1
Ik zou graag argumenten vernemen op grond
waarvan de provincie verplicht zou zijn méér, of
gerechtigd om minder over te brengen dan wat
hier is betoogd
6
f
atlas, afkomstig van het gelijknamige bedrijf in 's Her
togenbosch. Deze bevat de wegen voorzover daar een
postcode aangekoppeld is en waterwegen breder dan
10 meter. Vanaf 1 maart 1998 gebruikt men de TOP10
vector van de Topografische Dienst te Emmen. Dit is de
digitale weergave van de topografische kaarten schaal
1:10.000 (3). Beide typen kaarten laten selectie toe van
gegevens met een eigen code, bijvoorbeeld fietspaden of
kerktorens (4). Doordat de topografische kaart een veel
(3) Topografische kaart met alleen lijnen, vlakken en kilometerraster, gemaakt
met de Top 1 Ovector van de Topografische Dienst door de Dienst ruimte, economie
en welzijn, bureau beleidsinformatie en cartografie van het Provinciaal bestuur
van Noord-Brabant. Schaal 1:10.000. De belettering is een aparte laag, hier
niet opgenomen.
groter détailniveau heeft (bijvoorbeeld de kavelstructuur)
dan de Teleatlas is deze laatste veel goedkoper in aan
schaf maar duurder in het gebruik. Dat de topografische
basis zo gemakkelijk verwisselbaar is, komt doordat
beide kaarten gebruik maken van hetzelfde systeem van
referentiepunten, nl. het Nederlandse Rijksdriehoeks-
metingsstelsel. Dat is een coördinatensysteem waarbij de
x-as oost-west loopt en de y-as noord-zuid.
Selectie hydrografie
uit TOPIOvector
Selectie bebouwing uit
TOPIOvector
(4) Voorbeelden van selecties van afzonderlijke lagen van de Top 1 Ovector uithet
promotiemateriaal van de Topografische dienst te Emmen
2e Digitale versies van andere gedrukte topografische gege
vens van elders afkomstig. De topografische basis wordt
aangevuld met bestuurlijk relevante gegevens uit allerlei
bronnen, vaak de rijksdiensten. Bijvoorbeeld gemeente
grenzen in Drenthe voor en na herindeling, van de
aangrenzende provincies en het aangrenzende deel van
Duitsland. Ook in het terrein herkenbare objecten als
hoogspanningsleidingen, -masten en -corridors, bedrij
venterreinen en -lokaties worden apart ingevoerd. Verder
bevindt zich in het systeem een 1 50.000 bodemkaart
van Drenthe met informatie die niet op de topografische
kaart aanwezig is. Al deze lagen bestaan ook in gedrukte
versies.
3e Digitale bestanden die elders in originali aanwezig zijn.
Bijvoorbeeld: kaarten van de eigendommen van de Vere
niging Natuurmonumenten, de Stichting Het Drentse
Landschap en Staatsbosbeheer, afkomstig van het Kadas
ter. De provincie kan natuurlijk ook het gehele kadaster
(al dan niet met een on-line verbinding vanwege de mu
taties) aankopen, maar deze aanschaf is duur in relatie
tot het te verwachten gebruik.
4e Eigen bestanden, die elders in het eigen archief als defini
tieve en/of rechtsgeldige vorm aanwezig zijn. Het gaat
om kaartmateriaal dat in eindrapporten, plannen e.d. is
gedrukt en gepubliceerd. De meest evidente daarvan is
het streekplan voor (de gehele of een deel van) de provin
cie. Dit bezit alleen in zijn papieren vorm kracht van
wet. Het geografische deel bestaat uit een groot aantal
kaarten, die niet alleen als concept voor het volgende
streekplan worden gebruikt, maar ook voor allerlei an
dere doeleinden. Voorbeelden: abiotisch (=levenloos)
waardevolle gebieden, objecten en verschijnselen;
archeologische eenheden; belangrijke beeklopen; cul
tuurhistorisch waardevolle nederzettingen; delfstofwin
ning; leidingen voor gastransport; voedselrijke of
vochtige loofbosjes als onderdeel van de ecologische
hoofdstructuur; zonering rond radiotelescopen. Een an
dere belangrijke leverancier is het Waterhuishoudings
plan Drenthe. Ook historische bestanden zijn wel
ingevoerd, zoals kaarten uit het rapport Milieukartering
Drenthe 1974-197 85.
5e Eigen bestanden, aangelegd met het uitdrukkelijke doel
in een eindrapport, verslag of plan te worden verwerkt.
Zo levert het Grondwaterkwaliteitsmeetnet analyseresul
taten uit tweemaandelijks genomen monsters. Die wor
den verwerkt in het jaarlijks door Gedeputeerde staten
vast te stellen Grondwaterplan. Tot en met 1995 is het
geheel gedrukt, maar vanaf 1996 zijn de gegevens alleen
in de digitale vorm beschikbaar. Het plan zelf is natuur
lijk een papieren stuk.
6e Eigen bestanden, bestemd om veelvuldig vanuit verschil
lende vraagstellingen te worden benaderd. Verreweg het
belangrijkste voorbeeld is het Informatiesysteem Natuur.
Dit wordt in het GIS opgenomen vanuit een database,
die weer gevuld is vanuit op papier vastgelegde veld
waarnemingen. De database bevat slechts een geformali
seerd deel van de papieren gegevens, maar laat wel
allerlei analytische bewerkingen - zoals statistische- toe.
Voor lang niet alle plant- en diersoorten worden GIS-
lagen aangemaakt. Elk van de drie vormen waarin de
natuurinformatie voorkomt, wordt afzonderlijk en om
verschillende redenen opgemaakt, bewaard en beheerd.
Een ander project in uitvoering is de kaart van bescherm
de en te beschermen archeologische monumenten. Op
dit moment bestaat deze alleen in digitale vorm. Het is
een samenwerkingsproject tussen de provincie en de
Rijksdienst voor het Oudheidkundig bodemonderzoek.
Voor beide overheidsorganen geldt dat deze kaart uit
hoofde van hun functie wordt opgemaakt zodat er straks
op twee plaatsen een als archiefstuk te beschouwen be
stand is. Het is de vraag of de rechtsgeldige vorm uit
eindelijk toch een gedrukte versie zal zijn, of dat er veel
meer zal worden ingevoerd dan wat uiteindelijk wettelijk
beschermd zal blijken.
De categorieën 1, 2 en 3 zijn geen bijproduct van activitei
ten van de provincie, dus op zichzelf geen archiefbescheiden.
Als categorie 4 wel archiefbescheiden zouden zijn (mijns in-
ziens zijn zij dat niet) dan zijn zij volgens de 'Vernietigings-
lijst archiefbescheiden provinciale en interprovinciale orga
nen 1989/1994' in het algemeen na 3 jaar vernietigbaar6.
Deze uitzondering zou alleen van toepassing zijn als de
digitale vorm als een ander ontwikkelingsstadium kan
worden beschouwd dan de rechtsgeldige, gedrukte versie.
Dat is mijns inziens niet het geval. De digitale vorm is een
eenvoudige kopie, zonder enige juridische status.
Bestanden die onder categorie 5 vallen zijn op grond van
dezelfde lijst (Ib7) 1 jaar na vaststelling van het samenvattende
stuk vernietigbaar. De omschrijving van de vernietigbare
categorie onder dit punt van de lijst bevat een clausule die
dateert uit het papieren tijdperk: uitdrukkelijk vernietigbaar
zijn mede: "primair statistisch materiaal waarvan herhaald
gebruik niet te verwachten is". Ik denk, dat een nieuwe
selectielijst hier een nadere nuancering zal moeten aanbrengen.
Bovendien moet men op grond van het Archiefbesluit (en de
inleiding van de huidige vernietigingslijst) gegevens van belang
voor het historisch onderzoek wel degelijk bewaren.
Categorie 6 beschouw ik zondermeer als te bewaren.
Aangezien de categorieën 1 t/m 4 geen archiefstukken zijn,
behoeft men ook vervallen gegevens niet te bewaren. De
onder 5 en 6 omschreven bestanden zijn bijna alle cumulatief
te bewaren bestanden, waarbij geen gegevens tussentijds
worden gewist of overgeschreven.
GIS en overbrenging
Bij overbrenging moeten de gegevens in goede, geordende
en toegankelijke staat verkeren. De onderzoeker moet
gegevens kunnen gebruiken en besluitvormingsprocessen
kunnen volgen, zo nodig stapsgewijs. Dat betekent echter
niet dat hij achteraf ook alle beleidsalternatieven opnieuw
moet kunnen analyseren. Dat kan ook op grond van
papieren dossiers en andere gegevens niet, omdat lang niet
alle besluitvorming op schriftelijk vastgelegde gegevens
berust. De bestanden moeten dus toegankelijk zijn, maar dat
impliceert niet dat de complete functionaliteit -manipuleer
baarheid, grafische mogelijkheden en andere analysemoge
lijkheden - moeten worden bijgeleverd. Daar de historische
vraagstelling altijd anders zal zijn dan de provinciale amb
tenaren konden voorzien, is het handig als de onderzoeker
zijn eigen analyse-instrumenten meeneemt.
Redelijkerwijze kan de onderzoeker wel eisen dat de gege
vensbestanden onder 5 en 6 bij overbrenging voorzien
worden van middelen om ze op een beeldscherm te krijgen,
met inbegrip van een topogra
fische ondergrond (5). Gezien de
verwisselbaarheid daarvan zou
de provincie kunnen volstaan
met de goedkoopste versie. Aan
de hand van alleen de coördinat
en van de GIS-gegevens zijn de
kaarten in het GIS wel te
reconstrueren, maar niet in een
vorm die enigszins lijkt op die
van het GIS in zijn ambtelijke werking. Wil de provincie
meer leveren dan waartoe zij wettelijk verplicht is, dan is dat
voor de Rijksarchiefdienst en zijn onderzoekers een fraai
cadeau. Gezien het belang dat de provincie aan goed
.f
V
A
V
1
r
V
1
s
0
li
N
1
t
O
'N
N
(5) Laag uit het GIS van de provincie Drenthe, zonder topografische
ondergrond, maar met kilometerraster. De zwarte vlekken zijn
verblijfsrecreatieterreinen in de gemeente Westerveld. De schaal is 1:100.000.
Het snijpunt van de assen naast het grootste terrein heeft de coördinaten 222/
537 (gemakshalve deze keer zonder decimalen).
102/4 MEI 1998
7
