Betere ideeën - Betere oplossingen
BOMEFA
Sociale
en culturele archivistiek
BOMEFA
Meubilair waarover is nagedacht.
Kasten voor presenteren
en opbergen
Bibliotheekrekken
Studietafels en IT-tafels
Balies
Trading and control desks
Stationaire archiefrekken
Verrijdbare archiefrekken
14
De oratie samengevat
Door F.C J. Ketelaar
Zoeklicht
15
Verklarende woordenlijst:
Azijnzuur: Stof die vrijkomt bij verval van acetaatnegatie
ven, herkenbaar aan geur
Doorzicht: Materiaal dat zichtbaar is door doorvallend
licht: het negatief of de dia.
Emulsie: Mengsel van lichtgevoelige chemicaliën die het
fotografisch beeld bevat
Fourflap: Kruisvormig vel PAT papier voor berging van
glasnegatieven en positieven
Himalaya: Gebergte in Centraal Azië, geliefd bij fotografen
in de 19e eeuw
Hydrolyse: Afbraakproces van cellulose waarbij zuur vrij
komt
Opzicht: Materiaal dat zichtbaar is door opvallend licht.
In deze tekst: de foto.
Parameter: Variabele factoren die van invloed is op het
eindresultaat
Sahara: Woestijngebied in Noord Afrika, geliefd bij
fotografen in de 19e eeuw
Het Nationaal Foto restauratie Atelier heeft een uitgebreide
sortering van bergingsvoorbeelden en kasten. Daarnaast zijn
de meeste producten direct leverbaar. Na een afspraak bent
u van harte welkom met uw vragen en krijgt u een maat-
gesneden advies.
Nationaal Foto restauratie Atelier (NFrA), T. (010) 233 16 96,
F. (010) 233 19 65, e-mail nfra@nfra.v2.nl
Directeur Nationaal Foto restauratie Atelier, Rotterdam
Industrieweg 18 Telefoon 038 - 331 78 78
8263 AD Kampen Telefax 038-331 22 85
BOMEFA Rek 1000
Vrijdag 23 oktober aanvaardde prof. dr. F.C.J. Ketelaar het ambt van
hoogleraar in de archiefwetenschap aan de Universiteit van Amster
dam. Voor wie daarbij niet aanwezig kon zijn, maar wel een idee wil
hebben van de door Ketelaar uitgesproken oratie maakte het Archie
venblad hiervan een samenvatting. Helaas hebben lang niet alle
voorbeelden die de volledige tekst verlevendigen hierin een plaats
kunnen krijgen. Het lezen van de oratie in zijn geheel is dan ook zeer
aan te bevelen.
Ter ondersteuning en sturing van het
werk, om vast te leggen waarom,
wanneer, in welke functie en door wie
welke handelingen verricht zijn vormt
een organisatie archieven. Vooral met
deze directe functie van het archief
houdt de archivistiek of archiefweten
schap zich bezig, met als object het
continuüm van archiefschepping,
archiefverwerking en archiefgebruik:
vastleggen, opslaan, ordenen, beschrij
ven, selecteren, afvoeren, bewaren en
gebruiken. Wat is het in een samenle
ving of organisatie dat zij archieven
vormen en gebruiken zoals ze doen?
Kunnen we door een beter inzicht in
de manier waarop mensen in organisa
ties archieven vormen en gebruiken
uitspraken doen over een effectief en
efficiënt archiefbeheer?
Sociale en culturele context
Archiefvorming verloopt niet neutraal.
Het is geen mechanisch proces, uitge
voerd door een anonieme bureaucraat
of een domme computer. Sommige
feiten tellen mee, andere worden uit
gesloten. Als in Nederland een pasge
boren baby sterft voor de geboorte
aangifte, wordt noch een geboorte-
noch een overlijdensakte opgemaakt,
slechts een akte met de vermelding
dat het kind op het moment van
aangifte niet in leven was voldoet. Het
feit van de geboorte wordt daarmee
afgezwakt.
In alle elkaar opvolgende en beïnvloe
dende stadia waarin geschiedenis vorm
krijgt wordt het verleden afgezwakt:
bij de vastlegging van de feiten, bij de
vorming van archieven, in het histo
risch onderzoek, door het geschiedver
haal en tenslotte in de vorming van de
geschiedenis. Voortdurend verschijnt
het feit in een andere context. Uitein
delijk ontwaart de lezer van het ge
schiedverhaal nog slechts een zwakke
afschaduwing van de oorspronkelijke
scherpte van de historische feiten. Hij
moet in en door de documenten heen
kunnen lezen en daarvoor is het nodig
dat de archiefwetenschap ons de
archiefvorming doet verstaan. Ook in
de structuur van het archief en de
vorm van de archivalia zijn afzwak
king of vertekening van de werkelijk
heid opgesloten. Archiefonderzoek
mag dan ook niet volstaan met het
ontlenen van betekenis aan de inhoud
van de documenten. De vorm, struc
tuur en context van de archivalia en
het archief hebben een zeggingskracht
die niet verwaarloosd mogen worden.
De context waarin de archiefvormer
het archief vormde, is immers sociaal
en cultureel bepaald.
Eric Ketelaar, welbekend in de archiefwereld
en nu officieel een leerstoel archivistiek. Geen
'kapsones over kasten'maar zoeken naar de
geest boven de materie.
Ook de technologie bepaalt het ar
chief. Iemand die een rapport met de
pen schrijft, ordent en formuleert zijn
gevoelens en gedachten heel anders
dan in e-mail. De wetenschap dat de
e-mail in enkele seconden arriveert,
meteen invloed kan uitoefenen, een
prompte reactie uitlokt, maakt de
besluitvorming volkomen anders dan
wanneer de afzender, zeg in Batavia,
weet dat een antwoord uit Nederland
enige maanden op zich kan laten
wachten Het archief archiveert niet
alleen een verleden. De techniek van
het archieveren bepaalt het leven zelf
en zijn relatie met de toekomst, aldus
de Franse filosoof Jacques Derrida.
Voor de Nederlandse burgerlijke stand
zijn kinderen die voor hun geboorte
zijn gestorven, nooit geboren. Quod
102/9 november 1998
