door Dick Wijmer* De geschiedenis van ABN AMRO gaat terug tot 1824, het jaar waarin koning Willem I de Neder- Landsche Handel-Maatschappij oprichtte. Anno 2000 is het bedrijf een internationaal opererende bank, wereldwijd actief in 76 landen. Sinds 1992 heeft de bank in de Stichting ABN AMRO Historisch Archief een afdeling die haar inmiddels ruim 175-jarige geschiedenis vastlegt en uitdraagt. Bij de meeste rechtsvoorgangers van ABN AMRO was er van directiewege niet of nauwe lijks interesse voor een structureel beleid gericht op behoud, opbouw dan wel uitbouw van in cul- tureel-historisch opzicht interessante collecties. Slechts de Nederlandsche Handel-Maatschappij (NHM) vormde hierop enigszins een uitzonde ring, mogelijk geholpen door haar koninklijke oorsprong en exotische werkgebied. De alge meen geldende praktijk was echter dat collecties (zij het archieven, voorwerpen of kunst) min of meer toevallig ontstonden en/of bewaard ble ven, dan wel onstonden uit niet door hoger hand gestuurde initiatieven van individuele medewerkers. üC3£3-:c «w», a b B..Ö Itaii<lel-)l aultti' ha pp ij. M li* M i •réi, R I j H Bcunjs uan SUiibccI, ananajv, ü-wriBBMAATvnyi-u. Hf* .tar Rwifc <lvrr", k„ v ifa/. c tb**» -- fik-b* ajica l>. o o Aandeel NHM op naam van prins Hendrik Willem Frederik ('de Zeevaarder'). Lange tijd had de NHM een nauwe relatie met het koninklijk huis die begon bij de oprichter, koning Willem I. Maar ook later bleef de band bestaan; pas in 1929 werd het koninklijk recht op de benoeming van president en directeuren uit de statu ten geschrapt. In 1936 doorliep prins Bernhard nog een 'stage' op het hoofdkantoor. (Reproductie: Ronald Gans, ABN AMRO Historisch Archief) Vanaf 1867 was de NHM zich via de aankoop van de plantage de Resolutie gaan bezighouden met de suikercultuur in Suriname.Vanaf 1886 concentreerde de NHM al deze activiteiten te Mariënburg, waar de NHM voor de verwerking van de suiker al sinds 1882 de zogeheten Centraal-Fabriek exploiteerde. De arbeiders waren op het terrein gehuisvest.Tot de voorzieningen behoorde onder meer een ziekenhuisje. (Reproductie: Ronald Gans, ABN AMRO Historisch Archief) Tn It ShXHSÜP Onderscheidingsmiddel Met de oprichting van het Historisch Archief (HA) gaf de Raad van Bestuur van het nieuwe concern er blijk van oog te hebben voor zowel de intrinsieke als de gebruikswaarde van de collecties. Want naast de erkenning ervan als cultureel erfgoed op zich, speelt ook het inzicht een rol dat haar lange en veelzijdige geschiedenis voor de bank een bruikbaar middel kan zijn om zich, zeker in het buitenland, naar haar (potentiële) rela ties als oude en degelijke zakenpartner van de concurrentie te onderscheiden. De betrokkenheid van de Raad blijkt ook uit de samenstelling van het stichtings bestuur. Tot nog toe is het de gewoonte dat de voorzitter van de Raad van Bestuur qualitate qua ook voorzitter is van het stichtingsbestuur. Oud-voorzitters van de Raad blijven lid van het bestuur dat ver der uit de directeur-generaal Interna tional Division, de concerndirecteur Corporate Facility Management en een lid van buiten de bank, deskundig op het terrein van de financieel-economische geschiedenis, bestaat. Het stichtingsbe stuur bepaalt het beleid van de afdeling en stelt de prioriteiten en het budget vast. Voor de dagelijkse gang van zaken is de afdeling ondergebracht in de lijn onder het directoraat generaal Corporate Facility Management. Momenteel zijn er zes vaste medewerkers, met elk zoveel mogelijk een specifiek deelterrein. HET RI)KSARCHlf IN OVERIJSSEL Textielfabrieken Van Heek Co Hendrik Jan (1815-1872), Herman (1816-1882) en Gerrit Jan (1837-1915) van Heek uit Enschede gingen in 1859 een ven nootschap aan om katoenen en andere stoffen te fabriceren en in handelsondernemingen deel te nemen. De bestaande textielbedrijven van de familie Van Heek werden ontbonden. De drie broers wilden niet langer gebruik maken van thuiswerkende wevers, maar overgaan op fa brieksmatige productie met stoomkracht; in 1867 was Van Heek 81 Co de grootste textielfabriek van Enschede met 660 weefgetouwen. Al voor 1940 ondervond de fabriek zware concurrentie van Japanse textielproducenten en vooral na 1955 luidden de goedkope textielproducten uit lage-lonen landen het einde in. In 1968 moest Van Heek de productie dan ook staken. Het archief tot 1940 is redelijk compleet; daarna bestaat het voornamelijk uit beleidsstukken. Het bevat ook de archieven van voorgangers, fusie partners, de Boekelo- sche stoomblekerij 1888-1965 en het familiearchief. Plaats: Rijksarchief in Overijssel Periode: 1817-1968 Omvang: 125 meter Toegankelijk: inventaris Daarnaast wordt met regelmaat een beroep gedaan op projectmedewerkers en stagiaires. Breed terrein De werkzaamheden van het Historisch Archief strekken zich uit over een veel breder terrein dan de naam sug gereert. Uiteraard vormt het beheer van de oude archieven van de bank een belangrijk onderdeel. Twee andere taak gebieden zijn het beheer van de histori sche collectie en de activiteiten die neer komen op presentatie, dienstverlening en documentatie. De historische collectie is zeer breed van samenstelling; de oudste onderdelen ervan dateren uit de 17e eeuw. Tot de collectie behoren atlassen en kaarten (waaronder de negendelige Blaeu-atlas), boeken (waaronder een grotendeels laat-19e -eeuwse NHM-bibliotheek), ruim 100.000 foto's, vele tientallen machines en apparaten, honderden schilderijen, gravures, beeldhouwwerken, een aan zienlijke collectie stijl-meubilair, p.r.- materiaal, enige duizenden effecten en een verzameling oude bankbiljetten en munten. Het HA verzorgt de aanvulling, conservering en waar nodig de restaura tie van de objecten. Voor de inventarisa tie en documentatie ervan is sinds kort het programma The Museum System in gebruik. Het derde taakveld van het HA - de pre sentatie, dienstverlening en documenta tie - is binnen een commercieel bedrijf van eminent belang. Tenslotte kost de afdeling geld en die investering wordt niet omgezet in klinkende munt. En bin nen een bank is dat vergelijkbaar met vloeken in de kerk. Voor het HA is het dus noodzaak om continu naar buiten toe op immateriële wijze zijn nut aan te Een van de apparaten uit de collectie is de op I novem ber 1931 in de Effectenbeurs in Amsterdam geïnstalleer de beurstikker. Deze verving het krijtje waarmee van oudsher de koersen op een bord werden geschreven Het apparaat zorgde voor een snelle verspreiding van de koersen naar banken, commissionairs, particulieren etc., die een tikker van de speciaal voor dit doel opgerichte N.V.Tikkerdienst hadden gehuurd. De op de beurs van Amsterdam verzamelde noteringen werden verzonden naar de Centrale van deTikkerdienst. Hier werd de informatie omgezet in codes en op een papieren band geponst. De geponste papierstroken verschenen vervol gens binnen enkele minuten op het ontvangsttoestel van de abonnees. De introductie van de telex in 1937 maak te de tikker geleidelijk overbodig. (Foto:Tom Haartsen voor ABN AMRO Historisch Archief) tonen en daarmee zijn bestaansrecht te bewijzen. Dit doet het ten eerste via het tentoonstellen, zowel intern als extern, van onderdelen van de collectie en via publicaties over onderwerpen uit de geschiedenis van de bank, beide veelal gekoppeld aan speciale gelegenheden als (her)openingen of jubilea van kantoren. Daarnaast verzorgt het HA rondleidingen in het oude hoofdkantoor van de NHM aan de Vijzelstraat. De dienstverlening uit zich verder onder meer door het optreden als vraagbaak op bancair-histo- risch gebied. Primair ten behoeve van de eigen organisatie, maar ook het verlenen van assistentie aan onderzoekers van bui ten behoort ertoe. Het onderdeel documentatie valt in tweeën uiteen. Enerzijds bouwen de medewerkers zelf diverse documentatie bestanden op als basis voor latere geschiedschrijving. Anderzijds bestaat er een langjarig project geschiedschrijving, waarbij externe auteurs opdracht krijgen onderzoek te doen naar de geschiedenis van een rechtsvoorganger of een speci fiek onderwerp uit de bancaire geschiede nis. Zo verscheen in 1999 Banken, ban kiers en hun fusies, een studie naar de ont staansgeschiedenis van de ABN en de Amro in 1964. Eveneens in 1999 ver scheen Wereldwijd bankieren, ABN AMRO 1824-1999 naar aanleiding van het 175- jarig jubileum van de bank. Momenteel lopen nog studies naar de Twentsche Bank (1861-1964), de Amster- damsche Bank (1871-1964) en de Nederlandsch-Indische Handelsbank/ Nationale Handelsbank, opgericht in 20 archievenblad juli 2000 juli 2000 archievenblad 21

Periodiekviewer Koninklijke Vereniging van Archivarissen

Archievenblad | 2000 | | pagina 10