f
r
Ill
Geertje Dimmendaal, Heropvoeding en behandeling.
Meisjes in Huize de Ranitz, Groningen 1941-1967.
BK CC GSF*GS Magista B.V. Oosteinde 6, Postbus 1, 9300 AA Roden Tel. 050-5025500, Fax 050-5025505 www.magista.nl, E-mail: magista@magista.nl
Geertje Dimmcndaal
Heropvoeding en
behandeling
literatuur
kon natuurlijk niet. Dit is een probleem
waar ook de beheerders van dit soort
materiaal mijns inziens oog voor moeten
hebben. In dit geval loste de onderzoek
ster het zelf op door elk dossier een eigen
nummer te geven. Onvermeld blijft of de
dossiers ook door anderen onder die
nummers opgevraagd kunnen worden
bij de Groninger Archieven, waar het
archief van het Doorgangshuis berust.
Meisjes in Huize de Ranitz,
Groningen 1941-1967
Het onderzoek gaat vooral over de
gesloten afdeling, eerst Het Groote Huis
geheten, maar later omgedoopt tot Huize
de Ranitz. Weer later werd er nog een
afdeling aan verbonden: eentje voor
meisjes die bijna in de maatschappij kon
den terugkeren, Het Brugje. In de periode
na de Tweede Wereldoorlog werd het
Passantenhuis, inmiddels omgedoopt tot
Huize Louise een officieel erkend obser
vatiehuis, terwijl Huize de Ranitz en Het
Brugje zich meer toelegden op moeilijk
en zeer moeilijk opvoedbare meisjes. In
1964 verhuisde het inmiddels hopeloos
verouderde Doorgangshuis naar nieuw
bouw, en werd de instelling omgedoopt
tot Helper Haven.
De directrices waren tot 1967 vrouwen,
eerst De Ranitz zelf, toen de bemiddelde
domineesdochter Van den Brugghen en
tenslotte ex-diacones Zuster Hoogenraad.
Het tijdvak dat het proefschrift behan
delt wordt afgesloten met de aanstelling
van de eerste mannelijke manager als
directeur en schetst een voortschrijdende
professionalisering.
Wat behelsde de zorg voor de probleem
meisjes nu precies, hoe keek de leiding
tegen hen aan en hoe veranderde dit?
Na een algemene inleiding over de
geschiedenis van de residentiële jeugd
zorg in het algemeen en de geschiedenis
van het Doorgangshuis in het bijzonder,
concentreert Dimmendaal zich
in het tweede deel op dit punt.
Zij had hiertoe de beschikking
over een belangrijke bron, zo'n
275 pupillendossiers van de
meisjes. Explosief materiaal,
want de meeste meisjes zullen
nog in leven zijn. Maar terecht
merkt de auteur op dat de priva
cygevoeligheid alleen geen
reden voor vernietiging mag
zijn. Zij mocht deze dossiers -
niet slechts voor de statistiek
over weggelopen pupillen -
gebruiken en gaat er dan ook
zorgvuldig, met begrip en sym
pathie mee om. Uiteraard zijn
de namen van de pupillen en
hun familie veranderd, in de
journalistiek en de wetenschap
een gangbare methode.
Maar in dit geval gaat de schrijf
ster verder, en dan staat haar
respect voor privacy toch op
gespannen voet met de weten
schap. Dimmendaal heeft
namelijk, zo waarschuwt zij de
lezers, de pupillen zo onherken
baar gemaakt dat hetzelfde
meisje in verschillende verhalen onder
verschillende pseudoniemen opduikt. Zo
zullen zelfs de ex-pupillen zelf zich in dit
boek niet of nauwelijks kunnen herken
nen. Toen ik de voetnoten goed bekeek,
kon ik mij bovendien niet aan de indruk
onttrekken dat, wat in het verhaal als
incidenten met betrekking tot één meisje
wordt gepresenteerd, in werkelijkheid
vaker voorkwam. Er werd althans vaak
naar verschillende dossiers verwezen.
Omdat de dossiers alfabetisch bij pakken
tegelijk in het archief zijn opgenomen,
bezorgde deze verwijzingen de auteur
een extra moeilijkheid. Een inventaris
nummer alleen als verwijzing was niet
voldoende, en de familienaam noemen,
de enige sleutel tot een exacte verwijzing,
35
overal!
Magista is al meer dan 50 jaar
gespecialiseerd in het ontwerpen en produceren
van opslagsystemen. Wat u ook wilt archiveren
of opslaan, wij hebben voor u een ruimtebe-
sparende oplossing. Vanuit een standaard
leveringsprogramma of speciaal op maat gemaakt
qua afmeting en uitvoering.
Profiteert u van onze ervaring en
specialistische know-how! Dat werkt voor u
niet alleen sneller,
het geeft tevens de garantie
voor een optimaal systeem.
Meer weten? Bel dan voor onze uitgebreide
documentatie of stuur de
informatiebon
naar ons
terug.
Ja, ik wil meer weten over
Magista's oplossingen
Bel mij voor een afspraak
Stuur mij informatie over:
Archiefinrichtingen
Kantoorinrichtingen
Bibliotheekinrichtingen
Magazijninrichtingen
Museuminrichtingen
Naam
t.a.v.
Adres
Postcode
Plaats
Telefoon
Gronmgei-
Historische
Reeks
Florence Koorn,
Archiefdienst voor Kennemerland Flaarlem
ft
Groninger Historische Reeks, 18.
Van Gorcum Assen, 1998.
In 1865 richtte de filantrope M.W. de
Ranitz in Groningen het Doorgangshuis
op, waar rond 1940 zo'n honderd pupil
len waren opgenomen. Hier begint de
periode die in dit proefschrift vooral
bestudeerd wordt. Aanvankelijk bestond
het huis uit drie afdelingen: een open
afdeling voor kinderen (van babies tot
meisjes van 21 jaar; jongens konden er
tot hun 6e jaar blijven), de gesloten
afdeling voor meisjes van 12 tot 20 en
tenslotte een Passantenhuis voor meis
jes op doortocht.
mei 2000
archievenblad
