de praktijk KEUZES BIJ HET DIGITALISEREN VAN EE Na enkele jaren van onderzoek lagen de digitale activiteiten in Tilburg eventjes stil. De draad werd weer opgepakt in 1998 toen ik samen met onze fotograaf Frans van Ameijde opnieuw op pad ging. We bezochten het Gemeentearchief Schiedam, dat inmiddels het samen met het NIWI ontwikkelde systeem Skopeo gebruikte, en het Gemeentearchief Bergen op Zoom, dat nog druk doende was met het inmiddels voltooide Atlan tis. Voor beide systemen valt wat te zeggen, maar we kwa men al snel tot de conclusie dat we niet de weg van deze archiefdiensten wilden be wandelen. Waarom niet zal hierna duidelijk worden. kend negatieven hebben en straks een prachtig gedigitaliseerd moederbeeld. De reproducties zijn dus (uitzonderingen daargelaten) op ter mijn vernietigbaar. Vanzelfsprekend bewaren we wel de originelen: niet meer in de huidige lade kasten maar in het depot met veel betere bewaaromstandigheden. Omdat raadpleging van de originelen alleen bij hoge uitzondering nodig zal zijn, daalt de slijtage door gebruik tot bijna nul. We maken de scans op een zodanige manier dat er een 1 op 1 reproductie mogelijk is. Het digita le moederbeeld zal in geen geval een bewerking Wil je een digitaal beeld het 'origineel' laten vervangen, dan is digitaliseren met een resolutie van 300 dpi de beste oplossing. Bijkomende voordelen zijn: ruimtewinst en betere bewaar- condities. Onze fotocollectie bestaat voor een aanzienlijk deel uit reproducties waarvan we vanzelfspre- ondergaan in de vorm van retouche, verscher ping o.i.d. Zo blijft het een zo exact mogelijke reproductie van het papieren beeld, met alle eventuele tekortkomingen of eigenaardigheden. Dat digitale moederbeeld slaan we in TIFF-for- maat op. Met deze algemeen geaccepteerde stan daard gaat van het 'originele beeld' nauwelijks informatie verloren. Het aldus verkregen TIFF-beeld staat op een cd-rom en kan als digitaal moederbeeld bewer kingen ondergaan. Ook kan het dienen als hoogwaardig beeldmateriaal voor uitgeverijen, drukkerijen en vormgevers.Voor raadpleging van de database via Internet worden van dit TIFF moederbeeld afgeleiden gemaakt in jpeg- formaat (Joint Photographic Expert Group - ook wel jpg genoemd), een compressiemethode die wereldwijd in gebruik is.** Dat is belangrijk voor het toepassen op Internet, omdat kleinere bestanden sneller de digitale snelweg over gaan. Bovendien hebben we ervoor gekozen omdat de kwaliteit van de jpeg-afgeleide beelden een hoogwaardige reproductie onmogelijk maakt. Er komen drie afgeleiden: een thumbnail, een ver groting die ongeveer een kwart van het beeld- de praktijk F 0 T O C O L L E C T I E W scherm (met een resolutie van 800X600) beslaat en een bestand dat een hoogwaar dige print oplevert. Dat laatste bestand is alleen te bestellen via e-mail. We moesten natuurlijk ook een ver antwoorde keuze voor een printer maken. Na wat verkenningen in de markt was al snel duidelijk dat er eigen lijk maar één kandidaat bestond: de Fuji Pictrography. De afdrukkwaliteit van deze printer is niet te onderscheiden van een klassieke afdruk. De houdbaarheid van de reproductie is goed en benadert bijna die van een chemische afdruk. Daarnaast zijn deze prints ook geschikt om er drukwerk van te maken. Bovendien gebruikt de Fuji Pictrography alleen maar gedestilleerd water en heeft daardoor ook nog eens een milieuvoor deel. Deze printer kan on demand leve ren aan onze studiezaalbezoekers en andere klanten; een hele verbetering ten opzichte van de huidige levertijd van twee weken. De klant geeft opdracht aan een medewerker, dit om te voorkomen dat klanten 'per ongeluk' op de print- knop drukken. Op deze manier schake len we het fotolab uit, kunnen sneller en efficiënter foto's leveren en besparen ook nog eens geld. Natuurlijk hebben we ons zelf ook beperkingen gesteld. Zo leveren we niet groter dan A4 prints. Bovendien zijn de foto's zo gescand dat ze standaard een 1 op 1 reproductie leveren, d.w.z. een pasfoto komt op het formaat van een pasfoto en kost net zoveel als een foto die bijvoorbeeld 13x18 was en op dat for maat wordt geprint. Wil de klant een aangepaste (groter, kleiner, uitsnede) for maat clan het origineel, dan zijn er hand matige aanpassingen van het digitale beeld aan dat gewenste formaat nodig en zal de prijs hoger zijn. Het Gemeentearchief Tilburg stelt zich ten doel om de dienstverlening via zijn website van dezelfde kwaliteit en mogelijkheden te doen zijn als een be zoek aan de studiezaal. We kunnen pro fiteren van een prima netwerk met per manente Internetverbinding en elke nieuwe applicatie moet natuurlijk Inter- netwaardig zijn. Bij de systemen die we bekeken hebben (Skopeo en Atlantis) was daar op dat moment geen sprake van. Daarnaast bekeken we nog de applicatie van Microformat, Easy Photobase. Uit eindelijk leek Atlantis op dit gebied het meeste te beloven; dat we er toch niet voor kozen kwam omdat wij de nadruk wilden leggen op kwalitatief goede scans zoals hierboven beschreven. De prijsstel ling van Atlantis zou te zwaar op de begroting drukken. Dit uitgangspunt is natuurlijk weinig schokkend. Maar wij stonden op dit gebied ver achter: onze 'database' be stond uit twee componenten: de syste matische ordening in de ladekasten, met beschrijvingen op de fotokaarten, en daarnaast de kennis bij de beheerder. Met name de tweede component is een zwak ke schakel en die bevat ook nog eens de meeste informatie! Het persoons-onaf- hankelijk maken hiervan was dan ook een belangrijk punt. Het vullen van een database was een absolute noodzaak om het project tot een succes te maken. De twee systemen Skopeo en Atlantis had den beide een duidelijke visie wat betreft de te registreren gegevens per beeld. Met name de mogelijkheden in Atlantis waren in onze ogen een brug te ver. Hoewel voor dit punt Skopeo onze voor keur had, diende zich elders een beter alternatief aan. We kwamen in contact met het bedrijf Pictura Imaginis uit Heiloo dat is gespecia liseerd in het digitaliseren van beeldmate riaal en objecten. Het bedrijf had een ant woord op vier van de vijf uitgangspunten. Het vijfde, de printer, hadden we inmid dels zelf al opgelost. Het werd al snel dui delijk dat we zaken konden doen. Pictura Imaginis ging het scannen voor ons doen. Door de constant hoge kwali teit van hun werk is er geen kwaliteits verschil tussen de verschillende scans. Verder verenigt het bedrijf een aantal specialiteiten onder één dak, zodat we maar met één contactpersoon te maken hebben. Daarnaast bood Pictura Imaginis de oplossing voor het maken van een database. Het te gebruiken pakket (Filemaker Pro) bevat tevens de mogelijk heid om de database en de digitale beel den via Internet aan te bieden. Wij stel den wel de voorwaarde dat de gegevens te allen tijde converteerbaar moesten zijn naar een andere database. Wanneer er een applicatie als standaard binnen het archiefwezen in Nederland op het gebied van beeldregistratie en -raadpleging gaat gelden, dan willen we daar naar kunnen overstappen. Niet onbelangrijk was de prijs voor deze database: hij was namelijk gratis, evenals het inrichten van de structuur op basis van maatwerk. Voor aanpassingen in een later stadium geldt een uurtarief. Ook het bouwen van de internetinterface moeten we zelf betalen. Door deze oplossing kon den we het zwaartepunt van onze inves teringen leggen bij het kwalitatief goed digitaliseren van het fotografisch materi aal (ons eerste uitgangspunt). Dit digitaliseringsproject had nog een prettige bijkomstigheid: inmiddels is de gehele fotocollectie kritisch doorgelicht, bekeken, beoordeeld en geschoond. Inmiddels zijn de eerste 10.000 foto's - de collectie ansichtkaarten, portretten en Berssenbrugge - gedigitaliseerd. De ansichtkaarten gaan als pilot dienen voor de Internetinterface die nog voor de zomer in de lucht moet gaan. 21 beeldscherm Van oQzkht naar Door Luud de Brouwer* Al in 1994 begon het Gemeente archief Tilburg met het eerste onderzoek naar de mogelijkheden om de fotocollectie te digitalise ren. In oktober van dat jaar orga niseerde de KVAN een studiemid dag over het scannen van beeld materiaal. In het daaropvolgende jaar ging binnen de Gemeente Tilburg een werkgroep aan de slag om te onderzoeken op welke manier het Gemeentearchief Tilburg van dit scannen gebruik zou kunnen maken. Hiervoor bezochten leden van de werk groep archiefdiensten in den lande, evenals beurzen en studie dagen. Dat alles resulteerde in een rapportage in november 1996 waarin als advies was opgeno men een speciale configuratie met scanner en cd-romspeler aan te schaffen om daarmee een pilotproject te starten. Zo gezegd zo gedaan. Een tijdelijk mede werkster scande ruim 200 foto's en er werden tests gedaan met OCR Optical Character Recognition). Waarmee Tilburg eigenlijk weer bij het begin terecht was gekomen. Hoe nu verder? Door de fusie met het voormalige Streekarchief Oisterwijk in 1997, kwam het pro ject enige tijd op een laag pitje te staan en werd het project in 1998 weer opgepakt. Een van de consequenties van het digitalisering project in Tilburg is dat de 'klassieke' fotograaf helemaal uit beeld is geraakt. Hij wordt een digita le fotograaf, die beeldkwaliteit beoordeelt, digitale beelden verzorgt, digitale bewerkingen uitvoert en ook het scanwerk voor zijn rekening neemt voor speciale opdrachten. Maar dat vindt het Gemeentearchief Tilburg helemaal niet erg. Integendeel: tienduizend gedigitaliseeerde foto's en de mogelijkheid deze op Internet aan te bieden verder, maakt het immers tot een van de koplopers in Nederland. Over hoe een Tilburgse zoektocht van zes jaar kon eindigden in Heiloo. De door Pictura Imaginis gedigitaliseerde beelden komen op cd-roms naar het Gemeentearchief Tilburg. Met vier jaar indrukken en ideeën op zak kwa men we tot de volgende uitgangspunten: 1 Scannen gebeurt met een resolutie van 300 dpi (dots per inch), 1 op 1, opgeslagen in Tag Image File Format (TIFF) -formaat 2 Een print van het gedigitaliseerde beeld ver vangt de klassieke afdruk 3 De gedigitaliseerde beelden zijn raadpleeg baar via de website van het Gemeentearchief Tilburg 4 De beeldinformatie is beschreven in een data base 5 Het scannen wordt uitbesteed Digitale moederbeeld (1) Compressiemethode 20 archievenblad juni 2000 Onderzoek naar geschikt materiaal: Luud de Brouwer bekijkt kaartmateriaal en fotograaf Frans van Ameijde te digitalise ren foto's. vig': -VV Printen on demand (2) Raadplegen via website (3) Database vullen (4) Scannen uitbesteden (5) Webmaster bij het Gemeentearchief Tilburg Kijk voor uitleg over jpeg (of jpg) op: http://www.mensdata.nl/handleiding/jpeg/lP EG_inleiding.html Foto's: Elsje van der Velde juni 2000 archievenblad

Periodiekviewer Koninklijke Vereniging van Archivarissen

Archievenblad | 2000 | | pagina 10