'Dingen
die gebeur
Archiefnieuws
Acht kunstenaars struinden rond in zeven Leeuwarder archieven
Door Derk-Jan Prins
24
Nieuw bestuurslid Gerrit Verhoeven
Studiedag bij de herdenking van '100 jaar
Handleiding'
Honderdjarig monument van de archief
wetenschap in de schijnwerpers
Eerste ledenvergadering SP Are op 12
november 1998 studiemiddag over
selecteren in particuliere archieven
'Elk jaar een aantal exposities over allerlei facetten
van het kunstenaarsboek', dat is de doelstelling
van de werkgroep Boekwurk, 'en daarbij worden
de grenzen niet al te strikt getrokken.' Boekwurk
is een initiatief van de Friese cultuurstichting
KuenstWurk en dat zij inderdaad haar grenzen
niet al te strikt trekt, bleek op 9 en 10 oktober
toen acht kunstenaars hun beeldende reactie op
archieven in een wandelroute langs zeven Leeuwar
der instellingen aan het kunstminnend publiek
toonden.
Het idee voor de manifestatie 'Dingen die gebeuren'
ontstond uit de kennismaking van Boekwurk met het werk
van de Arnhemse kunstenares Anne van den Bosch. Zij
realiseerde in 1997 het boek Los Lopend Archief.
Archief Bevrijdings Front
Van den Bosch deed dit volgens eigen zeggen 'onder dwang
van het Archief Bevrijdings Front', waarmee zij in aanraking
kwam tijdens haar werk bij het foto-archief van het Theater
Instituut Nederland. In haar speurtocht naar beeldmateriaal
van Shakespearevertolkingen raakte zij gefascineerd door de
rijkdom van archieven en besloot het Archief Bevrijdings
Front op te richten. Doelstelling van het Front: 'beeldmate
riaal de mogelijkheid te bieden te ontsnappen aan de be
slotenheid van archieven'. Haar boek Los Lopend Archief is
dan ook een verslag van de reis die ontelbare koningen Lear,
Hamiets, Pucks en Titania's maakten na hun 'bevrijding' uit
het foto-archief van het Theater Instituut Nederland.
Onalledaags kunstproject
Boekwurk nodigde Van den Bosch en de Friese kunstenaars
Berber de Vries, Els Martin, Anke Kuipers, Geert Duintjer,
Tjibbe Hooghiemstra, en Patrick Gofre en Mare Bunder uit
om een installatie uit te voeren in zeven Leeuwarder archief
instellingen. Zij werden gevraagd te reageren op de inhoud
van het archief of de wijze van archiveren. Zij konden zich
laten inspireren door de sfeer die zij aantroffen of door ver
halen die in de archieven verborgen liggen. Kortom, dingen
laten gebeuren met de dingen die gebeurd zijn. Ryksargyf
Fryslan, het beeld- en geluidsarchief van Omrop Fryslan, het
Leeuwarder Gemeentearchief, het Frysk Letterkundich Mu
seum en Dokumentaasjesintrum, het Anna Blamanhuis, het
Verzetsmuseum en het Fries Film Archief waren vlot bereid
aan dit niet alledaagse kunstproject hun medewerking te
verlenen.
Actie van het Archiefbevrijdings Front. In 1997 hood het Front zeer vele Shakespeare-personagestot
dan geborgen in de geslotenheid van fotoarchieven gelegenheid naar buiten te treden en zich bijvoor
beeld te tonen op de hei bij Velp. Het kunstproject van Anne van den Bergh en fotograaf P.F. van der
Kooi was aanleiding voor het kunst en archievenproject 'Dingen die gebeuren in Leeuwarden
Afdeling lappenstof
Anne van den Bosch ontleende letterlijk stof
aan de archieven van het Ryksargyf en haar
gesprekken met medewerkers. Die legden
haar uit dat archieven geen verzamelingen
zijn, organisch zijn gegroeid, beheerd worden
in meters, onder andere een bewijsfunctie
hebben en vol kunnen zitten met niet
gerealiseerde plannen. Stalen linnen bij een
tabel over linnenfabricage in archieven uit de
Franse tijd deden haar het 'archief voor nooit
uitgevoerde plannen, afdeling lappenstof
presenteren. Het 'Blad' waarin haar archief
gestalte kreeg, diende tevens tot informa
tiekrant, routebeschrijving en toegangsbewijs
tot de overige werken.
In het gekleurde katern van de Koninklijke Vereniging van Archivarissen in Nederland wor
den berichten opgenomen die de vereniging onder de aandacht van leden en vakgenoten wil
brengen.
Berichten voor dit katern kunt u zenden aan het bureau van de Koninklijke VAN,
Postbus 11645, 2502 AP Den Haag; of fax 070-382 57 90 en nu ook e-mail: bureau@kvan.nl.
De deadline voor aan te leveren kopij is de vijfde van de maand voor het Archievenblad dat in
het begin van de daaropvolgende maand verschijnt.
Tijdens de najaarsledenvergadering die plaatsvond in de
Doelenzaal van de Universiteit van Amsterdam op vrijdag
23 oktober 1998 nam het bestuur afscheid van bestuurslid
Jos Wieland, rijksarchivaris in Flevoland. In zijn plaats be
noemde de ledenvergadering dr. G. Verhoeven, gemeente
archivaris van Delft.
Gerrit Verhoeven (1958) studeerde geschiedenis aan de Vrije
Universiteit in Amsterdam. Daar promoveerde hij in 1992
op 'Devotie en negotie. Delft als bedevaartplaats in de late
middeleeuwen'. In 1988/1989 volgde hij de opleiding aan de
Rijksarchiefschool, waar hij in 1990 het diploma hoger ar
chiefambtenaar behaalde. Hij werkte bij de Vrije Universi
teit, het Gemeentearchief Amsterdam en de Fryske Akade-
my. Sinds 1994 is Gerrit Verhoeven gemeentearchivaris van
Delft.
Anderen kunnen de bundel voor fl. 25, - bestellen bij het
bureau van de KV AN.
De lezingen die zijn uitgesproken tijdens de studiedag op 23
oktober 1998 ter gelegenheid van de herdenking van 100
jaar Handleiding zullen -samengevat - gepubliceerd worden
in het Archievenblad december 1998. In de bijdragen van
Adrian Cunningham, Peter Horsman, Hugo Stibbe en Theo
Thomassen staat het heden en de toekomst van het beschrij
ven van archieven centraal. Ook nu wordt gewerkt aan stan
daardisatie, regels en voorwaarden die aan het beschrijven
van archieven zijn te stellen, onder meer in de Committee on
Descriptive Standards van de ICA.
Een eeuw geleden, in 1898 verscheen in Nederland een
boek, dat in het vakgebied van de archiefwetenschap on
danks de geringe oplage van 300 exemplaren, wereldbe
roemd zou worden: de Handleiding voor het ordenen en
beschrijven van archieven. De Handleiding is geschreven
door Muller, Feith en Fruin en via vertalingen in het Duits,
Frans, Italiaans, Engels, Portugees, Bulgaars en zelfs Chinees
wereldwijd toonaangevend geworden voor archivarissen.
De kernboodschap van het boek is het herkomstbeginsel:
een archief is een organisch gegroeide eenheid en kan niet los
worden gezien van de persoon, familie of organisatie die het
archief vormde. Deze boodschap is in feite onaangetast ge
bleven. Ter gelegenheid van het eeuwfeest van de Bijbel van
de Archiefwetenschap zal dan ook een herdenkingsbundel
100 jaar Handleiding worden uitgegeven. De inleiding is
geschreven door P.J. Horsman, prof.dr. F.C.J. Ketelaar en
drs. Th.H.P.M. Thomassen.
Op 23 oktober 1998 is de bundel 100 jaar Handleiding aan
geboden aan drs. J.N.T. van Albada, secretaris-generaal van
de International Council on Archives door de voorzitter van
de KVAN.
Leden van de KVAN hebben de bundel inmiddels kosten-
loos toegestuurd gekregen.
Uw laatste mogelijkheid om zich op te geven voor de eerste
algemene ledenvergadering en studiemiddag van de sectie
Particuliere Archieven (mits er nog plaatsen open zijn). De
bijeenkomst vindt plaats op 12 november 1998 in het
gemeentearchief te Amsterdam.
Tijdens de ledenvergadering wordt het bestuur van de sectie
benoemd en het activiteitenplan besproken. Uiteraard kunt
u nog punten voor de agenda inbrengen bij de secretaris,
Wil Beckers (045) 5782515 of e-mail:
wilmg.beckers@dsm-group.com).
U kunt tijdens de studiemiddag zelf een vergelijkende test
van selectiemethoden uitvoeren, waarbij u de gelegenheid
krijgt om in kleine groepjes de voor- en nadelen van de
verschillende methoden te bespreken.
Na aanmelding ontvangt u een korte instructie en beschrij
ving van de methoden. De kosten van de studiemiddag en
borrel bedragen fl. 30,-. Aan de workshops kunnen maxi
maal 30 personen meedoen. Het deelnemen aan de alge
mene ledenvergadering is kostenloos. U kunt zich opgeven
bij het bureau van de KVAN, tel. (070) 347 86 56 of e-mail
bureau@kvan.nl.
