k'k" •archief, 21I
H
Archievenblad
Genealogische informatie
'standaard'op internet?
Terwijl voormalig algemeen rijksarchivaris prof. dr EC.J. Ketelaar tijdens een symposium iedereen oproept om
zo snel mogelijk het internet op te gaan, smeekt een aantal van zijn vroegere collega's om eerst een
'standaard' in te voeren. Wat is wijsheid? Een discussie over genealogie op internet.
Welke initiatieven hebben de respectieve archieven
tot nu toe ontwikkeld en welke plannen bestaan er
voor de toekomst?
GenLias niet op de markt
Sinds juni 1998 heeft de Rijksarchiefdienst de Di
gitale Sleutel tot de Familiegeschiedenis op het
internet staan. Hierin biedt de dienst met behulp
van GenLias basisgegevens uit de Doop- Trouw
en Begraafboeken (DTB's),de Burgerlijke Stand en
de Memories van Successie aan. De invoer vindt
plaats per rijksarchief in verschillende eenvoudi
ge applicaties conform een vaste structuur per
bron. De gestructureerde gegevens worden in
ASCII-formaat uitgevoerd en met behulp van een
toolbox ingelezen in GenLIAS. Van sommige pro
vincies is al heel veel beschikbaar, van andere nog
helemaal niets. Doel van de Rijksarchiefdienst is
om in 2002 in ieder geval de gegevens uit de hu
welijksakten (inclusief de namen van de ouders)
uit de periode 1811-1922 aan te bieden. Het plan
om betaling te vragen voor de raadpleging is
voorlopig in de ijskast gezet; iedereen kan de
bestanden doorzoeken na aanmelding en toe
wijzing van een wachtwoord. Verder staat er een
proef met het aanbieden van afbeeldingen (ima
ges) voor een deel van de huwelijksakten in de
planning. Het systeem is eigendom van de Rijks
archiefdienst, die (nog) niet van plan is om het
op de markt te brengen.
Alternatieven
Enkele jaren geleden al overlegde de Kring van
Archivarissen in Noord-Brabant met het Rijks
archief in diezelfde provincie over het gebruik
van GenLias. Al heel snel liepen deze besprekin
gen echter op niets uit, waarna een aantal leden
van de Kring aan de leverancier van het genealo
gische programma 'Haza-Data' opdracht gaf voor
de bouw van het Studiezaal Informatie Systeem
(SIS). Dit is een schil over diverse databases heen
die het mogelijk maakt de gegevens op uniforme
wijze op te vragen. Vooralsnog wordt SIS alleen
gebruikt voor persoonsnamen. Het draait bij acht
Brabantse diensten en is inmiddels ook gekocht
door het Stadsarchief Zutphen. De prijs bedraagt
circa 7.800,-. Een nieuwe release, die geschikt
zou moeten zijn voor raadpleging via het inter
net, is in de maak. Ook het Gemeentearchief Delft
heeft aanvankelijk geprobeerd de beschikking te
krijgen over GenLias.Toen dit niet mogelijk bleek,
ontwikkelde Delft een eigen systeem - de Digitale
Stamboom - dat sinds juni 1997 operationeel is.
Van Delft, Pijnacker en diverse voormalige ge
meenten rond Delft zijn de basisgegevens uit de
DTB's en de Burgerlijke Stand ingevoerd in de data
base Microsoft SQL-server; de gebruiker kan deze
on-line bevragen via het internet. Ter verhoging
van de klantvriendelijkheid bevat de site tevens
een geavanceerde bestel-module voor kopieën.
Via een intra net, dat alleen toegankelijk is met
een wachtwoord, is het mogelijk bestellingen af
te wikkelen en eventuele correcties in de databe
standen aan te brengen. De Digitale Stamboom is
modulair opgezet en voor iedereen te koop. De
prijs is uiteraard afhankelijk van de gewenste
modules, het benodigde maatwerk bij de installa
tie van het systeem of de conversie van gegevens.
Inmiddels heeft de Archiefdienst voor Kennemer-
land (Haarlem e.o.) de Digitale Stamboom aange
kocht en zijn er met andere diensten besprekin
gen gaande. De te vormen gebruikersgroep zal de
verdere uitbouw van het systeem bepalen; de mo
dulaire opzet maakt dat relatief eenvoudig.
Ook een schil
Daarnaast heeft het Gemeentearchief Delft on
langs een schil laten bouwen die vergelijkbaar is
met SIS, bestemd voor de vele nadere toegangen
in Microsoft Access-databases. Deze zijn nu op te
vragen door middel van een interface, zodat de
gebruiker niets hoeft te weten van het onder
liggende programma, niets in de bestanden kan
wijzigen en evenmin het netwerk op kan. Op
eenvoudige wijze kan de beheerder zelf databa
ses toevoegen en bepalen op welke velden in
welk bestand gezocht kan worden. Deze schil is
voor derden verkrijgbaar voor fl. 3-950,- plus een
14 Archievenblad
April 1999
v* V* V*
Archievenblad
jaarlijks bedrag per gebruiker voor service, onder
houd en actualisering. Momenteel bekijkt men of
een koppeling tussen deze schil en de Digitale
Stamboom mogelijk is.
Als eerste gescoord
Naar internet-maatstaven is het Gemeentearchief
Zwolle al heel lang actief op dit medium, onder
meer met genealogische basisinformatie. Jan Fol
kerts zal de eerste zijn om te erkennen dat het
systeem waarmee de gegevens uit de Burgerlijke
Stand worden gepresenteerd niet ideaal is, maar
omdat hij de eerste was heeft hij er wel mee ge
scoord. Inmiddels is de situatie in Zwolle snel aan
het veranderen door de op handen zijnde oprich
ting van een Historisch Centrum Overijssel, on
der meer door een fusie met het Rijksarchief. In
de nieuwe constellatie ligt de ambitie ten aanzien
van dienstverlening via het internet bijzonder
hoog. Wat de beschikbaarstelling van genealogi
sche informatie betreft, zal de keuze gaan tussen
GenLias of de Digitale Stamboom; de werkgroep
digitalisering heeft al een voorkeur voor de laatste
optie uitgesproken.
Actief Limburg
Limburg heeft plannen om een 'datamodel voor
alles' op te zetten. Enkele hobbyisten, voorname
lijk werkzaam bij DSM, ontwikkelden de zoge
naamde 'geneatoom-theorie'(een samentrekking
van de woorden genealogie en atoom) waarin
genealogische feiten worden gekoppeld aan rol
len als 'moeder','getuige','bruid','dopeling' enzo
voorts. Het is de bedoeling op deze wijze alle mo
gelijke bronnen in databestanden onder te bren
gen. Men streeft naar ontsluiting op bronvervan-
gende wijze. De Stichting voor genealogie en his
torie 'De Maaskentj' te Stein en de
Stichting Limburgs Genealogisch
Archief, waarin Limburgse archief
diensten samenwerken, ontwier
pen een invoermodel voor gene
alogische bronnen. Dit Genealo
gisch Raadpleeg- en Informatie
systeem (GRIS) is geschikt voor
DOS en Windows (Access97).
Notariële archieven worden bewerkt in het in
voermodel Limburgse Archieven in een Produc
tief Informatie Systeem (LAPIS); in de loop van
1999 wordt een Windows-versie, geschikt voor
Access97 in gebruik genomen. Voor andere bron-
'De open structuur van
het internet maakt het
mogelijk om alles met
alles te linken zonder
hiërarchische verbanden
nen, zoals het Kadaster en de Memories van Suc
cessie, zijn aangepaste invoerschema's beschik
baar. De gezamenlijke Limburgse archiefdiensten
hebben de Stichting Beheer Limburgse Archief
Toegangen in het leven geroepen; de hierdoor
aangestelde parttime coördinator onderhoudt de
contacten met de vrijwilligers die indiceren,
voert controles uit en regelt de invoer in de cen
trale database. Inmiddels zijn al enkele CD-roms
uitgebracht met daarop DTB- en Burgerlijke
Stand-gegevens van een flink aantal gemeenten.
Een presentatie op het internet behoort wellicht
ook tot de mogelijkheden.
Haalbaarheidsonderzoek
Eindhoven is nog in het planningsstadium en
denkt al twee jaar na over raadpleging op afstand.
Weliswaar ziet het streekarchief de Digitale Stam
boom als een aantrekkelijke optie voor de
presentatie op het internet van de al be
hoorlijk in databases ontsloten genealogi
sche bronnen, maar het bestuur wilde eerst
een haalbaarheidsonderzoek voor digitali
sering in het algemeen. Inmiddels is er een
datamodel opgezet voor samenhangende
beschikbaarstelling op alle ontsluitingsni
veaus, van archievenoverzicht tot nadere
toegang. Een dergelijk systeem is echter
nog lang niet operationeel, laat staan voor
handen op het internet. De bedoeling is
om in de loop van 1999 de eerste stappen te zet
ten.
Standaard?
Tot zover de lopende initiatieven. In hoeverre is
nu afstemming gewenst of zelfs noodzakelijk?
Wat de wens betreftdie is er duidelijk. Volgens
Folkerts was er weer eens sprake
van de Pavlov-reactie van archivaris
sen: zodra zij ergens nieuwe, verwan
te initiatieven waarnemen, roepen zij
om een standaard. En zo werkt het
ook wat betreft het internet. Bij veel
mensen bestaat het beeld dat dit
doolhof alleen kan worden betreden
als het hele archiefwezen dat op uni
forme wijze doet. De noodzaak om samen op te
trekken betwijfelde de groep. Voor de vindbaar
heid van de bestanden door de gebruikers lijkt
die noodzaak er niet te zijn. Ten eerste kan ieder
een via eenvoudige zoekmachines door middel
April 1999
Archievenblad 15
Door Gerrit Verhoeven'
11
Tijdens de vergadering van
de KALO in oktober 1 998
spraken diverse aanwezigen
hun bezorgdheid uit over de
uiteenlopende wijze waarop
archieven genealogische in
formatie beschikbaar stellen
op het internet. Zij wezen
met name op GenLias van de
Rijksarchiefdienst en op de
Digitale Stamboom van het
Gemeentearchief Delft. Ter
plekke heb ik op mij geno
men om een aantal archiva
rissen die actief zijn op het
internet of daartoe verge
vorderde plannen koesteren,
eens met eikaar van gedach
ten te laten wisselen. De
vraag 'is het wenselijk of
zelfs noodzakelijk om tot
afstemming te komen?'
zou daarbij centraal moeten
staan. 24 november kwa
men we bijeen om over dit
onderwerp te discussiëren.
Op deze informele bijeen
komst in het Gemeentearchief
Delft waren aanwezig Roelof
Braad (Stadsarchief Heerlen).
Jan Folkerts (Gemeente
archief Zwolle), Ronald
Goossens (Streekarchief
Regio Eindhoven). Hans
Janssen (Gemeentearchief
Waalwijk, namens de Kring
van Archivarissen in Noord-
Brabant). Herman Oost
(Rijksarchiefdienst), Josje
Valenbreder en Gerrit
Verhoeven (Gemeente
archief Delft).
Onder het pseudoniem Ton van Tast
schreef en tekende Anton van der Valk in
kranten en weekbladen van Delft (foto:
Gemeentearchief Delft)
De familie Tegelaar met hun draaiorgel bij
de Doelenstraat in Delft (foto:
Gemeentearchief Delft)
Aandacht in de pers voor stamboom
onderzoek via internet
