Archieven en onderwijs
Heeft u behoefte aan overzicht?
De Centrale Archief Selectiedienst maakt van uw
omvangrijke archieven toegankelijke en
overzichtelijke informatiebronnen.
Waarderen, selecteren en bruikbaar maken
is onze specialiteit.
Met het resultaat - op papier of digitaal -
spaart u tijd en geld.
Voor informatie over onze diensten,
bel of fax de Centrale Archief Selectiedienst.
Centrale Archie/Selectiedienst
Bezoekadres Transportbaan 12
Postadres Postbus 252
51670 AG Winschoten
Telefoon 0597 431433
Fax 0597 422785
E-mail c0s4zke@wxs.nl
De Centrale Archie/Selectiedienst is een onderdeel van liet ministerie van Binnenlandse Zaken en Koninkrijksrelaties
Archief educatie
Archievenblad
Door Henk Roosenboom
Op 22 april vond in het Gemeentearchief Rotterdam een drukbezochte studiemiddag plaats over het boeiende thema Archieven en Onderwijs,
een onderwerp dat ook in het Archievenblad als regelmatig terugkerende rubriek verschijnt. Dagvoorzitter was Hans van der Linde, educatief
medewerker bij de Stichting Brabantse Regionale Geschiedbeoefening entevens voorzitter van het Landelijk Netwerk Erfgoededucatie.
In zijn openingswoord presenteerde Hans
van der Linde niet alleen het door de Com
missie Permanente Educatie van de KVAN
samengestelde Overzicht van activiteiten en
lesmaterialen van archiefdiensten, maar
schetste hij ook de achtergrond van deze
studiedag op dit moment.
In een druppel
Zowel de onderwijswereld als de culturele
sector in Nederland zijn in een heftig ver
anderingsproces gewikkeld. Zo worstelt
het onderwijs meer dan ooit met de vraag
of het de leerlingen kennis, dan wel vaar
digheden bij moet brengen. Hierbij liggen
vaardigheden bij zowel Basisvorming als
Tweede fase duidelijk aan kop. Ook wordt
de eigen omgeving steeds belangrijker:
'de wereld in een druppel!'. Een ontwik
keling die van groot belang is voor de
archieven, omdat het lesmateriaal voor
die eigen omgeving vooral daar te vinden
is. Maar daarnaast is er sprake van een
heroriëntatie in de cultuurwereld. Veel
meer dan vroeger zoeken culturele instel
lingen actief naar publiek en daar hoort
ook de school bij. Het grote toverwoord is
'cultuureducatie', waaronder niet alleen de
kunst in de traditionele zin van het woord
valt, maar ook het cultureel erfgoed. Kunst
instellingen hebben echter een langere tra
ditie op het gebied van educatie en een
veel betere infrastructuur dan de erfgoed
instellingen. Dat zijn behalve archieven ook
historische en heemkundige kringen, ver
enigingen van genealogen en archeolo
gen, organisaties die zich bezig houden met
historische monumenten, en wat dies meer
zij. Voor deze instellingen ligt er dan ook
een uitdaging om in samenwerking met el
kaar en met het onderwijs interessante pro
jecten te ontwikkelen.
Erfgoed en de historische sensatie
Klaartje Bunnik, directeur van het Bureau
Erfgoed Actueel - een onderdeel van het
Ministerie van Onderwijs, Cultuur en Weten
schappen - gaf een overzicht van de taken
van dit bureau. Ingesteld in 1997 als tijde
lijke organisatie om het cultuuronderwijs
in Nederland te bevorderen. Als eerste aan
zet verscheen de notitie Cultuur en School,
die samenviel met een aantal cruciale ont
wikkelingen in het onderwijs, zoals de
Basisvorming en de Tweede fase met het
studiehuis. Cultuur wordt in de notitie
breed opgevat: ook het erfgoed is een be
langrijke peiler, temeer daar Nederland
internationaal gezien een achterstand heeft
in het gebruik van erfgoedmateriaal bij
het onderwijs. Dat is jammer, omdat dat
zoveel kan bijdragen tot de 'historische
sensatie', zelfs als het alleen om replica's
en facsimilé's gaat. Overigens bleek uit
het exposé van Bunnik dat scholen in liet
algemeen reeds veel doen op het gebied
van cultuuronderwijs, maar ook dat er
voor de archieven die iets willen met scho
len, behoorlijk wat concurrentie is. Om
dat nog maar betrekkelijk weinig scholen
het archief hebben gevonden is er nog
veel werk aan de winkel voor het archief
wezen. Tot slot benadrukte zij dat culture
le educatie voorlopig een belangrijke pri
oriteit voor de rijksoverheid zal blijven.
Wel zal het beleid erop gericht zijn het in
te bedden in het veel ruimere begrip 'pu-
blieksverbreding' dat culturele instellin
gen aanspoort op veel meer gebieden een
groter publiek aan te spreken en te berei
ken. Voor archiefdiensten die dit thema
serieus aan willen pakken, zullen er nog
interessante mogelijkheden komen. Wel
zal het verstandig zijn zoveel mogelijk -
ook lokaal - samen te werken met bestaande
steunpunten voor cultuuronderwijs.
Samenwerking en internet
Het probleem voor veel scholen is: hoe
komt het archiefmateriaal in de klas? Mees
tal zijn scholen gebonden aan bestaande
roosters en andere hinderpalen die het
onmogelijk maken het archief langdurig
te bezoeken. Een manier om archiefbronnen
binnen te halen is het gebruik van inter
net. Daarom maakte de landelijke werk
groep Educatie van de Rijksarchiefdienst
een website, met daarop archiefbronnen
om in de klas te gebruiken. Wel benadruk
ten Cees-Jan van Golen (Algemeen Rijks
archief) en Theo Kuipers (Ryksarchyf Fryslan)
dat ook hierbij samenwerking met onder
wijsmensen essentieel is. Wij archivarissen
weten wel wat we in huis hebben, maar
niet wat de scholen kunnen gebruiken en
zeker niet hoe we het moeten aanbieden,
willen leerlingen er iets mee kunnen. In
het geval van de website Archief in de
klas is intensief samengewerkt met de Ver
eniging van docenten in Geschiedenis en
Staatsinrichting in Nederland (VGN).
Ook Loek Janssen, leraar geschiedenis en
secretaris van de VGN, hamerde op het
belang van die samenwerking. In feite zijn
alle initiatieven op dit gebied volgens hem
goed, als er maar overleg is. Heel belang
rijk is ook de selectie van de bronnen:
beter 3 hele goede dan 25 middelmatige.
Overigens hoeft niet alles op internet: je
kunt bronnen ook kopiëren en verkopen.
Scholen hebben daar - hoe raar het ook
klinkt - een budget voor! Tenslotte besprak
Idsard van Manen, die als vakdidacticus
verbonden is aan het Instituut Leraren
Opleiding (1LO) van de Universiteit van
Amsterdam, een concreet project in Zaan
stad. Daar werkten vijf scholen en het
archief samen bij het samenstellen van
lesmateriaal.
Helaas kon de aangekondigde forumdis
cussie niet doorgaan en moest uw verslag
gever de zaal op dit moment verlaten.
Desondanks was het een geslaagde stu
diemiddag, waarop voor een geïnteres
seerd publiek verschillende aspecten van
het thema archief en school op boeiende
wijze werd belicht.
Juni 1999
Archievenblad 19
Overzichtelij
