/J
Paul Peters
3
3
38
Restauratie
Atelier
ff f f f 4?~ ,-v x
o55 «r
tr Jy
A cr <P
F.A. van Lieburg, Repertorium van Nederlandse
hervormde predikanten tot 1816. Twee delen. Deel 1:
predikanten, deel 2: gemeenten.
Spelen, leren en werken in de Gouden Eenw. Het leven
Volgens Jan Euyken 1 649-1 712). Brochure Amsterdams Historisch
Museum, 1991 Geïllustreerd, gedeeltelijk in kleur, 12 p.fl. 4,50,-
A -
■jfe fS
c
39
het optreden van Lionel Hampton in
1954...
Een stille revolutie? is het resultaat van
een project dat engagement heeft
uitgelokt. Dat maakt het eigenlijk
onmogelijk het boek onbevangen te
recenseren en ik moet bekennen dat er
heel wat huiver en verbijstering door
mij heen is gegaan voordat ik het boek
uit had. Veel beschreven en indertijd
vanzelfsprekend gevonden gebeurte
nissen zouden thans beschouwd
worden als strijdig met de mensen
rechten: politie die zoenende paartjes
op straat oppakt of handelaars in
voorbehoedsmiddelen vervolgt; een
regering die journalisten weert omdat
ze op voorhand achter begrotingscijfers
zijn gekomen; een burgemeester met
een oorlogsverleden die zelf censuur
bewerkstelligt... Het is dan ook
onmogelijk een onbevangen verhaal te
verwachten over katholieken in de
jaren '50, toen het clericale establish
ment de intellectuelen soms als 'erger
dan de reformatie' beschreef. Paul
Luyckx begint zijn artikel in die karak
teristieke st'ijl die doet denken aan zijn
leermeester L.J. Rogier, maar zodra het
beruchte mandement van 1954 ter
sprake is geweest, verdwijnt de span
ning uit de tekst en valt het geschied
verhaal uiteen in een compilatie van
samenvattingen van sociologische en
andere onderzoekingen. Niets over de
impact van Rogiers kritische geschie
denis van honderd jaar Nederlandse
bisschoppelijke hiërarchie, evenmin
over de conflicten die het Mandement
heeft opgeroepen bij katholieken
binnen de Partij van de Arbeid en met
name binnen de boezem van de
Katholieke Universiteit Nijmegen.
Onder andere door het integralistische
drijven van de groep-Steenbeghe
binnen de civitas academica, waren de
Nijmeegse studenten te zeer bij het
spel betrokken geweest om ook nu nog
niet -bewust of onbewust- partij te
kiezen. Dat gold voor zowel de
vijftigers als de zestigers. Het is dus
begrijpelijk dat de leerling van Rogier
zijn pen neerlegt en zich onbevoegd
verklaart de vraag of er binnen de
katholieke intelligentsia 'een stille
revolutie' gaande was, te beantwoor
den. Ook hier is het laatste woord nog
niet gesproken.
Maar hoe divers het materiaal ook is en
al is de hoofdvraag uit de titel ook hier
niet te beantwoorden, een hypotheti
sche wetmatigheid vindt in dit boek
opnieuw zijn bevestiging. Gestaalde
kaders komen niet alleen in revolutio
naire kringen voor, maar overal waar
men een bepaalde consensus wil
handhaven. Ook het Westerse
establishment kende zijn celvorming,
zijn repressie en zijn dissidenten. Het
artikel van Koedijk geeft daarvan het
duidelijkste voorbeeld, maar ook op
andere cultuurgebieden zijn de span
ningen merkbaar geweest.
De speurtocht naar de revolutie in de
jaren '50 is in ieder geval een avon
tuurlijke geweest.
Jan Bervoets
Algemeen Rijksarchief Den Haag
WEVERWEG 9,
6961 KM EERBEEK
TEL. (0313) 65 44 66
FAX (0313) 65 58 82
-<sy
xp'
In ons atelier worden uw waardevolle boekwerken of archivalia
vakkundig gerestaureerd.
Wij geven u graag advies, indien nodig met ondersteuning van
andere deskundigen, en altijd in overleg met u.
Bovendien kunnen wij u van dienst zijn met massa-conserve-
ring, reiniging en het encadreren van prenten, het opzetten van
oude kaarten en het verzorgen van kalligrafiewerk.
Wilt u meer informatie, belt u dan gerust voor een offerte of
gewoon een afspraak.
conserveren en restaureren van papier, leder en perkament massa-conser-
vering aanvezelen van papier verdoeken en opzetten van oude kaarten en
grafiek reiniging en het encadreren van prenten charter- en zegelrestau
ratie opstellen van een schade-inventarisatierapport restauratie van boek
omslag; ontwerp van nieuw beslag in edel of onedel metaal
SIGNALEMENTEN
Het repertorium van Nederlandse hervormde predikanten vermeldt in alfabetische
volgorde de namen van predikanten en in het kort enkele biografische gegevens.
Het eerste deel bevat -voor zover bekend- de volgende gegevens: plaats en datum
van geboorte (doop), standplaatsen van predikanten met data, gegevens over de
loopbaan, eventueel vader/zoon of broederrelaties en tenslotte de sterf- of begraaf-
datum.
Het tweede deel is per gemeente geordend en bevat per gemeente in chronologi
sche volgorde de namen van de predikanten tot 1816. Het repertorium is geba
seerd op een computer-databestand, dat de samensteller, werkzaam bij de Vrije
Universiteit te Amsterdam, bijhoudt en aanvult. Voor op de studiezaal is het
repertorium een handig naslagwerk.
drs AMeddens-van Borselen
Dominee Johannes Egers (1696-1755), predikant
in o.a. Haarden. Middelburg en Amsterdam en in
1740 benoemd tot hoogleraar te Leiden (collectie
prenten Rijksarchief in Noord-Holland)
Het Amsterdams Historisch Museum (AHM) bezit een Luyken-collectie die
bestaat uit tekeningen, prenten en boeken van Jan en (zoon) Casper Luyken. De
tekeningen van Jan Luyken (1649-1712) geven een levendig beeld van het
dagelijks leven in de Republiek in de 17de eeuw. In totaal schreef en illustreerde
hij tijdens zijn leven dertien boeken op het gebied van onder meer theologie,
geschiedenis, ontdekkingsreizen, cartografie, geneeskunde en natuurlijke historie.
Een gedeelte daarvan waren zowel ter lering als ter vermaak bedoeld. Het meest
bekend is de titel 'het menselijk bedrijf uit 1694, een boek waarin vele beroepen
staan afgebeeld. De brochure en de heruitgave van 'het menselijk bedrijf (fl. 9,95)
van Jan Luyken zijn verkrijgbaar bij het AHM. In 1998 publiceert het AHM een
beschrijving van alle boeken die het museum van Jan Luyken bezit.
drs AMeddens-van Borselen
Spelen, Leren en Werken in de Gouden Eeuw
het leven volgens Jan Luyken (1649-1712) "5
Isionaio oeloiiui iooi lm ujö[»rk.
CA
C
101/1 januari/februari 1998
