Literatuur
Archievenblad
Stille getuigen
Het dagelijks leven in Indië 1937-1947
Stille
Silent
getuigen
Witnesses
^4e^^rrtrr
Indië
BWéVe^i van
N
rjL*
Inventaris van de archieven van de stichting Sint Maarten
REGLEMENT
42 Archievenblad
Oktober 1999
Literatuur
Archievenblad
Verzet in Nederlands-Indië
Noord-Holland verbeeld
Beelden van de Japanse bezetting van Indonesië
Verzet in Nederlands-Indië
Oktober 1999
Archievenblad 43
Signalementen: door Annabelle Meddens-van Borselen
Martin Harlaar, Stille getuigen. Foto's
uit het archief van de Amsterdamse
politie.
Thoth Bussum. 1 998. ISBN 90-6868-206-7
141 blz.,fl 39.90.
In Stille getuigen is een selectie van rond
de honderd foto's opgenomen uit het
archief van de Amsterdamse politie die nu
in het gemeentearchief liggen. Het boek
bevat een interessante inleiding over de
geschiedenis van de Amsterdamse politie
en het gebruik van de fotografie als hulp
middel bij de werkzaamheden. Sinds 1880
maakte de politie hiervan gebruik. Naast
fotoalbums en gewone negatieven zijn
ruim 6000 glasnegatieven bewaard geble
ven. Het merendeel van de foto's is
gemaakt tussen 1925 en 1955. De foto's
dienden als bewijsstuk, ter identificatie
van misdadigers en slachtoffers en als
middel om een ongeluk of moord te
reconstrueren. Op een groot aantal foto's
staat informatie geschreven over plaats,
datum en onderwerp. Van veel negatieven
zijn logboeken gevonden, waarin deze
gegevens zijn bijgehouden. Een foto ver
telt meer dan honderd woorden. Naast
verkeersongelukken, vermoorde perso
nen, veroordeelden, stakingen, staatsbe
zoeken, relletjes, en groepsportretten van
agenten tonen de foto's aspecten van de
alledaagse werkelijkheid uit een voorbij
gegaan verleden.
Foto's uit het archief
Photographs
■van de Amsterdamse
from the Amsterdam
politie
Police Archives
':j RICHARD HENCEVELD,
(f EK&T/TÊXT)f;
JAN RIÊTER
ANNE
Het dagelijks leven in Indië 1 937-
1947. Brieven van O. Schulte
Nordholt-Zieihuis.
Oet Schulte Nordholt, een vrouw van
een Nederlandse bestuursambtenaar in
Nederlands Indië, liet ruim 150 brieven
na. Zij beschrijft hierin aan haar schoon
moeder zeer levendig, openhartig en
informeel het dagelijkse koloniale leven
van vrouwen, kinderen en bestuursamb
tenaren in de bewogen periode 1937-
1947.
Direct na de bevrijding beschrijft zij kort
en nuchter in twee brieven wat zij en
haar gezin tijdens de Japanse bezetting in
de kampen hebben meegemaakt. Meer
informatie over de Japanse bezetting is te
vinden in de 230 dagboeken die het
NIOD te Amsterdam bewaart. De brieven
van Oet zijn een waardevolle bron van
informatie en laten op de meest directe
wijze zien hoe belangrijk de rol van vrou
wen van ambtenaren van het Binnen
lands Bestuur in Indië is. Henk Schulte
Walburg Pers Zutphen.l 999.
ISBN 90-5730-058-3. 256 blz„ fl 34,50.
Nordholt voorzag de publicatie van een
inleiding, literatuurlijst en een verklaren
de woordenlijst.
_*r
ina pochle nk.Sc hu lie fjortifioj!
JL*
U.Z 7-4 rr".
M. Wansbeek-Zijbrands, Inventaris
van de archieven van de stichting
Sint Maarten (R.K. Armbestuur en
R.K. Wees- en Oudeliedenhuis)
(I486) 1739-1989.
'i
AANG1AKDE HET
ETEN EN DRINKEN.
's ONDAGS, 'sMiddags zal aan de Kinderen worden
£_j gegeven: Grauwe Erten met vet, en een ft uk met
Vlees, 's Avons Kcrnemclk met meel,en een Bottram.
's MAANDAGS. Groene Enen met lop, en een Huk met
oude Kaas. 's Avons Kerncmelk metgort, en eenüoteram.
'sDINSDAGS. Dikke Gort met vet, cn een ftuk met
oude Kaas. 'i Avons Kerncmelk met gort, enccnBotcram.
's WOENSDAGS. Grouwc Erten met vet, en een ftuk
met Vlees, 's Avons Kerncmelk met meel, cnecn Boternm.
's DONDERDAGS. Zoete Melk met ryft, en een ftuk
met oude Kaas. 'j Avons Kerncmelk met gort, en eenüo
teram. Indien enige Potazien aan het Huis vereert
worden, zoo zullen die alleen op dezen dag gebruikt mo
gen wordenwanneer 's Avons zoete Melk met ryftcn een
Boternm zal worden gegeven.
'sVRYDAGS. Dikke Gort met kerncmelk, cn een ftuk
met oude Kaas. 's Avons ICcrnemclk met meel, cn een Bo-
teraam.
'sZATURDAGS. Kerncmelk metgort, en een ftuk tr.ee
oude Kaas. 's Avons een dubbcld Stuk.
Gclyk ook 's Avons maar ccn dubbele Stuk zal wor-
den gegeven gedurende de Vallen, cnop alle Vaftcn-dagcn.
Dc drank zal zyn goed Scharbier met Siroop.
Den Ontbyt 's Morgens naar gewoonte dog in de Vas
ten zullen de Kinderen 's Morgens drie dagen in de weck
geen ontbyt hebben, te weten'i Maandags, 's Wocndags
cn Vrydags, uitgenomen de kleine Jongens, die nog geen
Ambagt leren, cn dito zoort kleine Meisjes. En zullen dc
eerftgcmeldc ook 's Morgens moeten vallen, op dc Quater
temperdagen cn Hoogtvts-avondcn.
B 5 RE-
Leidse inventarissen nr 1 2, Gemeentearchief
Leiden 1 999. ISBN 90-72493-1 7-6. 90 blz.,
fl 20.-
In 1739 richtte dr. Gerard van Swieten, de
latere lijfarts van keizerin Maria Theresia
van Oostenrijk, samen met dr. W.H. Bugge
van Ringh in Leiden een Rooms-katholiek
armbestuur op. Het armbestuur hield zich
bezig met de opvang van wezen en arme
bejaarden, eerst bij particulieren en vanaf
1761 in een apart tehuis. De doelgroep
wijzigde in het 250-jarig bestaan: in plaats
van weeskinderen en bejaarden vangt
men nu voogdijkinderen op. De inventaris
bevat naast een systematische beschrij
ving van archiefstukken tevens een over
zicht van de geschiedenis van het armbe
stuur, een literatuurlijst en een lijst met
namen van regenten.
Het levensverhaal van Bep Stenger
Walburg Pers Zutphen, 1 999.
ISBN 90-5730-031-1. 1 1 2 blz.. fl 29,50
Op 15 augustus 1945 capituleerde Japan
en bevrijdden de geallieerden Neder-
lands-Indië. In haar levensverhaal
beschrijft Bep Stenger haar jeugd in Indië
en het verzet tegen de Japanse bezetter.
Zij raakte hierbij per toeval betrokken. Zij
vertelt hoe zij en andere vrouwen in
ondergedoken mannen in Indië hielpen
en berichten, voedsel en wapens smok
kelde naar guerilla-voerende mannen. Zij
is hiervoor tijdens de bezetting opgepakt
en tot Japanse gevangenisschap veroor
deeld. Na de bevrijding - die volgens Bep
Stenger geen bevrijding was - volgde
direct de Indonesische onafhankelijk
heidsstrijd. Dit was een chaotische en
gevaarlijke periode, waarin Indonesische
vrijheidsstrijders zich tegen de Europese
bevolking keerden. Het levensverhaal van
Bep Stenger is een kort, informatief en
indrukwekkend verhaal.
Verzet in Nederlands-lndë. Het
levensverhaal van Bep Stenger,
(opgetekend door Nadet Somers
onder redactie van het
Verzetsmuseum Amsterdam)
Th.P.M. van der Fluit (red), Noord-
Holland verbeeld. Bundel ter gelegen
heid van de herdenking van 75 jaar
beheer van de Provinciale atlas door
het Rijksarchief in Noord-Holland.
Rijksarchief in Noord-Holland Haarlem, 1999.
ISBN 90-74503-08- X. 80 blz. ca. fl 15,-
Het Rijksarchief in Noord-Holland
beheert een prachtige collectie tekenin
gen, kaarten, foto's, historieprenten en
prentbriefkaarten van Noord-Holland. Ter
viering van het 75-jarig beheer verscheen
de bundel 'Noord-Holland verbeeld'. De
bundel bevat naast bijdragen van het
gehouden symposium in juni 1998, een
artikel over het be
heer in de afgelopen
75 jaar. De bundel is
geïllustreerd met
prenten uit de atlas
en is te koop bij het
Rijksarchief.
Nederlands-Indië werd van 1942 tot 1945
door Japanners bezet. Voor het eerst ver
scheen een bundel, waarin deze gebeurte
nis vanuit de optiek van personen uit de
drie betrokken landen Indonesië, Japan en
Nederland wordt belicht. In elk van de
drie landen zijn de herinneringen aan de
bezetting verschillend. Van de driehon
derdduizend Nederlanders, die de Japanse
bezetting hebben meegemaakt, beheert
het NIOD ruim 220 dagboeken. Deze zijn
naast interviews de belangrijkste bron van
informatie over het leven in de kampen,
aangezien het Japanse leger officiële
archiefstukken over het interneringsbeleid
aan het eind van de oorlog vernietigd
heeft. De naoorlogse ontwikkelingen heb
ben de herinneringen aan de bezetting en
de nationale beeldvorming mede bepaald.
De herinneringen zijn in de schaduw
komen te staan van grote nationale ge
beurtenissen zoals in Indonesië de onaf
hankelijkheidsstrijd, in Japan de nederlaag,
de atoombommen en de Amerikaanse
bezetting en in Nederland de dekolonisa
tie. Slechts driehonderdduizend Japanners
hebben de oorlogsjaren in Indonesië door
gebracht, tegen enkele miljoenen elders.
Deze naoorlogse beeldvorming van de
gebeurtenissen wordt behandeld aan de
hand van schoolboeken, romans, films en
interviews.
De bundel Beelden van de Japanse bezet
ting verschijnt bij de tentoonstelling in het
Rijksmuseum Amsterdam, die tot 24 okto
ber 1999 te zien is.
Persoonlijke getuigenissen en publieke Waanders Zwolle en NIOD Amsterdam, 1999. ISBN 90-400-9345-8.239 blz.
beeldvorming in Indonesië, Japan en
Nederland (red Remco Raben).
