Lite
ratuur
Litera
doCV
(11 50 mei ITO
in samenwerking met
Q Congrescentrum De Reehorst t EdËj
Hollandse Archivarissendag
Werkgroep Tweede Kamerleden onderzoekt
beheer en beleid archieven van inlichtin
gen- en veiligheidsdiensten
voor wie informatie beheert, bewaart, bewerkt, opslaat
en ontsluit, en op de hoogte wil blijven van de nieuwste
ontwikkelingen op het vakgebied.
Wilt u meer informatie over dit evenement? Wij sturen u graag
onze uitgebreide brochure met gedetailleerd programma:
Projectbureau Creutzberg
Postbus 41140,9701 CC Groningen
tel: 050-318 99 50, fax: 050-313 25 00
Email: projectbureau.creutzberg@wxs.nl
34
Cynthia Mc Leod, Elisabeth Samson. Een vrije, zwarte
vrouw in het 18e eeuwse Suriname. Conserve, 1996,179 blz. isbn
9054290544, fl. 29,95.
35
Maandag 30 maart vindt bij het Hoogheemraadschap van
Rijnland de Hollandse Archivarissendag plaats. Het thema
van deze dag is 'Archieven van provinciale besturen'. Drs.
C.E. Schabbing, eerste medewerker semistatisch archief
beheer bij de provincie Noord-Holland houdt hierover een
lezing. Dr. Ch. Jeurgens, gemeentearchivaris van Schiedam
en de heer R.G. Boissevain van Pro Biblio presenteren de
(Zuid)Hollandse Archief-website die vervolgens in gebruik
wordt genomen. Archiefmedewerker bij het Hoogheem
raadschap van Rijnland J.H.M. Sloof verzorgt een inleiding
met afbeeldingen over de highlights in de geschiedenis van
Rijnland. Al lunchend tijdens een boottocht over Rijnlands
boezem, geeft de voorlichter van Rijnland, J.A. van de Hoek,
toelichting. We sluiten de dag af met een borrel.
Om 10.00 uur verzamelen bij Hoogheemraadschap Rijnland,
Breestraat 48, Leiden. Een gedetailleerd programma wordt
binnenkort onder de Hollandse diensten verspreid.
Naar aanleiding van de problematiek rondom het beheer en
de vernietiging van LIRO-, MID- en BVDarchieven, is in de
vergadering van de vaste commisssies voor Binnenlandse
Zaken, Defensie en Onderwijs, Cultuur Wetenschappen
op 15 januari jl. besloten een werkgroep in te stellen met de
volgende opdracht: onderzoek op welke wijze er vorm kan
worden gegeven aan een nader onderzoek van de Kamer
naar het beheer van en het beleid met betrekking tot de
archieven van de inlichtingen- en veiligheidsdiensten in ons
land, alsmede de wijze waarop de Kamer daarover werd
ingelicht door de regering.
Aan deze werkgroep nemen deel de kamerleden Valk,
Beinema, Luchtenvel, Jeekel en Sipkes; zij willen nog voor
het krokusreces met een rapportage komen.
RECENSIES
Elisabeth Samson (1715-1771) was een
zwarte, rijke vrouw die leefde in de
achttiende eeuw in Suriname. Zij was
C Y N T HIA
Mc Leod
-/ Een vrije, zwaTeee vrouw
IN HET 18E-EEUWSE SURINAME
de eerste zwarte vrouw die, in 1767, in
Suriname een wettig huwelijk sloot
met een blanke man. Aanvankelijk
kreeg zij hiervoor geen toestemming
van de Commissarissen van Huwelijks
zaken. De Commissarissen waren van
mening dat huwelijken tussen blanken
en zwarten verboden waren. Elisabeth
Samson ging in beroep bij de Staten-
Generaal in Holland die stelde dat in
Holland geen wet bestond die een
huwelijk tussen blanken en zwarten
verbood. Zo kreeg Elisabeth na drie
jaar toch toestemming voor het huwe
lijk; helaas was haar aanstaande echt
genoot inmiddels overleden. In
december 1767 huwde zij een andere
blanke man, die 22 jaar jonger was.
Vóór haar huwelijk had Elisabeth
Samson jarenlang samengewoond met
Carl Otto Creutz, eveneens een blanke.
Creutz was lid van het Hof van Politie
en Criminele Justitie, het hoogste
bestuursorgaan in Suriname in de 18e
eeuw. Hij overleed in 1762. De infor
matie over Creutz in het notarieel
archief van Suriname bleek de sleutel
te zijn tot de informatie in de archie
ven over Elisabeth Samson. In het
notarieel archief van Suriname werd de
boedelinventaris van de nalatenschap
van Creutz gevonden. Daaruit bleek
Elisabeth Samson eigenaresse te zijn van
de helft van Creutz bezittingen. Ook
werden hun testamenten gevonden.
Door een erfenis van haar familie was
Elisabeth Samson eigenares van een
aantal koffieplantages en beheerde
deze met succes. Zij leefde in een tijd
dat het economisch goed ging in
Suriname en de plantages grote wins
ten maakten. Zij wist de waarde van
haar onroerende goederen in acht jaren
tijd te brengen van tweehonderdvijf
tigduizend naar één miljoen gulden.
Elisabeth Samson was geen onontwik
kelde vrouw. Zij kon lezen en schrijven
en voerde zelf haar handelcorrespon-
dentie met haar zaakwaarnemer in
Amsterdam, het handelshuis Pieter
Reijdenius en zoon.
Het boek doet verslag van de speur
tocht in de archieven naar het leven en
werken van Elisabeth Samson en haar
familie. Het belangrijkste bronnenma
teriaal werd gevonden in het Alge
meen Rijksarchief in Den Haag en in
het Gemeentearchief van Amsterdam.
In het Algemeen Rijksarchief werden
als voornaamste bronnen het Oud
notarieel Archief van Suriname en het
archief van de Raad van Politie en
Criminele Justitie geraadpleegd.
Vooral de journaals van de gouver
neurs Mauricius (1749-1751), Crom-
melin (1752-1769) en Nepveu (1770-
1778) bevatten belangrijke informatie
over het Suriname van de achttiende
eeuw. In het Generaal Kerckeboeck uit
het archief van de Nederduits Gere
formeerde gemeenten van Suriname
werden doop-, en huwelijksakten
gevonden van Elisabeth Samson en
haar familie. Het archief van de
Staten-Generaal (lias WIC) bleek een
dossier te bevatten met extractbrieven
en notulen over een rechtzaak, die
tegen Elisabeth Samson was aange
spannen. Aanvullende informatie over
Elisabeth Samson werd gevonden in
het oud notarieel archief van Suriname
en het archief van de Desolate boedel
kamer in het Gemeentearchief Am
sterdam, met akten en correspondentie
van haar zaakwaarnemer. In het
archief van het handelshuis Coopstadt
en Rochussen in het Gemeentearchief
Rotterdam bleken brieven over Elisa
beth en haar echtgenoot H.D. Zobre
aanwezig. Voor gegevens over de
echtgenoot van Elisabeth werden de
doop-, trouw- en begraafregisters van
het stadsarchief Emmerich in Duits
land geraadpleegd.
In het Algemeen Rijksarchief bevindt
zich ook een kaartsysteem (Stinasu-
kaartenbak), waaraan men in de jaren
vijftig is begonnen en waarin allerlei
gegevens over het achttiende-eeuwse
Suriname staan genoteerd. De gege
vens zijn afkomstig van journaals van
de gouverneurs van Suriname, de
notariële archieven en de archieven van
het hoogste bestuursorgaan, Het Hof
van Politie. Ze zijn niet altijd correct,
102/2 maart 1998
