Van meters en
schatters
Literatuur
Archievenblad
Bonis in bonum
Van meters en schatters
200 jaar neerlandistiek
J
48 Archievenblad
Februari 1999
Literatuur
Archievenblad
En bracht de schare tot kalmte
JAARBOEK VOOR
MIDDELEEUWSE
GESCHIEDENIS
Jaarboek voor Middeleeuwse Geschiedenis 1/1998
1
1998
Februari 1999
Archievenblad 49
Signalementen door: Annabelle Meddens-van Borselen
Karei Bostoen, Bonis in
bonum, Johan Radermacher
de Oude (1 538-161 7)
humanist en koopman.
Verloren Hilversum 1 99 8,
ISBN 90- 6 5 50-1 5 5-X:
80 b I zfl. 25,-
Over de zestiende eeuwse humanistische
koopman Johan Radermacher de Oude
zijn nieuwe gegevens gevonden onder
andere in het familiearchief Schorer, dat
zich in het Rijksarchief in Zeeland be
vindt. Na een verblijf in Antwerpen en
Londen vestigde Radermacher zich in
1599 tot aan zijn dood in Middelburg.
Hij verkeerde in verschillende netwerken
van familie, kooplieden, bestuurders, ge
leerden en kunstenaars. Hij stimuleer
de wetenschappers en kunstenaars en
schreef zelf een boek over Nederlandse gram
matica.
Bonis iti bonum
Jóffan Radermacher de Oude (1538-1617)
humanist en koopman
Ka rel Bostoen
Johan Radermacher
de Oude (l 538-161 7)
humanist en koopman.
Bronnengids voor grondbe
lasting en kadaster in
Noord-Brabant ca 1826-1833.
(red. J.G.M. Sanders)
Bronnengids voor
grondbelasting en kadaster
in Noord-Brabant
ca. 1826-1833
eindredactie J.G.M Sanders
Rijksarchief in Noord-Brabant Den
Bosch 1 9 98. ISBN 9 0-74376-1 1-8:
8 2 b I z f 120.-;
Archieven van de grondbelasting en het
kadaster leveren een schat aan gegevens
op over namen, beroepen, woonplaat
sen van eigenaren, de ligging en waarde
van huizen. Deze bronnengids laat zien
hoe het gehele proces van de grondbe
lasting in Noord-Brabant in zijn werk is
gegaan, welke archiefstukken het heeft
opgeleverd en wat erin de stukken staat.
De gids bevat een enorme hoeveelheid
overzichtelijke gepresenteerde informa
tie. In elk hoofdstuk zijn dezelfde para
grafen opgenomen. Het is jammer dat
niet een hoofdstuk is toegevoegd met
tips voor de onderzoeker, waarin de be
langrijkste bronnen op een rijtje zijn ge
zet. Dit zou de bruikbaarheid voor begin
nende onderzoekers verhoogd hebben.
Matthys Siegenbeek, Redevoering
over het openbaar onderwijs in de
Neder-duitsche welsprekendheid.
200 jaar neerlandistiek 1 797-
1 997 (ed Korrie Korevaart)
Matthys Siegenbeek (1774 - 1854 Hoogleraar
De doopsgezinde predikant Matthys
Siegenbeek (1774-1854) bezette als eerste
Verloren Hilversum 1997
ISBN 90-6550-577-6;
3 2 blz. fl. 10,-;
de Leidse leerstoel voor neerlandistiek
in 1797. Zijn inaugurele rede is opnieuw
uitgegeven en voorzien van een inlei
ding. In zijn betoog gaat Siegenbeek in
op het nut en het doel van het universi
taire onderwijs in het Nederlands en
legt uit waarom juist beginnende juris
ten, theologen en bestuurders zich die
nen te bekwamen in de welsprekend
heid of taalbeheersing. In de inleiding
wordt ingegaan op het leven van Sie
genbeek, de inhoud en de achtergron
den van de instelling van de eerste leer
stoel in Nederlandse welsprekendheid.
Een groeiend patriottisme aan het einde
van de achttiende eeuw, een tijd van een
democratie in opkomst, zorgde voor een
grotere belangstelling voor het Neder
lands en de vaderlandse letterkunde.
Joost Cox e.a. En bracht de
schare tot kalmte. Bespiegelin
gen over de gemeentesecretaris
door de eeuwen heen.
"En bracht de schave tot kalmte" JWAC van Loenen
(gemeente secretaris van Beverwijk 1890 - 1936)
in zijn werkkamer in 1936
Ter gelegenheid van het vijftigjarig be
staan van de Vereniging van Gemeente
secretarissen verscheen een bundel met
artikelen over deze functionarissen in
Nederland door de eeuwen heen.
SDU Den Haag 199 7. ISBN 90-1 20 8486-5; 304 blz; fl. 59.90
Het bevat een reeks portretten van
beroemde en beruchte secretarissen
geplaatst in historisch perspectief.
Zo is er een portret opgenomen van
Anthonie Heinsius (1641-1720), gemeen
tesecretaris van Delft. Hij zou later
opklimmen tot raadpensionaris van
Holland, een van de hoogste bestuurlijke
functies in de Republiek. Het stadsarchief
van Delft en het archief van Anthonie
Heinsius, dat berust in het Algemeen
Rijksarchief zijn de belangrijkste bron
nen. Tot de categorie beruchte gemeente
secretarissen behoren Gijsbert van
Beverwijk, een 18de-eeuwse secretaris
uit het Brabantse Eersel en de 19de-
eeuwse Leidse gemeentesecretaris Pierre
Antoine du Pui. Tegen de Eerselse ge
meentesecretaris werd in 1772 wegens
verregaande 'knoeierijen' de doodstraf
geëist door de procureur-generaal van de
Raad van Brabant.
Zo ver kwam het niet: Van Beverwijk
overleed in zijn cel in de Gevangenpoort
in Den Haag. De malversaties van de
Leidse Du Pui kwamen pas na zijn dood
in 1838 aan het licht. Hij bleek geduren
de zijn 27-jarige loopbaan ruim 170.000
gulden in zijn eigen zak te hebben gesto
ken.
Dat was gemiddeld zo'n 6300 per jaar
ofwel ruim tweemaal zijn jaarsalaris! De
gemeentesecretaris bleek de fraude sa
men met twee klerken te hebben ge
pleegd. Zij werden in 1839 hiervoor ver
oordeeld door het Provinciaal Gerechts
hof van Holland, waarvan de archiefstuk
ken in het Algemeen Rijksarchief, be
waard zijn gebleven.
Jaarboek voor Middeleeuwse
Geschiedenis 1/1998
Het Jaarboek voor Middeleeuwse Ge
schiedenis wil een boven-regionaal
forum bieden voor bijdragen over de
geschiedenis van de Nederlanden in de
Middeleeuwen. Men wil hierin artikelen
opnemen op politiek, institutioneel, soc
iaal-economisch, rechtshistorisch en ar
cheologisch terrein.
Naast algemene artikelen is er ook plaats
voor besprekingen en bronnenpublika-
ties. In de eerste aflevering zijn zeven
artikelen opgenomen, waaronder een
artikel van Dirk Heirbaut getiteld We
duwen, erfgenamen en lenen.
uitgeverij Verloren Hilversum 1998
ISBN 90-6550-296-3;
250 blz.; fl. 49.-.
De evolutie van het feodale erf- en hu
welijksvermogensrecht in Vlaanderen
(1000-1300) en een stuk van A. Janse
over De Hollandse ridderschap omst
reeks 1474.
