redJan. H. KompagniePOP-gids. Personen op papier.
Overzicht van archief- en bibliotheekbestanden met gege
vens over persoons- en beroepsgroepen in het Algemeen
Rijksarchief. Algemeen Rijksarchief 1997, ISBN 90-800916-5-0. 39,50.
44
Bedevaarten in Nederland
Casper Staal en Mare Wingens, Bedevaarten in Neder
land. Walburg Pers Zutphen, 1997. ISBN 90.5730.004.4 geïllustreerd in kleur en
zwart-ivit, 224 p. 29,50.
red. Peter Jan Margry en Charles Caspers, Bedevaart
plaatsen in Nederland, deel 1Noord- en Midden-Neder
land, Verloren Hilversum 1997. ISBN 90-6550-566-0, 800p. 144,-; alledrie
delen: ISBN 90-6550-569-5, uitgeverij Verloren Hilversum 1997, 1998: 390,-)
Limburg in bewegend
beeld 1911-1996
43
voerde architectuurhistorica Marjan de
Groot dit project uit. Dit rapport
bevat de bevindingen hiervan.
Het doel van het project was twee
ledig. Enerzijds betrof het de selectie,
conservering en registratie van de
werktekeningen, waarmee behoud en
openbaar gebruik van deze bijzondere
collectie wordt verzekerd. Anderzijds
beoogde het project deskundigheid te
bevorderen ten aanzien van het
ontwikkelen van selectiecriteria in het
algemeen en van een doelmatige
aanpak van grootschalige archiverings-
projecten met behulp van verschillende
disciplines en externe deskundigheid.
Met het onderzoek wordt een lans
gebroken om bij selectieprocedures een
sterk inhoudelijke benadering te
hanteren. Voor het eerst lijken nu
bruikbare kwalitatieve criteria te zijn
ontwikkeld, waarmee zowel de
archivaris als de gebruiker uit de
voeten kunnen en die het resultaat zijn
van een vruchtbare samenwerking
tussen beide disciplines.
Het Archief van de Tekenkamer
(Groningen 1997, ISBN 900367-
0794-3 is te bestellen bij; Geschiede
niswinkel RUG
Postbus 716, 9700 AS Groningen,
tel. (050) 363 70 48/58 00,
fax. (050) 363 59 12
persoons- en beroepsgroepen in het
Algemeen Rijksarchief is via de POP-
gids te traceren. Gegevens over
personen uit de serie-archieven zijn
niet apart beschreven en komen niet in
de gids voor.
Bij het doornemen van de gids kan een
onderzoeker, die niet specifiek naar
personen zoekt, op aardige onder
zoeksmogelijkheden gebracht worden.
Wie naar pornografie in de eerste helft
van de twintigste eeuw onderzoek
doet, vindt bij voorbeeld onder het
trefwoord 'criminelen': Op naam gestelde
dossiers betreffende pornografie en zedende
licten; periode 1925-1940; omvang 9
dozen; naam archief Rijksbureau betreffende
de Bestrijding van de Handel in Vrouwen
en Kinderen en van de Handel in Ontuchti
ge Uitgaven. Hiermee is de gids niet
alleen een nuttig instrument voor
iedereen die onderzoek wil doen naar
personen, maar ook voor onderzoekers
die zoeken naar gegevens over bepaal
de onderwerpen in de geschiedenis.
Zijn enige nadeel is, dat binnen de
trefwoorden de gegevens niet chrono
logisch geordend zijn. Vooral bij
trefwoorden die veelvuldig voorkomen
zoals 'militairen' (p.278-340) of
'ambtenaren' (p 48-96) moet je heel
wat bladzijden doorploegen. De échte
onderzoeker zal dit er graag voor over
hebben.
Annabelle Meddens- van Borselen
In september 1997 presenteerde het
Algemeen Rijksarchief de POP-gids,
bestemd voor historisch onderzoek
naar individuele personen en personen
in groepsverband. Alle toegangen van
het Rijksarchief zijn doorgenomen om
beschrijvingen met gegevens over
persoons- en beroepsgroepen op te
sporen. De gids bevat een korte
inleiding met een
toelichting, een op
somming van alle
trefwoorden, een
overzicht van opgeno
men persoons- en
beroepsgroepen en een
trefwoordenindex. De
ruggengraat van het
boek is het alfabetisch
op persoons- en
beroepsgroepen
geordende overzicht.
Hierin staat onder het
trefwoord vermeld:
beschrijving van het
bestand, periode,
omvang (aantal pak
ken, omslagen etc.),
naam van het archief
waarin het bestand zich
bevindt, nummer van
de toegang, inventaris
nummers en aandui
ding van een nadere
toegang. Ook een
schatting van het
aantal personen die voorkomen in de
bestanden is vermeld in een zogenaam
de aantalscategorie. De onderzoeker
moet dus beginnen met het raad
plegen van dit overzicht. Vindt hij niet
wat hij zoekt, dan kan hij de trefwoor
denindex raadplegen. Via deze tref
woordenindex kan hij ook gegevens
over een specifieke plaats of gebied
vinden. Niet alle informatie over
Casper Staal
Vlarc Wing
De laatste tien jaar nam de belangstel
ling voor en de deelname aan bede
vaarten zienderogen toe. In 1997
zagen dan ook diverse publicaties over
bedevaartplaatsen en heiligen het licht.
Het Museum Catharijneconvent in
Utrecht richtte een expositie in over
bedevaarten in Nederland, begeleid
door een publicatie met een inleiding
over het onderwerp en een uitvoerige
catalogus. Staal en Wingens behande
len vijf bedevaartplaatsen: Sint Cunera
van Rhenen, Onze Lieve Vrouw van
's-Hertogenbosch, Onze Lieve Vrouw
ter Nood van Heiloo, Onze Lieve
Vrouw van Kevelaer en de Martelaren
van Gorcum in Brielle. De heilige
plaatsen zijn ingedeeld volgens drie
perioden die ieder door religieus-poli
tieke omstandigheden een verschillen
de bedevaartcultuur laten zien. Zo was
de Mariaverering op haar hoogtepunt
in de Late Middeleeuwen en waren in
de zeventiende en achttiende eeuw de
bedevaarten in Nederland verboden.
In de negentiende en twintigste eeuw,
de tijd van de katholieke emancipatie,
leefde de bedevaart in Nederland weer
op. Het boek geeft aan de hand van de
vijf bedevaartplaatsen kort de geschie
denis weer van de bedevaarten in
Nederland van de laatste 600 jaar.
De tentoonstelling in het Catharij-
nevonvent en het boek Bedevaarten in
Nederland sluit aan bij een project van
het P.j. Meertensinstituut, waarin
gewerkt wordt aan de samenstelling
van een drie-tielig lexicon over Bede
vaartplaatsen in Nederland. Deze
uitgave van het Meertensinstituut is
zeer uitvoerig, want wil de gehele
Nederlandse bedevaartcultuur in kaart
brengen. Het eerste deel van Bede
vaartplaatsen in Nederland behandelt
alle bedevaartplaatsen die niet in
Noord-Brabant of Limburg liggen.
Dat zijn er tweehonderdtien. Ook
cultusplaatsen als van de martelaren
van Gorcum in Brielle, het Sacrament
van Mirakel (Stille Omgang) in
Amsterdam, ofTitus Brandsma in
Eikenbomen beeld van de heilige Cunera (Noord-
Nederland ca IS00) in het museum Catharijne
convent (foto: Ruben de Heer)
Nijmegen krijgen aandacht. In dit deel
is tevens een algemene inleiding
opgenomen. Aan dit project werken
meer dan honderd onderzoekers, die
naast geschreven en kunsthistorische
bronnen ook informatie door veldwerk
hebben verkregen. Het lexicon is
alfabetisch-geografisch geordend en
bevat zogenaamde lemma's (bede
vaartplaatsen). Elk lemma heeft een
vaste opbouw die uit vier onderdelen
bestaat: 1. een topografische situering
van de bedevaartplaats en de bouw
geschiedenis van de kerk of kapel 2.
gegevens over het cultusobject; 3. de
geschiedenis van de bedevaart en gege
vens ver de recente situatie; 4. een
opgave van devotionalia (devotieprent
jes) en de archiefbronnen en literatuur.
Aan het einde van het boek zijn diverse
bijlagen opgenomen, waaronder een lijst
van gediskwalificeerde bedevaartplaat
sen, bedevaartplaatsen per provincie
chronologisch geordende bedevaart
plaatsen. Deel 2 (Noord-Brabant) ver
schijnt in de zomer van 1998 en deel 3
(Limburg) eind 1998. De drie delen van
het lexicon beslaan elk ongeveer 800 pa
gina's met 1000 tot 1500 illustraties,
gedeeltelijk in kleur. Enthousiaste bede
vaartgangers kunnen hun hart ophalen.
Annabelle Meddens van Borselen
Kortgeleden verscheen het eerste overzicht
van liistorisch filmmateriaal over de provin
cie Limburg in de vorm van een catalogus,
uitgegeven door het Limburgs Film en
Video Archief (LiFVA) en samengesteld
door Frank Holthuizen. Het LiFVA is in
middels al meer dan duizend titels op het
spoor waarvan het boek er ruim zeshon
derd beschrijft. De nadruk ligt op uniek
filmmateriaal van Limburgse amateur- en
professionele cineasten. Te bestellen bij
LiFVA, Postbus 1203, 5900 BE Venlo,
fl. 47,= per exemplaar, incl. verzend
kosten.
100/10 DECEMBER 1997
