°a
oXNTf*,
r
Wie ons zoektkent ons niet.
Wie ons kentzoekt ons niet meer
O
Ad Interim Consultancy
Japanstraat 4, 2408 HB Alphen a/d Rijn
Telefoon: 01 72 - 49 82 82
Fax 0172 -49 88 56
Paul Peters
stuurbekrachtiging
Literatuur
Archievenblad
In 1994 deed Janien Kemp, restaurator in
het rijksarchief in Noord-Holland, een litera
tuurstudie naar het vriesdrogen van foto's
en dia's. Ervaringen met het vriesdrogen van
archiefstukken na een calamiteit als water
overlast was er in Nederland wel. Het blijkt
een goede methode om grote hoeveelhe
den archiefmateriaal te behouden na een
watersnoodramp. Maar wat moeten wij
doen met de fotocollecties? Kemp onder
zocht hoe deze fotografische materialen
gered moeten worden na zo n ramp. Zij trof
in buitenlandse publicaties informatie over
de effecten van vriesdrogen op diverse
soorten foto's en dia's aan. Na een inleiding
beschrijft zij eerst de technische aspecten
van fotografische materialen. Zij legt uit wat
albumine-positieven, collodium-negatieven
en positieven, gelatine-negatieven en posi
tieven zijn.Vervolgens vertelt ze puntsgewijs
hoe de reddingsprocedure na wateroverlast
moet verlopen. Een aparte paragraaf is
gewijd aan het invriezen en vriesdrogen van
foto's. Ze legt uit welke materialen wel en
niet geschikt zijn voor deze methode. Kemp
merkt op dat het onderzoek naar effecten
van vriesdrogen op de verschillende fotogra
fische procédés alleen zijn gedaan op indivi
duele foto's. De praktijk in het Rijksarchief in
Noord-Holland wijst uit dat fotografische
materialen op allerlei manieren worden
opgeborgen en dat de foto's vaak in combi
natie met andere materialen te vinden zijn.
Soms zitten ze in enveloppen, polyester
hoesjes, dozen, albums of zijn ze tussen
ander archiefmateriaal opgeborgen. Het
moet nog onderzocht worden of deze mate
rialen bij het vriesdrogen extra schade ver
oorzaken (verkleuringen, verklevingen) of
juist een positief effect hebben.
Voor het Rijksfotoarchief in Den Haag stel
de Kemp een conserveringsplan op. Het
Rijksfotoarchief bestaat uit de voormalige
fotocollectie van de Rijksvoorlichtings
dienst en wordt beheerd door het Alge
meen Rijksarchief. Optimale conservering
van fotografische materialen zijn complex
en kostbaar. Hoe duur het conserveren
naar schatting is, geeft de auteur niet aan.
Sinds de uitvinding van de fotografie in
1839 zijn verschillende fotografische
procédés ontwikkeld. Ieder procédé vereist
een specifieke aanpak voor de conserve
ring. In het eerste gedeelte van het rapport
beschrijft Kemp de aanpak van de conser
vering van negatieven van cellulosenitraat
en celluloseacetaat, hoe gedupliceerd moet
worden en aan welke klimaatseisen de
depots voor foto's moeten voldoen. Tevens
beschrijft zij de kwaliteitseisen voor verpak
kingsmaterialen, de verschillende mogelijk
heden voor verpakking en richtlijnen voor
het hanteren van fotografische materialen
bij verpakking en raadpleging. In een aparte
paragraaf geeft zij concerveringsadviezen
per fotografisch procédé aan. Tot slot geeft
de auteur nog een aantal punten ter discus
sie aan en een literatuurlijst. Het rapport is
goed bruikbaar voor archivarissen die, in
verband met het beheer van hun eigen foto
collectie, meer willen weten van het conser
veren van fotografische materialen.
S1/ L"V
Adviesbureau voor:
A RCHIEFBEHEER
Documentaire
INformatie
TEchnieken,
R EGISTRATIESYSTEMEN,
Interim personeel en
Management
Bel of schrijf voor informatie of het maken van een afspraaki
Literatuur
Restauratie
Atelier
Archievenblad
Tot en met 1996 bestonden er twee tijd
schriften met de naam 'Restaurator' in de
titel. In 1996 verscheen de 26-ste jaargang
van het Nederlandstalige blad De Restau
rator, orgaan van de VAR, Vereniging van
Boek- en Papierrestaura-toren. Daarna ging
het tijdschrift, samen met die van een aantal
verwante disciplines, op in CARE, interdiscip
linair vakblad voor conservering en restaura
tie. Tegelijk daarmee eindigde de verwarring
in de citeertitels, want ook De Restaurator
nam wel Engelstalige stukken op.
Hier wordt echter het Engelstalige blad
besproken dat onder de titel Restaurator,
International Journal for the Preservation
of Library and Archival Material, onder
hoofdredactie van de bekende Duitse
papierdeskundige dr. H. Bansa, wordt uitge
geven door Saur in München. Het ver
schijnt vier keer per jaar, de laatste afleve
ring kwam in mei uit.
Het tijdschrift is toonaangevend op het
gebied van de papierconservering en verre-
weg het grootste deel van de artikelen gaat
dan ook over papier. Andere onderwerpen
komen echter wel aan bod, bijvoorbeeld de
conservering van fotografisch materiaal.
Alleen de conservering van digitaal materi
aal is nog nooit behandeld.
De twee belangrijkste thema's van de afge
lopen jaargang waren:
De effecten van chemische stoffen in
het papier op het gedrag ervan bij ver
oudering of kunstmatige veroudering.
Verscheidene artikelen doen verslag van
experimenten met chemische toevoegin
gen om de levensduur van in slechte condi
tie verkerend materiaal te verlengen. Ook
hierbij wordt doorgaans het effect van de
behandeling gemeten door de eigenschap
pen van het materiaal te testen voor en na
kunstmatige veroudering. Volgens deze zelf
de methode analyseert de Nederlandse
TNO-medewerker Havermans het
gebruik van luchtdichte hoezen.
Effecten van luchtvervuiling op de
conditie van het papier.
J. Havermans publiceert, met wisselende
assistentie, regelmatig over dit onderwerp.
Zijn laatstverschenen artikel behandelt de
positieve invloed van luchtzuivering in de
Nederlandse Rijksarchieven (deel 1 is ver-
schenen, deel 2 komt nog). Er zijn overigens
meer auteurs die over dit onderwerp schrij
ven.
Daarnaast is in Restaurator te lezen over i
onderwerpen die niet in een bepaalde
trend passen. Een verslag van de restauratie
van een ontwerp uitbreidingsplan voor
Canberra uit 1912 - dat ook om artistieke
reden van belang was en jaren aan de
muur heeft gehangen - is zonder meer ter
harte te nemen bij soortgelijke objecten in
Nederlandse archieven en verzamelingen.
Een artikel over conservering van perka
ment van Byzantijnse manuscripten lijkt
een ver-van-ons-bed-show, maar blijkt
opvallende bijzonderheden te bevatten
over de verschillen tussen West-Europees
en Oost-Europees (zowel Russisch als
Byzantijns) perkament, die ook voor West-
Europa van belang zijn. Eveneens van J.
Havermans en assistenten, keurig alfabe
tisch opgesomd, is een artikel over de pro
cedure van schade-inventarisatie in archief
bewaarplaatsen.
Restaurator is over het algemeen erg tech
nisch. Maar ieder die met de materiële con
dities van papier te maken heeft, doet er
verstandig aan van de inhoud van dit blad
kennis te nemen. Arnold den Teuling
In ons atelier worden uw waardevolle boekwerken of archivalia
vakkundig gerestaureerd.
Wij geven u graag advies, indien nodig met ondersteuning van
andere deskundigen, en altijd in overleg met u.
Bovendien kunnen wij u van dienst zijn met massa-conserve-
ring, reiniging en het encadreren van prenten, het opzetten van
oude kaarten en het verzorgen van kalligrafiewerk.
Wilt u meer informatie, belt u dan gerust voor een offerte of
gewoon een afspraak.
Janien Kemp, Onderzoek naar het vries
drogen van fotografische materialen.
Een rapport. Haarlem mei 1994,23 blz.
Janien Kemp, Conserveringsplan
voor het Rijksfotoarchief,
Rijksarchief in Noord-Holland,
Haarlem 1998,1 Sblz.
Annabelle Meddens-van Borselen
Documentaire
Informatiespecialisten
WEVERWEG 9,
6961 KM EERBEEK
TEL. (0313) 65 44 66
FAX (0313) 65 58 82
Gesinkkampsiraat 2 Poslbus 101 7050 AC Varsscveld
lel: 0315 - 24 41 41 Tax: 0315 - 24 40 22
Iniemct: wnv.lundillex.com
E-mail: lundillcx.archicf@wxs.nl
In een goed archief
VvB probleemloos wal u zoekl. Sic
uw zoektocht en neem contai
In een goed archief vindt u
probleemloos wat u zoekt. Slop daarom
uw zoektocht en neem contact op met
Lundiflex. Alle statische en verrijd
bare Stamag stellingen van Lundiflex
functioneren perfect en zijn ijzersterk,
terwijl met het H jjÉl|
ruimtebesparende ^^Klr
Full Space-systeem ..^H t 1
uw archief ook nog IJl j I
eens op rolletjes I»
bekrachtiging zor- pF
gen de vakmensen
van Lundiflex. Zij staan garantvoor
maatwerk indelingsvoorstelleri en een
solide montage van de stellingen. Bel
voor meer informatie: 0315 - 24 41 41.
L U N D
Archief- en Stellingsystemen B.V.
Tijdschriften
Restaurator. International Journal for
the Preservation of Library and
Archival Material. Jaargang 19 (1998)
en 20 1999) aflevering 1 en 2.
IiWA'.&t*,- J....a.,.,w.
conserveren en restaureren van papier, leder en perkament massa-conser-
vering aanvezelen van papier «verdoeken en opzetten van oude kaarten en
grafiek reiniging en het encadreren van prenten charter- en zegelrestau
ratie «opstellen van een schade-inventarisatierapport •restauratie van boek
omslag; ontwerp van nieuw beslag in edel of onedel metaal
