AVAS\ SYSTE MEN
-Mfó ben^:-
Archievenblad
De betrokkenheid van veel Nederlanders
bij al deze operaties, en het directe profijt
dat zij erbij hadden, komt in ROOF veel
minder aan de orde. En ook de Nederlandse
regering in ballingschap in Londen is
geen rol van betekenis toebedeeld. De be
trokkenheid van Nederlanders en ver
band met het succes of falen van de maat
regelen, die mij toch een heel belangrijke
kwestie lijkt, heeft Aalders ook nog niet
geprobeerd te kwantificeren. Hij zegt
daarover min of meer dat we er nooit
achter zullen komen om hoeveel geld,
hoeveel mensen en hoeveel gevallen het
daarbij is gegaan. Dat is wel waarschijn
lijk, maar er zijn toch ook wel gegevens
waar meer uit afgeleid en wat langer bij
stilgestaan kan worden. Hoeveel niet-jood-
se huishoudens kregen in Amsterdam tij
dens de oorlog een woning waar tot voor
Het kan afschrikwekkend zijn - voor jon
gere lezers? - een franstalig tijdschrift,
maar de passieve talenkennis van een
ieder is waarschijnlijk hoog genoeg om
de inhoud van Entreprises et Histoire tot
zich te kunnen nemen. Deze Franse equi
valent van het Duitse Archive und
Wirtschaft, een combinatie van bedrijfsar-
chivistiek en -geschiedenis, is het lezen
waard.
In april 1992 zag nummer 1 het licht, geï
nitieerd door L'Institut d'Histoire de
l'Industrie, met als thema 'Stratégie indus-
trielle: L'éternel retour?' In concreto zijn
dat vijf artikelen op de eerste 95 pagina's.
De rubriek 'Débat' volgt daarop. Daarin
spreken vier deskundigen (uit bedrijfsle
ven en wetenschap) zich uit over het
thema: 'Les entreprises ont-elles besoin
d'une histoire?' (p. 101-111). Daarna vol
gen er nog twee rubrieken, en wel
'Document' en 'Chroniques'. Deze laatste
is voor archivarissen die op de hoogte
willen blijven van (bedrijfs)-archieven in
Frankrijk wellicht de belangrijkste, want
ze bevat ondermeer de subrubriek
'Nouvelles des Archives'.
De formule van vier vaste rubrieken is
kort joden in hadden gewoond? Floeveel
transportbedrijven hebben actief geprofi
teerd van het werk dat er in deze branche
werd geschapen door bij voorbeeld in de
'meubelactie'? Uiteraard noemt Aalders
het bekende bedrijf Puls, dat direct betrok
ken was bij het vervoeren van huisraad
uit woningen van gedeporteerde joden.
Maar een klein bedrijf als Puls met enkele
vrachtwagens kan nooit alleen in staat
zijn geweest om, zoals Aalders heeft bere
kend, "tenminste 29-000 woningen" tus
sen juli 1942 en september 1943 leeg te
halen. Hiernaar en naar de interactie tus
sen verschillende instanties en de directe
Duitse bezettingsmacht is meer onder
zoek gewenst en ook wel mogelijk.
ROOF is het resultaat van indrukwekkend
nationaal en internationaal archiefonder
zoek. Op diverse ministeries, op het Alge-
sindsdien niet gewijzigd. Het periodiek
komt drie keer per jaar uit met een om
vang van 120 tot 160 pagina's per num
mer. Een impressie van de thematiek:
nummer 4 (novembre 1993), 'Le commer
ce: Révolutions, rénovations'; nummer 9
(septembre 1995), 'Dynasties d'Entrepre-
neurs'; nummer 11 (mars 1996),'La com
munication de la grande entreprise' en
nummer 12 (juin 1996) Dynasties
d'Entrepreneurs II'.
Dikwijls heeft het tijdschrift een interna
tionale inhoud, bijvoorbeeld nummer 7
(décembre 1994), 'Le recours aux scien
ces sociales', waarin - in afzonderlijke arti
kelen - ondermeer het sociale gehalte van
Italiaans, Amerikaans en Franse grootbe
drijven ter sprake komt. Vanwege het arti
kel 'Les Archives Historiques des Caisses
d'Épargne. Prospective et valorisation
d'une mémoire d'entreprise' (p. 159-169)
is deze aflevering ook voor archivarissen
van belang.
Wat komt men nog meer te weten over
historische bedrijfsarchieven in Frankrijk?
Dat ze op dezelfde wijze zijn georgani
seerd als in Duitsland, waar de Wirt-
schaftsarchive een reddingsfunctie heb
ben. In Frankrijk bestaan vijf regionale
depots, de zogenaamde Archives du
monde du travail (Roubaix, d'Aix-en-
meen Rijksarchief en het Nederlands Insti
tuut voor Oorlogsdocumentatie ligt een
enorme hoeveelheid materiaal dat daar
voor is gebruikt. Toch kon niet het gehele
verhaal hieruit worden gereconstrueerd.
Onderzoek in de National Archives te
Washinghton leverde aanvullende infor
matie op. De vondst van het Liro-archief
in december 1997 bracht geen verandering
in het beeld van de roof, dat uit de reeds
bekende stukken was gereconstrueerd.
Aalders levert met dit eerste deel van zijn
rapporten een belangrijke bijdrage aan
het inzicht in de reconstructie van de
grootscheepse, weliswaar verhulde, maar
ook nauwelijks verhinderde verrijking
van de nazi's en hun vele helpers.
Provence, Lille, Seine-Saint-Denis). Ook de
staat beheert uiteraard economische
archieven, in een overzichtelijk schema
geplaatst in aflevering 13 (décembre
1996) p. 153. Bedrijfsarchivarissen
bestaan in Frankrijk eveneens; zij hebben
zich verenigd als sectie van de l'Associa-
tion desArchivistes Francais.
In aflevering 14-15 (juin 1997) houdt
Maurice Bernard van France Télécom in
een open brief aan ondernemingen een
warm pleidooi voor het openstellen van
archieven voor serieus wetenschappelijk
onderzoek. Over de openbaarheid van de
archieven van het ministerie van econo
mie en financiën, te bezoeken in Savigny-
le-Temple, bericht archivaris Agnès
d'Angio in dezelfde aflevering.
De redactie van Entreprises et Histoire
werkt met advies van buitenlandse corre
spondenten - stuk voor stuk gerenom
meerde bedrijfs-historici. Een Nederlandse
correspondent wordt (nog) niet genoemd.
Entreprises et Histoire is bij het NEHA/
IISG in te zien (signatuur: ZO 41399).
Kopieën uit themanummers zijn tegen
kostprijs op te vragen.
40 Archievenblad
November 1999
Literatuur
Archievenblad
IBIJ
Tussen 1885 en 1929 stelden Verwijs en
Verdam het Middelnederlandse!! Woorden
boek samen. In de loop der tijd is dit aan
gevuld met talloze aanvullingen en verbe
teringen, waardoor zoeken in de papieren
uitgave wel erg lastig werd. Een digitale
editie bracht uitkomst. Niet alleen bevat
deze het woordenboek, maar ook een
enorme collectie Middelnederlandse tek
sten uit de periode 1250 tot 1550: ridder
verhalen in rijm en proza, gedichten, lie
deren, didactische tractaten, geneeskundi
ge handleidingen, bijbelvertalingen en
andere religieuze teksten, encyclopedi
sche werken, kronieken en toneelstuk
ken. De complete lijst is te vinden op het
internet.
De cd-rom brengt bronteksten en woor
denboek weer bij elkaar, hetgeen een
nieuwe generatie woordenboeken
inluidt. Eeuwenlang deelden lexicografen
teksten op in kleine partjes, om ze als
citaat te gebruiken in een woordenboek
artikel. De cd-rom maakt deze scheiding
ongedaan; niet alleen krijg je zo de hele
context van een citaat te zien, ook de taal
gaat er meer van leven. Over inhoudelijke
keuzevragen boog zich een commissie
van gerenommeerde mediëvisten, onder
wie Frits van Oostrom en W.P. Gerritsen.
Het resultaat mag er zijn; de interface is
snel en gebruikersvriendelijk en de hand
leiding is zeer helder geschreven.
Het woordenboek is te raadplegen op
artikelen, nevenvormen, woorden, cita
ten, aanmerkingen, retrograde woorden,
bronnen en aantekeningen. De teksten,
het woordenboek en de bronnen zijn via
hyperlinks met elkaar verbonden, met
vermelding van welke editie is gebruikt
en waar het originele manuscript zich
bevindt. Een baanbrekend woordenboek
derhalve.
odigdh,
Qclen
ering
Telefoon: 030 - 6775111
Telefax:. 030 - 6774000
MICROMASTER A1 CAMERA
Entreprises et Histoire ISSN 1161
- 2770 Editions ESKA, Paris.
Dienke Hondius, historicus Amsterdam
Hélène J.M. Winkelman, wetenschappelijk medewerker verzame
lingen NEHA
Middelnederlandse!)
Woordenboek op cd-rom SDU/
Standaard i.s.m.
Instituut voor Nederlandse Lexicologie (INL),
Leiden
In de boekhandel fl. 450.-: rechtstreeks bij
de SDU fl. 395,-
Bettand Be«aorken Beeld goeken Artikel Boeken FJeip
(Artifajlfjt
Invoer
JALOEPSHEiT
JALOESIE
JALPEN
JAMHER
JAMER
JAMERDAL
JAMEREN
JALOERS (oolcjaJoes, jalous), bnvj
ook in het fra. de vorm met r, jaloers. "1
van lat zelus. ijver, vanwaar ook zet
398 op ;aloe:t(ch), en Dier 1.449 //v|
Ondanc hebs die viiam die es so jat
W. Hoe die jalouse drop dorper) q||
hise siact. itosê bi. vs U Als eruqf
ends hi vernam, dar ic op genen ridder J
plach. endc hi wart so jalous van mi teel"
II, 6'34 i So was hi haers lives so care f
Info en bestellen: SDU, Tel. (070) 378 98 80. E mail: sdu@sdu.nl
Voor de complete lijst van teksten: www.inl.nl
Vleuterweideweg 10
3451 RB Vleuten
Internet: http://www.avas.nl
E-mail: info@avas.nl
I
Met de compacte MICROMASTER camera
kunnen documenten, tekeningen, boeken of
kranten(ook ingebonden) tot en met formaat
A1(840mm x 600mm) op 16mm film* worden
opgenomen.
haarscherpe kwaliteit
demontabel voor filmen 'op locatie'
slechts 4 cent per opname
compacte camera met grote mogelijk
heden, bij uitstek geschikt voor het archief
wezen
De MICROMASTER kan vrijblijvend bij u wor
den gedemonstreerd.
er kan ook een 35mm camerkop worden gemonteerd
NIEUW
Al BUDGETCAMERA!
