literatuur
Angelika Menne-Haritz
"Schlüsselbegriffe der
Archivterminologie.
Lehrmaterialien für das Fach
Archivwissenschaft"
De eerste druk van de lijst van
Duitse archieftermen, een uitgave van
de Archivschule Marburg, verscheen in
1992. De onlangs verschenen tweede
druk is een grondige bewerking van dit
studieboek. De begrippenlijst - het boek
bevat daarnaast enkele informatieve
hoofdstukken - is behalve in gedrukte
vorm ook op Internet te raadplegen.
Laatstgenoemde versie wordt regelmatig
bijgewerkt en is via de website van de
auteur te bereiken. Op dit moment zijn
zowel een Duitse als Engelse versie
beschikbaar, voorzien van Franse en
Spaanse equivalenten. Doorklikken
maakt het zoeken eenvoudig. Voor de
internationale discussie onder vakgeno
ten is dit werk van Menne-Haritz van
belang; de onderlinge verstaanbaarheid
is gediend met een toelichting op de
(nationale) context van vergelijkbare
begrippen. Bij internationale bijeen
komsten heeft Menne-Haritz meer dan
eens gewezen op de verwarring die ont
staat tussen deelnemers afkomstig uit
uiteenlopende archieftradities.
De actualisering van de internetlijst, hoe
gunstig ook voor de betrouwbaarheid
van de informatie, zal verhinderen dat
in de toekomst een vergelijking mogelijk
is tussen enkele peildata. De boekuitga
ven laten een vergelijking wel toe en bie
den daardoor en passant een inkijk in de
Duitse ontwikkelingen in het vakgebied:
welke termen zijn uit de lijst geschrapt,
welke nieuwe termen vonden ingang en
welke wijzigingen zijn in de toelichtin
gen doorgevoerd? Een mooi voorbeeld
van dat laatste is de uitleg bij 'sampling'.
De eerste druk meldt bij 'sampling': "Bei
der Bewertung von Verwaltungs-
unterlagen: Auswahl von Einzelstücke
aus nicht systematisierbarem Massen-
akten mit parallelem Evidenzwert als
Beispiele." En de tweede druk:
"Verfahren bei der Bewertung, bei dem
nach statistischen Verfahren eine repre
sentative Auswahl von einzelnen, nicht
systematisierbaren Massenakten mit
parallelem Evidenzwert hergestellt wird.
Voraussetzung ist die Gleichheit inner-
halb der zu bewertenden Unterlagen.
Das Sampling soil mit einer geringen
Anzahl von Akten die Gesamtmenge
rekonstruierbar machen."
Het algemene internetadres is
http://www.uni-marburg.de/archivschule/
José Kooijman
Gids voor historisch beeld
en geluidsmateriaal
34 I
In Nederland ligt naar schatting
ruim 830.000 bewegend beeld- en
geluidsmateriaal. Alle geïnventariseerde
collecties staan geregistreerd in deze
'Gids voor historisch beeld- en geluids
materiaal'. Hij is onderverdeeld in zes
tien hoofdstukken gebaseerd op type
instelling met vermelding van de adres
gegevens, korte geschiedenis van de col
lecties, aantallen, formaten, genres,
onderwerpen, perioden, de ontsluiting
en de toegankelijkheid. Achterin is een
register van instellingen en een tref
woordenregister toegevoegd. Tevens
bevat de gids een artikel waarin een aan
tal instellingen (Gemeentearchief
Rotterdam, Meertens Instituut,
Bedrijfsarchief KLM, Museum voor
Communicatie Den Haag en het
Audiovisueel Documentatiecentrum
Overijssel) die dit soort materiaal behe
ren, nader wordt toegelicht. Verder zijn
er drie artikelen opgenomen van perso
nen die over hun ervaring vertellen met
het hergebruik van av-materiaal voor
televisie, radio en onderwijs.
j.H. Weissenbruch 1824-1903
ISBN 90-400-9401-2. 184 blz., fl. 69,50.
Jan Hendrik Weissenbruch is een
van de belangrijkste schilders van de
Haagse school. Deze prachtig geïllus
treerde bundel artikelen besteedt aan
dacht aan het leven en werk van deze
schilder. Naast de schilderijen en aqua
rellen zijn er stukken over en van
Weissenbruch te vinden in diverse
archieven. Zo beheert het Gemeente-
Cees Hilhorst,
Vriendschap op afstand
Bart van der Leek (1876-1958) is
bekend geworden als kunstschilder van
De Stijl. H.P. Bremmer (1871-1956)
ondersteunde Van der Leek financieel en
publicitair in ruil voor alle door hem
geschilderde werken. 'Vriendschap op
afstand' bevat 124 bewaard gebleven
brieven tussen de kunstenaar en zijn
mecenas van 1911-1956. Ze bevatten
informatie over huiselijke omstandighe
den en de schilderijen van de kunste
naar. De uitgave is voorzien van een
inleiding met informatie over de levens
van Bart van der Leek en Bremmer, com
mentaar op de brieven en 60 zwart-wit
afbeeldingen van schilderijen van Bart
van der Leek. De originele brieven
bevinden zich voor een deel in het
Bremmerarchief, dat is ondergebracht
in het gemeentearchief Den Haag en in
het archief van Van der Leek, dat aanwe
zig is bij het RKD in Den Haag.
David Barnouw e.a.
Tiende jaarboek van het
Nederlands Instituut voor
Oorlogsdocumentatie
Dit jaarboek van het NIOD is geheel
aan het thema 'egodocument' gewijd.
De bundel opent met twee bijdragen
van auteurs die hun persoonlijke
geschiedenis in Nederland en Indië/
Indonesië onderzochten. In het foto
essay wordt onder meer aandacht
besteed aan de foto's van Ad Windig die
tijdens de bezetting in Amsterdam foto
grafeerde. Een analyse van afscheids
brieven van hen die in de bezettingstijd
ter dood werden veroordeeld, wordt
afgewisseld met een bijdrage over de
beleving van het nazi-verleden binnen
familieverband. Verder zijn er artikelen
over kampgetuigenissen, het verweer
schrift van secretaris-generaal Frederiks,
genocidenplegers in televisie en egodo
cumenten, de constructie van het imago
van Colijn en de memoires van luite
nant-generaal Calmeyer en het dagboek
van Anne Frank.
archief Den Haag het archief van de
kunstenaarsvereniging Pulchri Studio en
een collectie brieven van kunstschilders.
Het Gemeentearchief Amsterdam
beschikt over het archief van Arti et
Amicitiae en het Rijksbureau voor
Kunsthistorische Documentatie te Den
Haag beheert het archief van de kunst
handel Maison Goupil. Een tentoonstel
ling met meer dan honderd werken van
Weissenbruch is te zien van 29 februari-
21 mei 2000 in het gemeentemuseum
Den Haag.
Institut für Archivwissenschaft nr. 20,
Marburg 1999. ISBN 3-923833-61-X
Zie ook:
http://staff-www.uni-marburg.de//~mennehar/
Agnes Jonker
1 archievenblad maart 2000
'De cabaret prinses' van Theo Frenke!, 1925,
met Emmy Arbous in de hoofdrol. Uit:'Of joy and
Sorrow, a filmography of Dutch silent Fiction'.
Stichting beheer IISG Amsterdam, 1999.
ISBN 90-6861-184-4. 510 biz., fl. 49,90.
Waanders Zwolle, museum Jan Cunen Oss
en Gemeentemuseum Den Haag, 1999.
De correspondentie tussen
Bart van der Leek en H.P. Bremmer.
RKD-Bronnenreeks, deel 1.
Thoth Bussum en Rijksbureau voor Kunst
historische Documentatie Den Haag, 1999.
ISBN 90-6868-212-1. 230 blz., fl 69,50.
maart 2000
archievenblad
Walburg Pers Zutphen, 1999.
ISBN 90-5730-060-5. 304 blz., fl. 39,50
Jan Hendrik Weissenbruch in zijn atelier in Den Haag.
Bart van der Leek (1876-1958) met zijn oudste
dochter in 1915.
Dodenherdenking in 1946. Foto: Ad Windig