haNdlezdJNG
Digitalisering
Wij doen gewoon alles
Ons werkterrein:
lithografie
internet
archief
TEKST EN context
Fryslan 500
Archievenblad
Stukken in Brussel
Centraal gezag
40 Archievenblad
Februari 1999
De bundel is, voor 25,-, te bestellen bij
uitseverij Verloren,
tel. (035) 685 98 56, fax (035) 683 65 57
of via de erkende boekhandel.
Bedrijfs-archiefservice
Joustra
- inventarisatie, bewerking herstructurering
- selectie, opschoning vernietiging
- advisering, detachering vervanging
- organisatie-onderzoek, interim-management begeleiden
van projecten
- bemiddeling bij automatisering, externe opslag
historisch onderzoek
- werving selectie nieuwe medewerkers
- bedrijfs- en ondernemingsarchieven
- overheids-archieven
- dynamische, semi-statische statische archieven
- centrale afdelingsarchieven
- beleids - uitvoeringsarchieven
- personeelsarchieven
- kaarten, foto's en tekeningen
van elk denkbaar origineel
i
Jean de Ligne, graaf van Arenberg 1525-1568), stadhouder van
friesland 1549-1568. Gravure, 16de eeuw. (fries Museum)
een bestuursapparaat zoals in Friesland
tot stand konden brengen. Uiteindelijk
kreeg hertog Karei van Gelre de stad
Groningen in handen en bracht hij Fries
land met succes in opstand tegen hertog
George. Die gaf het op en verkocht zijn
rechten op Friesland aan de latere keizer
Karei V (1515). Over de totstandkoming
en afwikkeling van die verkoop is veel in
de stukken te vinden.
Na de aankoop van 1515 duurde het tot
1524 voor Karei V zijn nieuwe gebied
helemaal aan Karei van Gelre ontrukt
had. Friesland werd nu één van de Habs-
burgse Nederlanden, die vanuit Brussel
bestuurd werden door een centrale rege
ring onder een landvoogdes. Zo bleef het
tot de Opstand in 1580 een einde aan het
landsheerlijk bestuur maakte. Reeds lang
was bekend dat zich in de archieven van
de centrale regering (bewaard in het
Algemeen Rijksarchief te Brussel) stukken
over het bestuur van Friesland bevinden.
Met behulp van de inventarissen en van
noten in publikaties van historici (o.a.J.S.
Theissen en J.J. Woltjer) werden de rele
vante stukken getraceerd. Het ging vooral
om correspondentie van de centrale rege
ring met de stadhouders. Aangezien het
ressort van die stadhouders meestal ook
Overijssel, Groningen en Drenthe omvat
te, waren in vele bestanddelen stukken
over die drie provincies met die over
Friesland vermengd. Op initiatief van het
Ryksargyf werden de stukken verfilmd.
De archivalia over de buurprovincies zijn
ook 'meegenomen'. Bestanddelen met
alleen maar stukken over Overijssel,
Groningen of Drenthe vielen buiten de
selectie.
Een eerste overzicht werd op het
Ryksargyf vervaardigd, waarna Mechteld
Gravendeel de bescheiden in de jaren
1996-1997 beschreef. Steeds lag daarbij
de nadruk op de gegevens over Friesland;
die over de buurprovincies werden
meestal globaal behandeld. Toen de
bewerking van de collectie, waarvan de
inventaris in deel 2 van de inventarissen-
reeks werd opgenomen, al was afgesloten
bleek uit gevonden aanwijzingen dat er in
Brussel nog wat meer stukken zouden
kunnen zijn. Het onderzoek van Graven
deel aldaar bevestigde dat vermoeden.
Ook deze bescheiden werden verfilmd en
beschreven, waarna een supplement op
de inventaris werd opgenomen in deel 1
(Dresden) dat daardoor later moest ver
schijnen. In totaal zijn er 1171 inventaris
nummers op ruim 250 pagina's. De stuk
ken geven een beeld van de organisatie,
de uitbouw van het centrale gezag en de
manier waarop het bestuur in de praktijk
werkte. Bijvoorbeeld de relatie met de
Staten. De Vorst moest die af en toe raad
plegen als hij belastingen wilde heffen. Ze
hadden veel kritiek op het landsheerlijk
bewind. Er is veel te vinden over de bet
aling en bevoorrading van regeringstroe
pen, het bestrijden van het protestantis
me onder andere door de inquisitie en
last but not least over de strijd van de
regering tegen de Watergeuzen en andere
aanhangers van de Opstand. 3
De negen delen van de serie zijn
verkrijgbaar bij de Fryske Akademy.
Iedere inventaris is geïllustreerd en
voorzien van indices. De prijs per
deel is fl. 35,-. De inventarissen
over de perioden 1 795-1 81 3 en
1813-1918 zijn in twee delen uitge
komen en kosten fl. 70.-.
Informatie over de wijze van bestel
len bij:
Fryske Akademy, postbus 54,
8900 AB
Ljou wert /Leeuwarden,
Tel: (058) 2 1 3 14 14,
Fax: (058) 2 13 14 09
2
INVENTARISSEN
VAN DE ARCHIEVEN
VAN GEWESTELIJKE BESTUURSINSTELLINGEN
van Friesland
1498 -1961
Microfiches van stukken betreffende
HET BESTUUR VAN FRIESLAND
(ORGINELF.N IN BrUSSF.I.)
Archieven van Bestuursinstellingen
(1498) 1522 -1581 (1598)
Eén van de negen inventarissen uit de serie
tl-' - -7.T..-..Ar. r, 7 UTsm
4
1 .14IGNIV S C O M K Ar r mbekgii
F R 1 S I K. V K AF, F li CTVA' li X T K Dl TI ON I
HJLHJKKhAVA', DVX
VAN DE
VOOR H£T
VAN 1898
Bedrijfs-archiefservice Joustra werkt in geheel Nederland en opereert vanuit zowel Zeist als
Groningen. Wij bieden opdrachtgevers een ruime keuze uit contractmogelijkheden en hanteren
variabele tarieven. Discretie en flexibiliteit gaan bij ons hand in hand.
Jagerlaan 1a
3701 XG Zeist
Tel.: 030- 693 32 41
GSM: 06 - 53 38 65 32
PICTURA IMAGINIS
de hoefsmid 13 1851 PZ Heiloo
tel: 072-5320444 fax: 072-5320400
e-mail: pictura@xs4all.nl
http://www.xs4all.nl/~pictura
QISTErH
