De 'vrije jongens en meisjesvan de RAD
werden we wel genoemd
5
Kan je opvolger bij PIVOT het roer zonder
meer overnemen of heeft hij/zij de mogelijk
heid om aan de functie een andere invulling
te geven?
Kijk, vanaf de reorganisatie van 1994
is PIVOT min of meer opgenomen in
de lijnorganisatie van het ARA.
PIVOT werd toen ineens met het
nieuwe etiket Bronverwerving en Toe
zicht onder de directeur van het ARA
geplaatst. Door die overgang kreeg je
ineens te maken met zaken die je
daarvóór werden bespaard, je moest nu
bijvoorbeeld meepraten over beheers
matige aspecten. Daarvóór hadden wij
daarmee nauwelijks iets te maken. Wij
werden daarbij natuurlijk wel gehol
pen door het feit dat PIVOT een
uitstekende financiering had. De 'vrije
jongens en meisjes' van de RAD
werden we wel genoemd, maar dan
wel belast met een klus die daarvoor
nog nooit iemand heeft hoeven te
klaren. Je kunt mensen het slagveld
opsturen maar als je ze niet een geweer
meegeeft is het tamelijk zinloos. In het
begin leverde dat best problemen op,
met name toen de PIVOT-medewer-
kers een eigen draagbare p.c. kregen.
Mijn opvolger zal veel meer de metho
diek van het PIVOT gedachtengoed
moeten inbedden in de staande struc
tuur. PIVOT is niet meer weg te den
ken. Er moet geselecteerd worden uit
overheidsarchieven, en dat moet goed
gebeuren, punt. En dat is niet iets wat
ophoudt na PIVOT. De naam PIVOT
zal een keer verdwijnen dat is ook niet
erg, daarvoor heb ik hier in mijn kast
alvast een klein museumpje ingericht,
maar het moet nu een bedding krijgen
in de bestaande organisatie. Het heeft
gevolgen voor de studiezaal, de dienst
verlening, de toegangen en het relatie
beheer. En dat alles vormgeven dat is
een klus die mijn opvolger vorm mag
gaan geven.
Wat beschouw je als je grootste succes en wat
als je grootste teleurstelling in je PIVOT
tijd?
Het grootste succes is toch geweest
dat, ondanks de weerstanden en tegen
werking, het PIVOT gedachtengoed
staande is gebleven. Weerstanden
bestonden er op alle vlakken, niet
alleen over de selectie en de selectie
criteria maar bijvoorbeeld ook over de
draagbare p.c.'s of het gedrag van de
medewerkers, of de uitwerkingen en
publikaties of de p.r. campagne met
stickers, bevers, pennen en zelfs be
kers. Wat je ook deed, je kreeg altijd
commentaar, het was allemaal voor het
eerst en de meesten vonden het maar
niks. Dat dit uiteindelijk niet heeft ge
leid tot de ondergang van PIVOT be
schouw ik als een prestatie. Maar dit is
overigens niet alleen mijn prestatie ge
weest, maar duidelijk een teamprestatie.
De grootste teleurstelling is heel erg
moeilijk, ik ben nogal optimistisch van
aard en als zodanig heb ik nooit zoveel
teleurstellingen. Op de grens van het
persoonlijke en het zakelijke heb ik het
wel een beetje als een teleurstelling er
varen dat mensen doordat ik 'PIVOT
deed' uit vroegere kringen waar je in
verkeerde geen onderscheid meer
konden of wilden maken tussen jou
zakelijk en privé. Dat heeft mij bij
sommige mensen wel eens teleurge
steld. Je kreeg daar geen contact meer
mee. Ze wilden soms ineens niet meer
met je praten.
Een nieuwe rijksarchivaris in Noord-Hol
land, betekent dat dat de RAD - of moet ik
misschien zeggen 0, C&W - in Haarlem
geen Utrechts of Gronings model wil?
Wat het ministerie of de Rijksarchief
dienst heeft gedacht dat moet je ze zelf
maar vragen. Ik wil daar geen uitspra
ken over doen. Wat deze nieuwe rijks
archivaris in Noord-Holland denkt is
dat er in Haarlem een duidelijk andere
situatie bestaat dan in Utrecht of
Groningen. Voor Haarlem denk ik
niet aan dergelijke modellen, hoewel ik
wel wil zeggen dat als ik een keuze zou
moeten maken voor één van beide
modellen, ik de voorkeur geef aan het
Utrechtse, omdat daar een ontkoppe
ling plaatsvindt van functies, waarbij
de dienstverlening op een lokatie in
het hartje van de binnenstad plaats
vindt en de depotfunctie elders. Dat
vind ik een hele interessante optie. Dit
sluit ook aan bij datgene wat ik in
Australië heb gezien. Ik vind wel dat je
moet kijken naar de omstandigheden
ter plaatse. Omdat in Noord-Holland
juist de regionalisering van het archief
beheer op brede schaal ingang heeft
gevonden voel ik veel meer voor vor
men van programmatische samenwer
king met de aldus ontstane gemeente
en streekarchieven. Voor het Rijksar
chief betekent dit dat je veel minder
moet zoeken naar gebouwelijke
integratie, met alle problemen van
dien, maar meer naar zaken die je ten
behoeve van de klant beter gezamen
lijk kunt doen. Dat kunnen er velerlei
zijn en daarvoor is samenwoning om
het maar even zo te zeggen absoluut
geen doel, het zou hooguit een keer
een middel kunnen zijn. In het alge
meen geeft het zoveel sores en narig
heid dat ik rustig durf te zeggen dat ik
daar niet op zit te wachten. Je zit op
deze lokatie, je zit hier in dit gebouw,
het is 15 jaar oud geloof ik en in
0,C.& W.-termen kan het dan nog 35
jaar mee, want men ging uit van een
50 jaren periode voor de afschrijving.
Ik zoek het veel meer in samenwerking
ten behoeve van de klant, de bezoeker.
Zo kun je bijvoorbeeld denken aan
samenwerking op het gebied van
Genlias of bij de indicering van
notarieel. Daar wordt uiteindelijk de
gebruiker beter van.
Voor een evenwichtige verdeling van
belangen voor beide partijen is een
dergelijke samenwerking veel beter.
Bij een overheveling van de een naar
de ander zit er altijd iets 'klooiigs'
tussen.
Ik stel deze vraag juist zo nadrukkelijk om
dat je van verschillende kanten hoort dat
het ministerie in de persoon van staatssecre
taris Nuis bewust een beleid voert ivaarbij
uiteindelijk in alle provinciehoofdsteden
wordt aangestuurd op integratie, fusie of op
zijn minst samenwoning van rijks- en
gemeentearchieven.
Dit is ook niet zo verwonderlijk. Jaren
lang heeft het ministerie meegewerkt
aan de totstandkoming van het dek
kend net van gemeente- en streekar
chieven in Nederland. In sommige
provincies, bijvoorbeeld Noord-Bra
bant, zie je nu al weer vormen van
desintegratie, waarbij door gemeente
lijke herindelingen en bestuurlijke
reorganisaties gemeenten uit bestaande
streekarchieven stappen. In Noord-
Holland is dat wat rustiger voor zover
ik dat nu kan zien. Maar de stap
vanuit het ministerie gezien is niet
onlogisch als je ziet dat een aantal
provincies een dekkend of bijna dek
kend net hebben waarbij de meeste
archieven in een openbare archief
bewaarplaats zijn ondergebracht. Er
zullen altijd twijfelaars en niet-deelne-
mers blijven, maar die komen vanzelf.
Mede door de vorming van nieuwe provin
cies Rijnmond en Haaglanden, hoor je
steeds vaker over de zogenaamde Hollandse
optie, waarbij het Rijksarchief in Haarlem
als rijksarchief voor de provincies Noord- en
Zuid-Holland zou gaan optreden, hoe sta
jij hier tegenover
Er ligt inderdaad een door de vorige
algemeen rijksarchivaris gegeven op
dracht aan de rijksarchivaris in Noord-
Holland en de directeur van het Al
gemeen Rijksarchief om te adviseren
over de regionale functie van de
rijksarchiefdienst voor de regionale
geschiedbeoefening in Holland. Het
Algemeen Rijksarchief manifesteert
zich de laatste jaren immers steeds
meer als een nationaal archief. Een
provincie als Zuid-Holland zal de ko
mende jaren naar alle waarschijnlijk
heid uiteenvallen in bepaalde regio's
met een eigen archiefzorg. In mijn
optiek zal één en ander echter zeker
niet betekenen dat wij met archieven
Hols persoonlijke museumpje met voorwerpen uit voorgaande functies, heef nu een plaatsje in het
hoofdgebouw van de Rijksarchiefdienst in Haarlem, ooit doopsgezind weeshuis, gelegen aan de Kleine
Houtiveg foto: Frank van der Wijden)
het onderzoek nog moeten praten. Het
verplaatsen van archieven kan best aan
de orde komen, maar die moet dan
bedrijfseconomisch haalbaar en zinvol
zijn. Primair staat de gebruiker en
niets anders.
tochten in Noord-Holland hebben mij
altijd erg bekoord.
Wat zie je de komende tijd als belangrijkste
taken voor je als rijksarchivaris in Noord-
Holland
de herfstvakantie zijn wij met de
kinderen naar Haarlem geweest, het is
een hele leuke open en aangename
stad. Noord-Holland had ik verder
niet zo veel mee, behalve dat ik er wel
eens door heen ben gekomen. Het
aantrekkelijke vind ik dat het veel
water heeft, daar houd ik wel van,
Zeeland had dat ook. In Gelderland
had je de rivieren, daar zat je in feite
ook tussen het water. Ik kom eigenlijk
tussen de rivieren vandaan, dat water
blijft me toch trekken. Ook de schaats-
gaan sjouwen. De archieven van de
Staten van Holland bijvoorbeeld ver
huizen fysiek zeker niet naar Haarlem.
Een dergelijke operatie gaat alleen
maar heel veel geld kosten en maakt
het voor de archiefgebruiker niet
eenvoudiger. Een Hollandse optie is
mogelijk, maar alleen in die zin dat er
een virtueel archief Holland ontstaat.
Een kenniscentrum over Holland in
Haarlem dat zou ik mij goed kunnen
voorstellen. Dat is de doelstelling die
in het hoofd van de nieuwe rijksarchi
varis zit. Over de exacte vorm en
inhoud van het onderzoek zal ik samen
met de directeur van het ARA en
andere belanghebbenden uit de wereld
van de politiek, het archiefwezen en
Wat heb je met Haarlem of Noord-Holland
Haarlem ben ik vroeger een paar keer
geweest. Ik vind het een mooie stad.
Mensen zeiden tegen mij, je gaat naar
een van de mooiste steden van
Nederland. Ja, zei ik dan, maar denk
er wel aan dat ik van het rijk ben. In
In eerste instantie wil ik gaan werken
aan het imago van het rijksarchief naar
buiten toe. In dat kader wil ik ook hier
mijn motto 'We zeggen wat we doen
en we doen wat we zeggen' laten in
werken. Zorgen dat het Rijksarchief in
Noord-Holland weer iets is, weer mee
telt. Intern wil ik dat de mensen weer
100/9 november 1997
