Vre
emcl land
Van meet af aan viel te vermoeden dat hun
belangstelling niet de historische traditie
betrof maar het eigendom van het archief
Ledenlijst sectie Handboekbinderijen
Cursussen en congressen
door Jaap Kloosterman
De sectie Handboekbinderijen van het Koninklijk Verbond
van Grafische Ondernemingen heeft onlangs een nieuwe
ledenlijst gepubliceerd. In de lijst zijn alle bij het KVGO
aangesloten handboekbinderijen opgenomen met vermel
ding van de specialismen die deze bedrijven kunnen bieden.
Bijna alle opgenomen bedrijven hebben van de onafhan
kelijke Stichting Erkenningsregeling Handboekbinderijen
het predikaat 'Erkend Handboekbinder' gekregen.
Inlichtingen over een en ander zijn te verkrijgen bij het
secretariaat van de sectie: Marga Appels, tel. 020-5475541.
Troisièmes Journées Internationales d'Etudes de l'ARSAG
(Parijs, Bibliothèque Nationale de France, 21-25 april)
De Association pour la Recherche Scientifique sur les Arts
Graphiques (ARSAG) organiseert van 21-25 april een con
gres over conservering en restauratie in de nieuwe Biblio
thèque Nationale de France in Parijs. Het congres wordt
voorgezeten door de président van de BNF Jean Favier.
Lezingen zullen gehouden worden in het Frans of het
Engels (telkens met simultaanvertaling naar de andere
werktaal). Op het programma staan o.a. bijdragen over de
veranderende opvattingen over archiefgebouwen,
'conserveringsethiek', de conservering van fotocollecties,
vocht- en klimaatbeheersingsinstallaties in gerenoveerde
gebouwen, aspecten van papierconservering en de financiële
aspecten van de conservering van het culturele erfgoed.
Informatie en aanmelding: Frangoise Flieder of Sibylle
Monod, Association pour la Recherche Scientifique sur les
Arts Graphiques, 36 rue Geoffroy-Saint-Hilaire, F-75005
Paris, tel. (00.33) 1.44086990, fax (00.33) 1.47076295.
AANMELDINGSFORMULIER LEDENVERGADERING EN/OF
STUDIEMIDDAG 10 APRIL 1997 Koninklijke Bibliotheek, Den Haag
Uw aanmelding zenden naar het Bureau van de Koninklijke Vereniging van Archivarissen in Nederland, Postbus 11645,
2502 AP DEN HAAG; opgave per fax: dit formulier faxen naar 070-382.57.90 (uiterste inzendtermijn: 5 april 1997).
Ondergetekende:
Naam:
Adres:
Postcode Plaats:
Werkzaam bij:
meldt zich aan als deelnemer voor de volgende programmaonderdelen (uw keuze duidelijk aangeven s.v.p.; graag ook
aankruisen of u voor het eerst aan een ledenvergadering deelneemt):
Voor KVAN-leden:
0 ledenvergadering - géén andere programma-onderdelen (kosteloos)
0 ledenvergadering en studiemiddag (prijs incl. koffie/thee, lunch en borrel: 25,-)
0 ik bezoek voor de eerste maal een ledenvergadering van de Koninklijke VAN
Voor niet-leden:
0 studiemiddag (prijs voor niet-leden, incl. borrel, maar zonder lunch: 25,-)
0 studiemiddag (prijs voor niet-leden, incl. lunch en borrel: 37,50)
Het verschuldigde bedrag heb ik overgemaakt op postrek.nr. 84767 t.n.v.
KVAN Bureaurekening te Den Haag, onder vermelding van: Studiedag 10 april 1997.
datum:
handtekening:
Een dezer dagen is het vijf jaar geleden dat de Nederlandse Rijksarchivaris een overeenkomst sloot met
zijn Russische ambtgenoot over enige collecties die sinds de tweede wereldoorlog verloren werden
gewaand. Ze waren door de Duitsers hier te lande geroofd, maar uiteindelijk in Russische handen gevallen
en weggesloten in een archiefdepot waarvan zelfs het bestaan tot voor kort onbekend was.
Nederland was niet het enige slacht
offer van deze gang van zaken, maar
het eerste land dat teruggave van al
het materiaal werd toegezegd. De kans
dat dit ook gebeurt, is evenwel sinds
die toezegging voornamelijk afgeno
men. Een wetsvoorstel om de buitge
maakte archieven te nationaliseren,
passeerde in het voorjaar van 1996
onder groot enthousiasme de beide
kamers van het parlement, maar
sneuvelde in tweede lezing na de presi
dentsverkiezingen in juli. Desondanks
wijst er weinig op dat de Russen van
plan zijn van hun trofee afstand te
doen. Patricia Grimsted herinnerde
eraan dat de Sovjet-Unie in dit opzicht
genereuzer was en vanaf de jaren
vijftig miljoenen door het Rode Leger
'geredde' dossiers restitueerde. De be
langrijkste ontvangers waren weliswaar
de socialistische broederlanden (zodat
het archief van Allert de Lange in Ne
derland terugkeerde na het verdwijnen
van de DDR), maar op kleinere schaal
behoorden ook Frankrijk en Noorwe
gen tot de gelukkigen. De Sovjets
omschreven hun optreden intertijd als
'in strikte overeenstemming met
internationale juridische normen en in
eerbiediging van het soevereine recht
der volkeren en hun nationale histo
rische en culturele erfgoed.' Wat heeft
hun opvolgers van gedachten doen
veranderen?
Losers Keepers
Het antwoord is betrekkelijk eenvou
dig. Rusland hecht zeer aan de over
winning in de Grote Vaderlandse
Oorlog, die door de Sovjet-Unie werd
behaald. Het feit dat er Nederlandse
archieven in Moskou liggen, is onlos
makelijk met die overwinning ver
bonden. Het 'nationale historische en
culturele erfgoed' is onder de druk der
omstandigheden gewoon van erflater
veranderd. De manier waarop groepen
en individuen hun eigen geschiedenis
reconstrueren, is al lang een geliefd
voorwerp van onderzoek. Een van de
bevindingen is dat bijna alles als bouw
steen kan dienen, maar geschriften wel
in het bijzonder. Kennisname ervan is
daarbij geen hoofdzaak. De Kirgiziërs
hebben hun nieuwe land overdekt met
de leuze 'Manas 1000', vanwege de
ouderdomsaanspraak van hun door
romantische Russen opgetekende hel
densage. Het vaak geroemde feit dat
Manas veel omvangrijker is dan Ilias
en Odyssee tezamen, vermindert mis
schien het aantal lezers, maar verhoogt
het prestige. Nog een halve eeuw na
dat de even romantische Elias Lönnrot
de Kalevala had neergeschreven, lazen
de Finnen hun nationale mythe voor
namelijk in Zweedse vertaling. En
Lönnrot was al tevreden geweest met
'de helft van Homerus'.
Dat het bezit van zo'n symbool voor
de bezitter belangrijker kan zijn dan de
inhoud ondervond ook het Internatio
naal Instituut voor Sociale Geschie
denis (IISG). Het had het archief van
de Spaanse anarcho-syndicalisten in
1939 uit handen van Franco gered. Na
diens dood werd het tot inzet van een
harde strijd tussen de twee groepen
waarin de beweging uiteenviel. Van
meet af aan viel te vermoeden dat hun
belangstelling niet de historische tra
ditie betrof, maar het eigendom van
het archief. Wie het bezat, had niet
zozeer de sleutels tot het verleden als
wel de rechten erop. Pogingen tot be
zetting van het IISG werden gevolgd
door een slepende rechtzaak tussen de
beide fracties, waarna de winnende
partij besloot de documenten rustig in
Amsterdam te laten liggen.
De mensen maken hun geschiedenis
langer en fraaier, constateerde David
Lowenthal en het best in dit uitver
groten zijn degenen wie het slecht
gaat. Hoe ouder de traditie, des te
geruststellender: het heden mag dan
roerig zijn, het was allang voorzien.
Het resultaat heeft iets van de mythe
die verhaalt van een tijd die niet werd
geplaagd door het onomkeerbare van
de geschiedenis. Geschiedenis is lijden,
dat -omdat het nu eenmaal een zin
moet hebben- deze slechts kan
ontlenen aan iets wezenlijkers dat
eraan vooraf gaat.
100/3 MAART 1997
21
