Actie wordt ondernomen na publiciteit of
druk van burgers. Dat valt de toezichthou
ders, zoals de Rijksarchiefdienst en de Twee
de Kamer, misschien te verwijten
Wij doen gewoon alles
Ons werkterrein:
6
Bedrijfs-archiefservice
Joustra
7
Ontbreken vakkennis
Volgens functionarissen van de militaire
inlichtingendienst zijn er beivust Suriname-
dossiers vernietigd.
"Dat zei men, ja. Maar voornamelijk
omdat men die dossiers niet kon vin
den. Toch is het onaannemelijk. Tij
dens de afrondingsfase van het rapport
heb ik er specifiek naar gevraagd: wie
precies heeft ze dan vernietigd? Hoe
weet je zeker dat het niet alleen de
dubbele exemplaren of de kladjes zijn
geweest? Het bleek niet mogelijk daar
iets over te zeggen. Stukken zijn alleen
onvindbaar omdat ze slecht toeganke
lijk zijn. De oorzaak daarvan is, dat er
geen echte vakkennis aanwezig was bij
de MID. Een collega die deze kennis
wel heeft, kon later via doorvragen
bepaalde dossiers wel heel vlot vinden.'
Bob de Graaff vertelde de commissie dat de
B VD vrijwel niets bleek te hebben over oud
CPN-leider Paul de Groot. Dat is uiterst
onwaarschijnlijk.
"Dat weet ik niet. De BVD heeft bij
voorbeeld de bewuste politiek gehad
om geen kamerleden te observeren.
Paul de Groot is een groot deel van zijn
periode kamerlid geweest. Overigens
heb ik naar dat dossier niet gevraagd, en
weet ik er inhoudelijk niets van."
Pas actie na publiciteit
De onderzoeker F. Kluiters suggereert dat
veel gevoelig materiaal niet in archieven,
maar in kluisjes wordt bewaard. Hij noemt
een brief van Prins Bernhard uit 1952 aan
de toenmalige minister van Oorlog als
voorbeeld. Bleek onvindbaar te zijn.
"Dat kan ik gemakkelijk verklaren,
want daar heb ik informeel met
archiefmedewerkers van Defensie over
gesproken. Men heeft op dat ministe
rie vrij lang het verbaalstelsel gehan
teerd. Dat is een systeem waarbij de
belangrijkste toegang tot het archief
een soort trefwoordensysteem is. Nou,
als je een archivaris boos wilt hebben,
moet je zeggen dat je het archief met
alleen trefwoorden toegankelijk hebt.
Niettemin is dat bij de defensiestaf en
het kabinet.van het Ministerie van
Oorlog heel lang volgehouden. Dat
archief vergt nadere ontsluiting en die
betrokken brief kan er dus heel goed in
zitten."
Den Teuling gelooft niet dat stukken
bewust in de kluis worden gelegd om
te voorkomen dat ze in een archief te
recht komen. "Als je wilt zorgen dat
het niet op de verkeerde plaatsen komt,
moet je het juist wél in het archief
stoppen. En als je niet wilt dat het be
kend wordt, moet je het op de ver
keerde plaats in het archief stoppen."
De meest opmerkelijke conclusie
verbindt hij overigens niet aan het
archiefbeheer zelf. "Wat me in deze
affaire vooral opviel, is dat ze volledig
aangestuurd is vanuit de druk van het
publiek. Iedere keer weer. Actie wordt
ondernomen na publiciteit of druk van
burgers. Dat valt de toezichthouders,
zoals de Rijksarchiefdienst en de
Tweede Kamer, misschien te verwijten
Daar staat de de reactie van de
veiligheidsdiensten tegenover. Die is
een beetje bedenkelijk. Zij willen via
nieuwe wetsontwerpen de zaak toch
weer zoveel mogelijk dichttimmeren,
maar dat is niet de manier om dit me
chanisme te doorbreken. Onze aanbe
velingen gaan daarom in de andere
richting. Je moet naar méér openheid.
Je moet geen wetten maken waardoor
de druk van het publiek volledig wordt
weggenomen. Dat is ook niet goed
voor de diensten zelf.'
Duwen en trekken
En met dat laatste is de voorzitter van
de commissie drs. G. Valk het van
harte eens, zo blijkt uit zijn reactie. Hij
hoopt de conclusies van het rapport
nog dit najaar met de nieuwe Tweede
Kamer te kunnen bespreken. Maar het
zal wel 'duwen en trekken' worden om
Commissievoorzitter Gerrit Valk. Zelfs wanneer niet alle aanbevelingen worden opgevolgd, heeft de
werkgroep volgens Valk een belangrijke betekenis gehad: "Het grote politieke belang is dat de Tweede
Kamer hiermee voor het eerst de waarde van goed archiefbeheer onderschrijf.
alle aanbevelingen aangenomen te
krijgen, denkt hij. "Ik vind bijvoor
beeld dat er geen enkele reden is het
IDB-archief bij Algemene Zaken te
laten liggen tot de wettelijke maxi
mumtermijn is vestreken. Maar er zijn
geen signalen dat de minister-presi
dent daar zomaar mee akkoord zal
gaan." Ook de aanbeveling om stuk
ken van inlichtingen- en veiligheids
diensten niet eindeloos te bewaren,
maar na de voor overheidsdiensten
gebruikelijke termijn van twintig jaar
naar het Algemeen Rijksarchief te
laten overbrengen, stuit op protest bij
de betrokken ministers. Maar zelfs
wanneer niet alle aanbevelingen
worden opgevolgd, heeft de werkgroep
volgens Valk echter een belangrijke
betekenis gehad: "Het grote politieke
belang is dat de Tweede Kamer
hiermee voor het eerst de waarde van
goed archiefbeheer onderschrijft."
En dat de commissie te mild zou zijn
geweest voor sommige hoofdrolspelers
in het archiefdrama bij IDB en MID -
dat wenst de voorzitter niet te onder
schrijven. "Ik vind de ten aanzien van
Hoekstra gebruikte term 'ambtelijk
tekortgeschoten' bijvoorbeeld een
harde formulering. Je kunt speculeren
over de mate waarin Hoekstra bewust
ruimte heeft gelaten voor vernietiging,
of de mate waarin hij geveinsd heeft
niet op de hoogte te zijn van het
vernietigen van archiefbescheiden.
Maar we hadden alleen nóg hardere
woorden kunnen gebruiken, als we op
dit punt iets hadden kunnen bewijzen.
De gesprekken met Hoekstra waren
behoorlijk hard. Het bewijs dat er be
wust is vernietigd, hebben ze niet
opgeleverd."
- inventarisatie, bewerking herstructurering
- selectie, opschoning vernietiging
- advisering, detachering vervanging
- organisatie-onderzoek, interim-management begeleiden
van projecten
- bemiddeling bij automatisering, externe opslag
historisch onderzoek
- werving selectie nieuwe medewerkers
Jagerlaan 1a
3701 XG Zeist
Tel.: 030 - 693 32 41
GSM: 06 -53 38 65 32
- bedrijfs- en ondernemingsarchieven
- overheids-archieven
- dynamische, semi-statische statische archieven
- centrale afdelingsarchieven
- beleids - uitvoeringsarchieven
- personeelsarchieven
- kaarten, foto's en tekeningen
Bedrijfs-archiefservice Joustra werkt in geheel Nederland en opereert vanuit zowel Zeist als
Groningen. Wij bieden opdrachtgevers een ruime keuze uit contractmogelijkheden en hanteren
variabele tarieven. Discretie en flexibiliteit gaan bij ons hand in hand.
102/7 SEPTEMBER 1998
